آيت الله شيخ عبدالله مامقاني زندگي نامه شاگردان تأليفات ويژگي هاي اخلاقي نصايح شيخ عبدالله درباره عزاداري امام حسين زندگي نامه عبدالله مامقاني در تاريخ 15ربيع الأول1290 هـ. ق درنجف اشرف ديده به جهان گشود. در پنج سالگي خواندن و نوشتن قرآن را آموخت و پس از اينکه آثار هوش فراوان در وي نمايان شد پدرش تعليم وي را به عهده گرفت. سپس نزد ساير اساتيد علوم اسلامي را آموخت. در ربيع‌الأول سال 1308 هـ. ق به درس خارج اصول و در محرم سال 1309 هـ.ق به درس فقه پدر حاضر شد و تقريرات آنها را نگاشت و تا زمان فوت پدرش (سال 1323 هـ. ق) اين کار ادامه داشت. ايشان موفق شد اجازه اجتهاد را از پدرش، با اينکه وي در سختگيري اعطاي اجازه به شاگردانش معروف بود، دريافت کند. از سال 1309 هـ. ق به دستور شيخ حسن ميرزا تأليف را آغاز کرد و تا پايان عمر بدين کار مشغول بود. دوران سطوح ايشان دو سال و نيم به طول انجاميد؛ چون تمامي روزهاي سال را به تحصيل اشتغال داشت و تنها روز عاشورا را تعطيل مي‌کرد. در سال1322 به مشهد مقدس سفر کرد و در سال1338 به حج مشرف شد که مايه عزت شيعه را فراهم کرد. وي در اين سفر به اقامۀ نماز جماعت بر طبق مذهب شيعه در برابر علماي مذاهب عامه پرداخت و هر شب افراد زيادي به او اقتدا مي‌کردند. وي به سال 1346 هـ. ق به مشهد مقدس و قم سفر کرد و حاج شيخ عبدالکريم حائري يزدي مکان به جا آوردن نمازش را در صحن به ايشان تفويض کرد و طلاب و مردم قم از هر سو گرد او حلقه مي‌زدند و براي پرسيدن از وي ساعت‌ها در نوبت مي‌ايستادند. شاگردان ايشان در طول سال هاي متمادي شاگردان زيادي را تربيت نمود که برخي از آنها عبارتند از: 1ـ آيت‌الله ميلاني صاحب محاضرات في الفقه الإماميه و قادتنا کيف نعرفهم 2ـ آيت‌الله نجفي مرعشي صاحب کتاب القصاص و غاية القصوي 3ـ آيت‌الله سيد عبدالأعلي موسوي سبزواري صاحب مهذب الأحکام و مواهب الرحمن في تفسير القرآن 4ـ آيت‌الله ميرزا باقر زنجاني صاحب حاشيه بر رسائل و مکاسب و کفايه 5ـ حجت‌الاسلام عبدالحسين حلي صاحب ترجمة الشريف الرضي 6ـ حجت‌الاسلام محمدرضا فرج‌الله نويسندۀ الغدير في الإسلام 7ـ حجت‌الاسلام محمد حرزالدين نجفي نويسندۀ معارف الرجال و مراقد المعارف 8ـ حجت‌الاسلام سيد محمدصادق طباطبايي بحرالعلوم صاحب دليل القضاء الشرعي 9ـ حجت‌الاسلام سيد حسن مير جهاني اصفهاني صاحب نوائب الدهور في علائم الظهور 10ـ حجت‌الاسلام سيد عبدالرزاق موسوي مقرم صاحب مقتل الحسين و زيد الشهيد 11ـ حجت‌الاسلام سيد ضياءالدين تويسرکاني نجفي 12ـ حجت‌الاسلام سيد محمدطاهر موسوي بحراني حائري 13ـ حجت‌الاسلام محمد خطيب حائري 14ـ حجت‌الاسلام شيخ محمدعلي غروي اردوبادي نويسندۀ علي وليد الکعبه و سبع الدجيل 15ـ حجت‌الاسلام شيخ صادق تنکابني نجفي نويسندۀ أحکام الخلل في الصلاه 16ـ حجت‌الاسلام سيد