پرسش

سلام
نحوه درست و سلسله مراتب و مراحل امر به معروف ونهی از منكر چیست؟
آیا به عنوان آخرین مرحله می توان به خشونت هم متوسل شد؟
در مورد برخورد با مظاهر فساد اخلاق كه امروزه در جامعه زیاد شده (مورد خاص و حاد آن كه پرسه زدن زنان و دختران خیابانی و بدكاره در شهر و سوار شدنشان در خودروهای مشكوك كه مسافر كش هم نیستند) چهباید كرد و چگونهمی توان برخورد كرد؟

پاسخ

برادر متعهد و گرامی!
ضمن تقدیر از روحیه شاداب و نیت راسخ و عزم آماده شما در عمل به تكالیف الهی به عرض می رسد كه مراتب امر به معروف و نهی از منكر بدین شرح است:
1- انكار قلبی، به این صورت كه در دل با انجام منكر و عمل گناهكار مخالف باشد.
2- ارشاد و هدایت افراد نسبت به گناه؛ زیرا چه بسا افرادی از روی نادانی مرتكب معصیت می شوند.
3- اظهار و اعلان تنفر نسبت به گناه و كناره گیری از گناه كار و احیانا، ترك دوستی با او.
4- بازداشتن گناهكار به وسیله پند و اندرز و قالب های بیانی بازدارنده. (ر.ك. به "معراج السعادة"، ملا احمد نراقی، ص398)

این مراتب كه تنها در چهار چوب توانایی شخص نهی از منكر كننده به چند مرتبه تقسیم شده است، به دلیل اینكه نیاز به برخورد و درگیری با شخص گناهكار ندارد، جای بحث چندانی در آن نیست.

اما سه مرحله دیگر نیز برای نهی از منكر ذكر شده كه همواره مورد بحث بوده است.
لازم به ذكر است كه مراحل آتی تنها در صورتی مجاز است كه مراحل قبل جواب نداده، و مؤثر واقع نشده باشد.
1- باز داشتن از معصیت با قدرت و زور، مانند ریختن شراب و شكستن آلات لهو و لعب.
2- تنبیه بدنی گناهكار، بدون اینكه به قتل و جرح منتهی شود.
3- استفاده از سلاح سرد و گرم و مجروح كردن و كشتن گناهكار.

مرحله اخیر، قطعاً نیاز به كسب اجازه از حاكم شرع دارد، و شرعاً و قانوناً كسی حق اقدام شخصی برای جرح و قتل افراد را ندارد، هر چند گناه آنان محرز باشد. در این گونه موارد باید به حاكم شرع مراجعه شود و با كسب اجازه او باشد.
و مرحله اول و دوم نیز در صورت استقرار حكومت اسلامی در هر كشوری، تنها در صورتی مجاز است كه قانون اجازه دهد.
باید توجه داشت كه هر چند در برخی آثار اسلامی این دو مرحله نیز به عهده افراد واگذار شده است، اما این احكام اختصاص به زمانی دارد كه حكومت اسلامی حاكم نباشد، ولی در حكومت اسلامی وجود دارد باید بر اساس قانون كشور عمل كرد، و قوانین كشور از اقدام شخصی در این دو مورد نهی كرده است، و همه باید به آن پای بند باشند.
البته موضوع دفاع از خود یك حق عقلی و شرعی است و در همه جا پسندیده است، و در هر شرائطی عمل به مقتضای آن جائز می باشد.

خدا نگهدار شما.