پرسش

سلام
مدتی پیش درباره این موضوع كه (( خداوند در قرآن می فرماید:ما هر كس را كه بخواهیم به راه راست هدایت می كنیم.*71767*))سوالی از پر سیدم و شما جوابی به من دادید كه خوشبختانه یا متأسفانه آن را قبلا در كتابهای درسی ام خوانده بودم.
برای بار دوم نامه ای برای شما عزیزان ارسال كردم*72139*كه شما در جواب آن نامه گنجینه مذهبی تبیان را به من معرفی كردید.(كه از شما بسیار ممنونم.)
پاسخ بسیاری از سوالاتم را در این قسمت یافتم به غیر از سوال بالا.
در گنجینه بیشتر به این موضوع پرداخته شده بود كه(علم خداوند به آینده و سرنوشت انسانها به هیچ عنوان با اختیار انسان منافات ندارد) و این موضوع به بهترین نحو توضیح داده و دلایلی بسیار قانع كننده ای در آنها آورده شده بود.
در حقیقت سوال من این است كه وقتی خداوند می فرماید:((كه ما هركس را كه بخواهیم به راه راست هدایت می كنیم)) در انجا هر چقدر هم كه انسانها دارای اختیار باشند باز هم همان می شود كه خدا می خواهد یعنی چون خداوند نخواسته كه فردی هدایت شود پس آن فرد با این كه دارای اختیار بوده و هست اما باز هم هدایت نشده و گمراه باقی مانده است.
این موضوع چه طور قابل توجیح است؟
خواهش می كنم مرا راهنمایی كنید.
قبلا از شما كمال تشكر را دارم.

پاسخ

با عرض سلام وتحیت.
دوست محترم!
ظاهرا شما معنای صحیحی از این آیات در ذهن ندارید. این آیات نمی گویند كه خدا بدون هیچ مقدمه و زمینه ای كسی را هدایت و یا گمراه می كند، بلكه می خواهند بگویند كه همه چیز در دست خدا است. این در حقیقت مضمون آیه شریفه "ما رمیت إذ رمیت ولكن الله رمی" است. به عبارت اصطلاحی تر این آیات می خواهند به توحید افعالی اشاره كنند. در جای خود ثابت شده است كه توحید افعالی با اختیار انسان ناسازگار نیست؛ انسان زمینه ساز قضا و تقدیر خدا است. توحید افعالی و تأكید بر آن به ما می گوید كه هر چه می خواهید از خدا بخواهید، و به اسباب و علل مغرور نشوید. در عین حال، این توحید منافاتی با آن ندارد كه انسان در دائره ای كه خدا تعیین كرده است مقدمات و اسباب را فراهم سازد، ولی برای آن اسباب استقلال در سببیت قائل نباشد.
در خصوص توحید فاعلی خدا در امر هدایت و ضلالت انسان، به نظر می رسد آیاتی كه مسئله هدایت و ضلالت از طرف خدا را مشروط و معلول آمادگی و عمل كرد خود افراد می دانند، روشن كننده مسئله باشد؛ آیاتی مانند: 258،264 از سوره بقره، 108 از سوره مائده، 3 از سوره زمر، 28 از سوره غافر، 5 از سوره صف و...
این آیات شاهد این مسئله است كه هدایت نصیب ظالمان، فاسقان، كافران، دروغگویان، اسراف كنندگان، و... نمی گردد، و تا كسی خود تمایل به انحراف نداشته باشد خداوند او را منحرف نمی كند. بنابراین مسئله انحصار هدایت و ضلالت در دست خدا منافاتی با اختیار ندارد و این خود انسان است كه مقدمات و مقتضیات آن را فراهم می سازد.
اگر باز هم ابهامی بود خوشحال می شویم كه آن را با ما در میان بگذارید.
كامروا باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.