پرسش

با عرض سلام.
می خواستم بدانم طبق آیات 23 سوره بقره و 38 سوره یونس ملاك سوره ای كه باید برای رقابت با قرآن آورده شود چیست ؟
یعنی از دیدگاه "عقل" ، "خود قرآن" ، "حدیث" و ... سوره ای كه آورده می شود باید چه خصوصیاتی داشته باشد كه معجزه بودن قرآن را زیر سئوال ببرد . چون اگر شبیه به
سوره ای باشد ، كه می شود كپی كردن و اگر به سوره های قرآن شبیه نباشد ، پس چگونه باید باشد كه اگر كسی چنین نمونه ای آورد بتوان آن را عقلانی رد كرد و چه ملاكی
برای اثبات این برتری وجود دارد .

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
آیات تحدی در مرحله اول از مشركان می خواهد كه اگر در وحیانی بودن قرآن تردید دارید، كتابی همانند قرآن كه دارای همه امتیازات قرآن باشد، بیاورند ـ (بنی اسرائیل/88) ـ و پس از عجز از آوردن این كتاب نیز، از ایشان می خواهد كه ده سوره بیاورند كه هر كدام دارای یكی از ویژگی های اعجاز قرآن باشد، به طوری كه مجموع آن ده سوره بتواند ویژگی های یك سوره قرآن را داشته باشد ـ (هود/13) ـ و پس از آن كه عجزشان ثابت شد تخفیف داده، و می فرماید: یك سوره كه از هر جهت شبیه سوره های قرآن باشد، و امتیازات آن را داشته باشد، بیاورند.(بقره/23)
قرآن كریم در مواضع مختلف، تحدّی را به تدریج تخفیف داده تا اعجاز آن را ثابت كند.«قل فأتوا بعشر سور مثله مفتریات» بگو شما هم ده سوره ساختگی همانند این قرآن بیاورید(هود/13). سوره ده گانه ای كه درخواست می شود تا بشر بیاورد، چون هر یك در یك بُعد مانند قرآن هستند، و در واقع مانند قرآن نیستند، و لذا با كلمه "مفتریات" توصیف شده است.
ظاهراً قرآن با یك كلمه تخفیف جدی در تحدی داده است و می فرماید: شما كه از همانندآوری یك سوره هم ناتوان هستید چیزی مادون قرآن بیاورید، یعنی ده سوره ساخته بشر كه هر چند هیچ یك عِدل قرآن نیست، و در واقع با قرآن قابل قیاس نیستند، ولی روی هم رفته شبیه به یك سوره قرآن باشند. در حقیقت قرآن در صدد اثبات آن است كه چنین گفتاری قابل هم آوردی با قرآن نیست؛ زیرا با شناخت اعجاز درونی قرآن و نظم و ترتیب خاص آیات، آوردن نمونه ای مثل آن بی معنی است، زیرا هر یك از آیات در كل قرآن پیوسته و وابسته است.
این مسئله علاوه بر اعجاز قرآن در فصاحت و بلاغت به سایر جنبه های اعجاز قرآن، از جنبه علمی، پیش گویی، اعجاز عددی و... نیز اشاره دارد.
تاریخ گواهی می دهد كه فُصحا و بُلغای عرب در پی مقابله با قرآن از نظر ادبی برآمدند، اما هیچ كدام نتوانستند نظیر آن را بیاورند. شاهد این مسئله قضاوت اجماع ادبای زمان بوده است؛ چنانچه وقتی به یكی از فُصحای عرب پیشنهاد اموال بسیار در صورت آوردن سوره ای نظیر قرآن را كردند، وی گفت: معارضه با قرآن محال است، و سپس علت آن را در اسلوب قرآن بیان كرد.
در كتاب احتجاج طبرسی نیز ماجراهایی از تلاش نافرجام برای تحدّی به قرآن آورده شده است.
برای بررسی بیشتر مسئله تحدّی نیز می توانید به كتب تفسیری ذیل آیات مورد اشاره مراجعه نمایید.
و همچنین می توانید از كتاب های زیر بهره مند شوید:
1. ترجمه تفسیر المیزان.
2. تاریخ قرآن، ابوعبدالله زنجانی، سازمان تبلیغات.
3. قرآن شناسی، محمدتقی مصباح یزدی.
4. مباحثی پیرامون قرآن، سید علاءالدین مدرس.
در پناه حق.
مشاوره مذهبی ـ قم.