آیا لوگوی پپسی روی ماه رویت شد؟

تجربه های ناخوشایندی مثل باورپذیری بخشی از جامعه نسبت به شوخی درج لوگوی شرکت نوشابه سازی در ماه که نشان از آسیب پذیری آنها در برابر شایعات شبه علمی، ضعف تفکر علمی در لایه های مختلف اجتماعی و ضریب نفوذ خبر رسانه های غیررسمی نسبت به رسانه های رسمی در بخشی از جامعه دارد فرصتی برای شناخت عمیق تر جامعه و شناسایی و رفع علل فرهنگی و اجتماعی بروز این آسیب‌هاست.

پایگاه ایسنا دیدگاه دکتر منصور وصالی، استاد فیزیک (نجوم) و از صاحبنظران حوزه ترویج علم را دراین باره جویا شده است.

دکتر وصالی با بیان اینکه توجه به شبه علم مختص جامعه ایران نیست و در همه کشورها لااقل بخشی از مردم به این قبیل مطالب که عمدتا ایده جالب و خارق العاده ای دارند جلب می شوند اظهار کرد: البته در کشورهای پیشرفته وقتی موضوعات شبه علمی جذاب برای مردم، مطرح می‌شود، مراکز علمی سریعا واکنش نشان می دهند؛ مثلا چندی پیش وقتی مخالفان نظریه داروین، فیلمی درباره نظریه خود در رسانه‌های ایالات متحده منتشر کردند، انجمن آمریکایی پیشبرد علم شدیدا واکنش نشان داد و در مورد آن به رسانه‌ها، دانشمندان، معلمان و غیره هشدار داد؛ ولی متاسفانه در کشور ما دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی هیچ واکنشی در مقابل این قبیل مطالب نشان نمی‌دهند که علت آن عدم شناخت صحیح اجتماع علمی کشور از علم مدرن و ساز و کارهای آن و ضرورت‌های برخورد با شبه علم است.

وی خاطرنشان کرد: در مورد اخیر جا داشت انجمن نجوم در قبال این شایعه که در جامعه دامن زده شده واکنش نشان می داد حتی اگر این خبر درست بود با توجه به جنبه اجتماعی وسیع آن، وظیفه انجمن بود که برای تبیین دقیق آن و جلوگیری از شاخ و برگ دادن بی مورد به آن وارد عمل شود.

این استاد فیزیک در ادامه درباره امکان علمی درج نشان‌های تبلیغاتی بر ماه با لیزر که در شایعه اخیر مطرح شده است، گفت: پاسخ دقیق به این سئوال نیازمند محاسبات بسیاری است؛ ولی طبق یک بررسی سرانگشتی که دیروز پس از شنیدن این شایعه انجام دادم، نیازمند انرژی فوق‌العاده زیادی است؛ مضافا اینکه کره ماه با قطری یک چهارم زمین جرم آسمانی کروی عظیمی است که درج تصویر بر روی آن را تقریبا غیر ممکن می نماید.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید رجایی در ادامه در خصوص واکنش رسانه ها به شایعه اخیر نیز گفت: واکنش رسانه های ما در قبال این قبیل شایعات هم پیش از آنکه جنبه اطلاع رسانی و افزایش آگاهی عمومی داشته باشد رویکردی ژورنالیستی دارد و اغلب رسانه ها در صدد استفاده از این فرصت برای مطرح کردن خود و جنجال آفرینی هستند که معمولا هدف اصلی را تحت الشعاع قرار می دهد ولی به هر حال همین قدر که نسبت به این قبیل شایعات واکنش نشان می دهند بهتر از بی توجهی است.

وی اظهار داشت: باید پیوندی بین انجمن های علمی و رسانه ها برای مقابله با شبه علم ایجاد شود. روشنگری در خصوص شبه علم کار آسانی نیست شاید اگر دفعه بعد به جای پپسی کولا، شایعه شود که کوکا کولا می خواهد لوگویش را در ماه درج کند کسی باور نکند ولی این به معنای عدم باور پذیری جامعه نسبت به دیگر شایعه های شبه علمی نیست و باید تفکر جامعه را از اساس اصلاح کرد.

عضو هیات مدیره انجمن ترویج علم ایران با بیان اینکه موضوع شایعه اخیر در جلسه هفته آینده هیات مدیره انجمن بررسی و انجمن نسبت به آن واکنش نشان خواهد داد خاطر نشان کرد بهترین کار این است که این شایعه مناسبتی برای آموزش به مردم و جامعه علمی باشد.

**بخش دانش و زندگی تبیان در ویژه نامه‌ی نقد علمی شایعات پیرامون سال  2012 مصاحبه مفصلی را با دکتر منصوری با موضوع «بررسی نقش رسانه ها در گسترش شایعات در جامعه» انجام داده است که می توانید آن را در اینجا مطالعه کنید.

منبع: ایسنا