شيخ اگر طلبه هستي درس بخوان و مباحثه کن آشيخ اگر تو هم طلبه هستي، درس بخوان، و مباحثه کن. کار تو مطالعه و نوشتن است ما بقيش زيادي است. شيخ اگر طلبه هستي درس بخوان و مباحثه کن در دوران مشروطه غوغاي عجيبي بود و بحث پيرامون مشروطه و استبداد بالا گرفته بود. پيرمردي در حمام بود که شايد هفتاد سال از عمرش گذشته بود. محاسن بلندي داشت و کارگر حمام بود. گفتم: پدر، من مي¬خواهم سرم را بتراشم و کيسه و صابون بزنم. گفت بسيار خوب و مشغول کار سر تراشيدن و کيسه کشيدن شد. در ضمن کيسه کشيدن گفتم پدر شما مشروطه اي هستي يا مستبد؟ گفت: من دلاک و کارگر حمام هستم. کار دلاک و کارگر حمام اين است که سر بتراشد، کيسه بکشد، و صابون بزند، آشيخ اگر تو هم طلبه هستي، درس بخوان، و مباحثه کن. کار تو مطالعه و نوشتن است ما بقيش زيادي است. اين يک کلمه حرف و موعظه، درس آموزنده اي شد براي من. از حمام آمدم بيرون. يکسره رفتم حجره و استاد پيدا کردم و شروع کردم به تصنيف و نوشتن و کتاب تأليف کردن. اين مطلب را ايشان در اواخر حياتشان براي فرزندشان نقل کرده بود و مي¬گفت به برکت موعظه آن پيرمرد من موفق شدم هشتاد و چهار جلد کتاب تأليف کنم(1). او پيوسته سرگرم کار بود، عشقي شديد به نوشتن و تأليف و بحث و تحقيق داشت. هيچ چيز او را از اين شوق و عشق منصرف نمي کرد و مانعي در اين راه نمي شناخت. مطالعه و نوشتن مهمترين علايق شيخ عباس قمي يکي از ويژگي¬هاي محدث قمي، علاقه فراوان به نويسندگي و مطالعه کتاب بود؛ به طوري که مي¬توان گفت زندگي او در کتاب و قلم خلاصه مي¬شد حتي هنگامي که براي زيارت به کشورهاي دوردست سفر مي¬کرد نيز اوقاتش را با کتاب سپري مي¬کرد. محدث قمي پس از مناجات و دعا و نماز، سياحت و استراحت را مطالعه کتاب مي¬دانست و کمتر ديده مي¬شد که مشغول مطالعه و بررسي کتابي نباشد. در اين باره نوشته شده است: « او با عده¬اي از تجار به سوريه مسافرت کرد. آنان مي¬گفتند هر وقت ما به سياحت مي¬رفتيم، ايشان مي¬نشست و مشغول مطالعه و تاليف مي¬شد و هر چه اصرار مي¬کرديم با ما بيرون بيايد، امتناع مي¬ورزيد و شب¬ها هم که ما به خواب مي¬رفتيم او مشغول مطالعه و تاليف کتاب مي¬شد.» عشق محدث به کتاب آن هم کتابهاي حديثي، نورانيت خاصي به او بخشيده بود. فرزند بزرگ وي در اين باره گفته است: «در اول کودکي با مرحوم پدرم هر وقت از شهر بيرون مي-رفتم، او از اول صبح تا به شام مرتب به نوشتن و مطالعه مشغول بود.» آيت اللّه مرعشي نجفي: مفاتيح او را بهترين کتاب يافتم مرحوم آيت اللّه مرعشي نجفي، در مورد شخصيت حاج شيخ عباس قمي و کتاب مفاتيح الجنان مي نويسد: علامه نقّاد، نويسنده کتاب هاي فراوان، عالم بلند مرتبه، راهنماي دانا در دانش حديث، مرحوم مَبرور، حاج شيخ عباس قمي، فرزند محمدرضا قمي، از بزرگانِ اساتيد ما، در فن روايت مي باشد. مفاتيح او را بهترين کتابي يافتم که در باب ادعيه و زيارات و آداب و سنن و مناجات نوشته شده است. آقا بزرگ تهراني: هم درس و هم حجره شيخ شيخ آقا بزرگ تهراني، هم درس و هم حجره مرحوم حاج شيخ عباس قمي، در مورد شخصيت ايشان مي فرمايد: رابطه من با شيخ حاج عباس قمي محکم تر از ديگران بود؛ زيرا ما دو نفر اتاق در يکي از مدارس نجف با هم زندگي مي کرديم. حتي دو سال بعد از فوت استادمان محدث نوري رحمه الله عليه باهم بوديم و نزد ساير اساتيد درس مي خوانديم. من همان موقع به خوبي او را شناختم. انساني کامل و دانشمندي فاضل، آراسته به اخلاقي ستودني و صفاتي پسنديده بود. مدت ها به هم نشيني او انس گرفتم و جانم با جان او در آميخت... او پيوسته سرگرم کار بود، عشقي شديد به نوشتن و تأليف و بحث و تحقيق داشت. هيچ چيز او را از اين شوق و عشق منصرف نمي کرد و مانعي در اين راه نمي شناخت. رحلت شيخ عباس قمي شيخ عباس قمي غروب روز 22 ذي الحجه سال 1359 ه. ق، حالش منقلب گرديد و پي در پي نام ائمه اطهار عليه السلام را بر زبان جاري مي ساخت. نيمه شب دعوت حق را لبيک گفت و گلي از بوستان علم چيده شد. ايشان در سن شصت و پنج سالگي پس از يک عمر زندگي پربار و تلاش علمي به لقاءاللّه پيوست؛ اما همچنان شمع وجودش نورافشاني مي کند. مرحوم آيت اللّه سيدابوالحسن اصفهاني بر جنازه مطهرش نماز خواند و بعد از تشييعي باشکوه، توسط بزرگان و مراجع و عموم مردم، در صحن مطهر حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام، کنار مرقد استادش محدث نوري به خاک سپرده شد. منابع : مفاخر اسلام، جلد يازدهم، بخش يکم، ص 53 "به نقل از مرحوم حاج ميرزا علي محدث زاده" تهيه وتوليد گروه حوزه علميه