عبدالمطلب حيدري کاظمي نويسندۀ الإمام موسي الکاظم 17ـ حجت‌الاسلام سيد مهدي موسوي غريفي 18ـ حجت‌الاسلام ميرزا يحيي ارومي 19ـ حجت‌الاسلام سيد سعيد حکيم نجفي تأليفات در کنار تحصيلات علمي از امر تأليف غافل نماند و در اين راستا کوشش هاي فراواني کرد که برخي از آثار اين عالم بزرگوار عبارتند از: 1- نهاية المقال في تکملة غاية الآمال (حاشيه بر مبحث خيارات مکاسب شيخ انصاري) 2- القلائد الثمنية علي الرسائل الستة السنيه (حاشيه بر رساله‌هاي ششگانه ملحق به مکاسب) 3ـ مناسک الحج 4- منهج الرشاد (پرسش و پاسخ در مسائل عبادي) 5- الاثني عشريه که دوازده رسالۀ فقهي و تقديمي به ائمه اطهار عليهم السلام است به نام‌هاي: غاية المسئول فى إنتصاب المهر بالموت قبل الدخول کشف الريب و السوء عن اغناء کل غسل عن الوضو وسيلة النجاه مجمع الدرر في مسائل إثنتى عشر المسائل العاملية المسائل الخوئيه المسافرة لمن عليه قضاء شهر رمضان مع ضيع الوقت عدم إيراث العقد و الوطي لذات البعل شبهة و حرمتها عليه ابدا المسئله الجيلانية إقرار بعض الورثة بدين و إنکار الباقين کشف الإستار في وجوب الغسل علي الکفار مخزن اللئالي في فروع العلم الاجمالي 6- حاشيه فرائد الأصول 7- التنقيح المقال في علم الرجال 8ـ الفوائد الرجالية 9- مخزن المعاني في ترجمة المحقق المامقانى 10- سراج الشريعة في آداب الشريعه 11- الفوائد الطبية ويژگي هاي اخلاقي علاوه بر صفات علمي، ويژگي‌هاي متعالي اخلاقي او نيز مورد توجه ديگران واقع مي‌شد؛ چنان‌که دربارة ايشان نوشته‌اند که داراي «اخلاقي نيک و رفتاري پسنديده بود. زهد، ورع [پرهيزگاري]، فروتني، گفتار صريح و دوري از تمام مظاهر کبر، ريا و اخلاق ناپسند از ويژگي‌هاي نمايان وي بود.» در کتاب «مرآه‌الرشاد» ضمن اشاره به اصول ديني و باورهاي اسلامي، با شمار زيادي از اعمال و بايدهاي روزانه نيز مواجه‌ايم که شيخ عبدا... مامقاني آنها را به فرزندش گوشزد و عمل بدان‌ها را به او تأکيد کرده است. وي درباره شماري از دستورات ديني، به تجربيات شخصي خود در عمل به آنها و مشاهدة تأثيرات آنها اشاره کرده است. يکي از اين موارد، تشکيل و برپاداري عزاي سيدالشهداء امام حسين(ع) و احياي شعائر حسيني است. شيخ مامقاني، همچون ديگر نصايح اين کتاب، خود عامل به اين دستور بوده؛ چنان‌که در اين‌ باره نوشته‌اند: «آن فقيه بزرگوار به اقامة سوگواري سالار شهيدان علاقة بسيار داشت و شب‌هاي جمعه در منزل خويش اقامة عزا مي‌کرد. وي هر روز پيش از درس خود، حديثي اخلاقي را عنوان مي‌کرد و دربارة آن گفت‌وگو مي‌کرد و پس از آن مصيبت امام حسين(ع) را تذکر مي‌داد.» شيخ عبدالله مامقاني توصيه‌هاي خود را دربارة برپاداري عزاداري حسيني، در اين کتاب، پس از توصيه به توسل به اهل بيت(ع) ذکر کرده است. توصيه‌هاي وي در حقيقت چکيده‌اي دقيق از دستورات ديني فراواني است که دربارة اين موضوع به مؤمنان ابلاغ شده است. به همين سبب دربارة معناي تفصيلي هر يک از وصايا در پاورقي توضيح داده خواهد شد.