عملکرد رسانه ملی در مذاکرات لوزان
مذاکرات لوزان رویداد مهمی است که در روزهای اخیر مطالب بسیاری را در رسانه ها به خود اختصاص داده.
مذاکرات لوزان خبرساز ترین موضوع در طول هفته های گذشته بود که نهایتا با اعلام بیانیه ای از طرف تیم مذاکره کننده ایران و 1+5 حجم بالایی از اخبار و تحلیل ها در رسانه ها را به خود اختصاص داد. پوشش خبری و تحلیل ها از بیانیه اعلام شده در رسانه های مختلف متأثر از خط مشی هر رسانه بود که بعضی را موافق و بعضی را مخالف نشان می داد. اما از میان سایر رسانه ها، رسانه ملی با توجه به تعداد بالای مخاطبی که دارد بیشتر مورد توجه است و خیلی از مخاطبان هم زمان اخبار صدا و سیما را در جریان مذاکرات دنبال می کردند.
تلویزیون بلافاصله بعد از پایان مذاکرات در گفتگوهای متعددی با دعوت از کارشناسان به بررسی و تحلیل این بیانیه پرداخت که در مواردی موفق عمل کرد و در بخش هایی هم انتقادهایی نسبت به عملکردش مطرح است.
به نقل از روابط عمومی صدا و سیما تمام بخش های خبری تمرکز خود را روی انعکاس لحظه به لحظه این مذاکرات معطوف کرده بودند و به طور دائم از اتفاقات و اظهارنظرهای وزرا، معاونان وزیران شرکت‌کننده و مسوولان شرکت‌کننده در مذاکرات لوزان گزارش و خبر مخابره می‌کردند.
برخی از این بخش‌ها در ارتباط زنده با لوزان سوئیس، جزئیات اتفاقات این نشست‌ها را از زبان اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای جویا شدند و برخی از آنها در استودیوی خبر در تهران با حضور کارشناسان و احب‌نظران، به تحلیل این نشست‌ها پرداختند. بررسی مجموع تماس‌های مردمی در زمینه مذاکرات هسته‌ای نشان می‌دهد بیش از 70 درصد از مخاطبان، از پوشش خبری ـ تحلیلی رسانه درباره مذاکرات لوزان قدردانی کرده و بر این باور هستند که رسانه به وظیفه ذاتی خود در این زمینه به خوبی عمل کرده است. گروهی از مخاطبان هم درخواست توجه و بررسی بیشتر این موضوع را داشتند.
جدل رسانه‌ای
همین اهمیت بالای رسانه‌ای، انگیزه‌ای مضاعف در اختیار رسانه‌های بین‌المللی قرار می‌دهد تا پیش یا پس از هر دور از این گفت‌وگوها، با شیوه‌های مختلف حرفه‌ای چه در رابطه با پوشش اخبار یا گمانه‌زنی‌ها و تحلیل‌های سیاسی ـ رسانه‌ای، بر گفت‌وگوهای دیپلماتیک تاثیر گذاشته و افکارعمومی را همسو با منافع خود بسیج کنند. شاید همین تاکتیک‌های رسانه‌ای تحت‌تاثیر لابی‌های تندرو و با هدف انحراف مسیر مذاکرات بود که باعث شد تا در دور تازه گفت‌وگوهای هسته‌ای تیم مذاکره‌کننده کشورمان اعلام کند که حاضر به افشای جزئیات مذاکرات هسته‌ای نبوده و تنها پشت میز مذاکره به گفت‌وگو با دیپلمات‌های 1+5 می‌نشیند و نه مقابل دوربین‌های رسانه‌ای. با وجود این رویکرد که به‌منظور جلوگیری از استفاده ابزاری لابی‌های ضدایرانی در غرب از فضای رسانه‌ای صورت گرفت، افراطیون منطقه‌ای و ایران‌هراسان بین‌المللی در یک سال و نیم گذشته از هیچ تلاشی برای شایعه‌پراکنی، تحریف واقعیت‌های مذاکراتی و طرح ادعاهای واهی درباره برنامه هسته‌ای کشورمان پرهیز نکرده و با این همه در رسیدن به اهداف خود که بدبین کردن افکارعمومی به مذاکرات بود، ناکام ماندند.
تفاوت در ارسال این دو پیام در رسانه‌ها، خط اصلی جدل تبلیغاتی در سال‌های اخیر میان ایران و 1+5 بوده است؛ جدلی که صاحب‌نظران امیدوارند رسانه ملی در 80 روز مانده تا توافق نهایی بتواند با تکیه بر استراتژی‌های جدید رسانه‌ای خود، از آن سربلند بیرون آید
ضرورت هماهنگی بیشتر رسانه ملی و تیم مذاکره‌کننده حسن قشقاوی، معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه با اشاره به حساسیت مذاکرات هسته‌ای، بر هماهنگی بیش از پیش میان صداوسیما و تیم مذاکره‌کننده تاکید کرد و ضمن قابل قبول دانستن تلاش‌های رسانه ملی برای پوشش و تحلیل خبرهای مذاکرات، گفت: "همان‌طور که هیأت‌های مذاکره‌کننده کشورهای 1+5 با تیم‌های خبری خود در ایجاد فضای خبری و برجسته‌سازی یا نادیده‌گرفتن برخی خبرها کاملا هماهنگ عمل می‌کرده و می‌کنند، صداوسیما هم می‌تواند با استفاده از تاکتیک‌های رسانه‌ای همراهی بیشتری با تیم مذاکره‌کننده داشته و هماهنگی‌های موجود را که در سطحی قابل قبول وجود دارد و اشکال عمده‌ای بر آن وارد نیست، افزایش دهد. به عقیده وی، فرمایشات اخیر رهبر انقلاب در رابطه با شناخت روند فعلی مذاکرات و طرح بیشتر این موضوع، بهترین محور برای طراحی استراتژی‌های رسانه ملی برای پوشش گفت‌وگوهای هسته‌ای در آینده است.