(2) متن اصلي کتاب به زبان عربي است که ترجمة بخش منتخب آن بدين وسيله تقديم خوانندگان مي‌شود. نصايح شيخ عبدالله درباره عزاداري امام حسين «... و اي فرزندم! بر تو باد برپاداري عزا و سوگ اباعبدالله (بر او سلام [خدا] باد!) در هر روز و شب يک بار تا آنجا که بتواني. در صورتي که نتوانستي هزينة اين کار را تأمين کني و جز خواندن کتاب عزاداري(3) [امام حسين (ع)] براي خانواده‌ات برايت ممکن نشد، چنين کن [حداقل اين کتاب‌ها را براي خانواده‌ات بخوان.]؛ امام حسين(ع) در نزد خداوند عزيز و گرامي است؛ از آن رو که به صورت منحصر به فردي امر خداوند را اطاعت کرد و جان و مال و خانواده‌اش را به طور کامل در راه خداي بزرگ بخشش کرد. [پس بدان] که در توسل به امام حسين(ع) خير دو جهان و رستگاري دنيا و آخرت مهياست.» شيخ مامقاني در ادامه مي‌نويسد: «و اي فرزندم اگر از مزار امام حسين(ع) دوري، در هر روز يک‌بار زيارت امام حسين(ع) را بخوان و در هر ماه يک‌بار به زيارت او رهسپار شو! و حداقل در يکي از درنگ‌گاه‌هاي هفتگانة(4) امام حسين(ع) را زيارت کن! و اگر در شهري دور از مزار امام حسين(ع) ساکن هستي، پس [حداقل] در سال يک‌بار به زيارت امام حسين(ع) برو! زيرا هر کس که روايات [دربارة زيارت امام حسين(ع)] را ببيند و بر آنچه گفتم مواظبت و مداومت کند و آنچه من از مواظبت و مداومت بر اين زيارات ديدم را ببيند، آنچه به تو گفتم را ترک نخواهد کرد و من از زيارت امام حسين(ع) و برگزاري [مجالس] عزاداري بر او کراماتي ديده‌ام که عقل‌ها را شگفت‌زده مي‌کند و کمترين چيزي که من از انجام اين امور ديدم آن بود که هر بار پس از زيارت امام حسين(ع) گشايشي در امور زندگيم و افزايشي در زندگي‌ اقتصادي‌ام مشاهده کردم و آنچه در نزد خداوند است [از پاداش زيارت امام حسين(ع) و برپاداري مراسم عزاداري آن امام(ع)]،‌ بهتر و بادوام‌تر [از گشايش در امور زندگي و افزايش در زندگي اقتصادي] است.» ---------------------------------------------------------------------- پي‌نوشت: 1- به عنوان نمونة وي در کتاب «تنقيح المقال في علم الرجال» شرح حال حدود هفده هزار نفر را ذکر کرده و دربارة نام‌هاي مردان، زنان، القاب و کنيه‌ها توضيح داده است. چاپ اين کتاب با استانداردهاي جديد به ۶۰جلد بالغ مي‌شود. 2- اين توضيحات بر اساس پاورقي‌هاي چاپ اخير کتاب تهيه شده است. 3- منظور کتاب‌هاي مقتل و شهادتنامه‌هاي امام حسين (ع) است. 4- منظور زيارت امام حسين (ع) در شب عاشورا و روز عاشورا، روز اربعين،‌ اولين روز از ماه رجب، نيمة رجب،‌ نيمة شعبان، شب عيد فطر و روز عرفه است منابع: سايت حديث و سايت خيمه تهيه و تنظيم: فريادرس گروه حوزه علميه