فرصتی برای مقایسه دیدگاه‌ها حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌المللی هم در همین رابطه می گوید: "صداوسیما با پوشش اخبار مذاکرات و نقد همزمان آن، توانست به مخاطب خود فرصت مقایسه دیدگاه‌ها را داده و قدرت قضاوت مردم را بالا ببرد؛ مثلا برای اولین‌بار، صداوسیما به‌طور زنده اظهارات باراک اوباما را درباره مذاکرات پخش کرد و بلافاصله از صاحب‌نظران خواست تا به نقد و ارزیابی اظهارات وی بپردازند. خب این یک مدل مفید برای اثرگذاری بر مخاطبان بود.
وی با انتقاد از کسانی که پوشش دیدگاه‌های مخالف در زمینه مذاکرات هسته‌ای یا بازتاب اظهارات مقامات کشورهای غربی را به معنی تریبون دادن به این کشورها در رسانه ملی ایران ارزیابی می‌کنند، این سوال را مطرح می‌کند که «چطور الجزیره یا سی.ان.ان در مواقع ضروری اظهارات مقامات ایرانی را بازتاب می‌دهند و بلافاصله آن را نقد می‌کنند؟ بنابراین ما هم می‌توانیم در صداوسیما ضمن پوشش کامل اظهارنظرها و دیدگاه‌های مخالف، به بررسی آن پرداخته و به نیاز مخاطبان خود برای اطلاع از ابعاد یک خبر پاسخ دهیم.»
شفافیت رسانه‌ای سیدنظام‌الدین موسوی، مدیرعامل خبرگزاری فارس اما از زاویه‌ای دیگر به موضوع بررسی عملکرد صداوسیما در پوشش گفت‌وگوهای هسته‌ای پرداخته و بر این نکته تاکید می‌کند که شفاف نبودن درباره مذاکرات می‌تواند به احساساتی شدن فضای عمومی در مواجهه با اخبار هسته‌ای بینجامد و برای مقابله با چنین روندی، رسانه ملی باید نقشی شفاف‌کننده داشته باشد. بــه عــقیده وی، دعوت از مـــقامات مسئول مذاکره‌کننده به رسانه ملی یا برگزاری مناظره‌هایی در این باره، ضمن ارائه تصویری روشن از نتایج مذاکرات، می‌تواند به تخصصی‌تر شدن موضوعات مطرح در این حوزه کمک کرده و برای مخاطبان مفید باشد. وی به جام‌جم می‌گوید: فکر می‌کنم با توجه به بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب درباره شفافیت موضوع مذاکرات، اکنون دست رسانه ملی در شفاف‌سازی جزئیات مذاکرات لوزان بازتر شده و صداوسیما می‌تواند در ماه‌های آتی این استراتژی را با دعوت از دیدگاه‌های مختلف در حوزه مذاکرات هسته‌ای ادامه دهد.
نقدی بر عملکرد رسانه ملی در حالی که شبکه‌های خبری مهم جهان و منطقه، اطلاع‌رسانی لحظه به لحظه مذاکرات هسته‌ای را در دستور کار خود قرار داده بودند و متناسب با اهداف خویش، از فضاسازی‌های غیرواقعی خودداری نمی‌کردند، رسانه ملی کشورمان در جریان مذاکره هشت روزه «لوزان»، توجهی متناسب با اهمیت این مذاکرات نداشت و مطالبات مخاطبان مشتاق، برای اطلاع بهنگام و کامل از فراز و فرود این مذاکرات حساس را برآورده نکرد و به پخش برنامه‌های عادی خود مانند فیلم سینمایی، سریال، مستند و… ادامه داد. اما در روز پایانی مذاکرات، «شبکه خبر» در کنار پخش نشست خبری پایانی مذاکرات، در اقدامی بی‌سابقه، سخنان رئیس جمهوری امریکا را با ترجمه، پخش زنده کرد. این در حالی است که بخش عمده سخنان اوباما، مصرف داخلی داشت و با هدف اقناع جمهوری خواهان و لابی صهیونیست، بیان شد و طبیعی است اشکال بزرگ دیگر در ترجمه بیانیه نهایی لوزان بروز کرد، به دلیل ضعف مترجم کارشناسان حاضر در میزگرد صداوسیما که اغلب از منتقدان دیپلماسی اعتدال بودند مدعی شدند که متن خانم موگرینی با ظریف متفاوت است که البته حسن بهشتی‌پور با تذکر در مورد برداشت نادرست تلویزیون این ایراد را رفع کرد.
فرآوری: علی احمدی
بخش ارتباطات تبیان
منابع: ایران/ جام جم/ خبر آنلاین مطالب مرتبط: رسانه و افکارعمومی "کارشناسانی" که کارشان را نمی شناسند
