پرسش

با سلام
فرزندم(محمد)13سال سن دارد و دارای 27 كیلوگرم وزن است قدش 133 است و دارای كم خونی (مینور) و بسیار لاغر است . بر طبق آزمایشات انجام شده هیچگونه مشكل هورمونی (تیروئیدو....) ندارد. در ضمن عكس از مچ دستانش برای رشد استخوان انداخته ایم كه گفته اند جا برای رشد دارد و حال میخواهم بدانم برای افزایش قد فرزندم چه باید بكنم آیا میتوانم از شربت همو گلوبین استفاده كنم؟ با تشكر فراوان

پاسخ

دوست گرامی فرزند شما همانگونه كه گفته اید، هنوز فرصت زیادی برای افزایش قد دارند ( تا سن 20- 18 سالگی). پس نگران نباشید. در ضمن شربت هموگلوبین برای كم خونی او می باشد و در رشد قدی اش تاثیر ندارد.
براساس منحنی رشد نوجوانان، قد و وزن مناسب یك پسر 13 ساله به ترتیب 156 سانتی متر و 45 كیلو گرم می باشد.
فرزند شما دچار كمبود شدید قد و وزن می باشد كه فكر می كنم به خاطر كم خونی او باشد. توصیه های لازم را برای افزایش وزن و قد و نیز كم خونی ایشان بیان می كنم كه امیدوارم با عمل به آنها مفید واقع شود.
برای جبران رشد عقب افتاده سعی كنید منابع غنی از روی ویتامینهای D و A و كلسیم به وفور به او بدهید. مثلاً هر روز یك پاكت حاوی برگه زرد آلو، گردو، بادام زمینی و مغز تخم آفتابگردان همراه او كنید تا در مدرسه بخورد. هر هفته ماهی و در طول هفته قارچ زیاد به او بدهید ( منبع ویتامین D). هفته ای یكبار جگر ضروری است و شیر و لبنیات حتماً روزی 3 واحد مصرف شود.
به پسرتان می گویم كه برای افزایش وزن سعی كنید:
1) برنامه ی غذایی مشخص و سر ساعت داشته باشید. سه وعده ی كامل و دو میان وعده.هیچ وعده ای را حذف نكنید و حتی المقدور سر ساعت غذا بخورید و آرام آرام هر روز 2 قاشق به غذایتان بیافزائید.
2) با اشتهای زیاد غذا بخورید زیرا تفكر شما بسیار مؤثر است كه هضم و جذب غذا چگونه باشد.
3) در هر غذا نان یا برنج ، سبزی های تازه ، گوشت یا حبوبات بخورید.
4) با هر غذا یك كاسه ماست پر چربی و سالاد محتوی روغن زیتون بخورید و در بین غذاها می توانید شیر پرچربی و كیك، نان و پنیر ،یا نان و خامه و عسل، بستنی ، نان و پنیر پیتزا و ... بخورید.
قبل از خواب 1 لیوان شیر با سه قاشق خامه+ 2 قاشق عسل و پودر گردو یا كنجد و 3 قاشق ovaltin میل كنید.
به علاوه لبنیات پرچربی خیلی برایتان مفید است مثلا حتماً ماست خامه ای بخورید- خامه و شیر پرچربی مصرف كنید - شیركا كائو ساعت 10 با یك كیك - كره به غذایتان اضافه كنید و شب یك لیوان شیر با چند قاشق خامه وعسل میل كنید.
از مغز هایی مثل بادام و بادام زمینی و مواد نشاسته ای سبوس دار مثل نان سنگك و بیسكویت سبوس دار استفاده كنید و ماءالشعیر هرروز بخورید كه خیلی برایتان مفید است .
بهتر می دانم، حتماً به یك متخصص تغذیه یا پزشك مربوطه مراجعه كرده و تحت نظر پزشك و با تجویز ایشان، داروی سیپروهپتادین را مصرف كنید. البته مصرف این دارو به همراه رژیم افزایش وزن، موثر خواهد بود و حداكثر تا 2-5/1 ماه اثر خواهد داشت. این دارو وزن فرد را زیاد نمی كند ولی باعث افزایش اشتها می شود. بنابراین توصیه می كنم همراه با مصرف این دارو یك رژیم افزایش وزن كه در آن از مواد با ارزش غذایی بالا استفاده شده باشد، از پزشك خود بخواهید و از مصرف تنقلات بی ارزش وهله هوله خود داری كنید.
برای درمان كم خونی چند روش وجود دارد كه بهترین و كم خطرترین راه استفاده از مكمل های خوراكی است . درمان با نمك های ساده آهن ، چون سولفات فرو خوراكی ، كاملاً موثر بوده و به شكل قرص ، كپسول یا مایع است كه مصرف آن ها باید تا چند ماه ادامه یابد .
چنانچه این قرص ها با معده خالی مصرف شوند ، جذب آنها بهتر و بیشتر صورت می گیرد ولی در این حالت سبب تحریك معده و بروز مشكلات گوارشی خواهند شد .
عوارض گوارشی ، ناشی از مصرف آهن نظیر تهوع ، دل پیچه ، سوزش قلب ، اسهال یا یبوست را می توان به حداقل رساند ؛ به شرطی كه آهن را به میزان كم مصرف كرده و به تدریج به میزان آن افزود تا به حد مورد نیاز بدن برسد. بهتر است قرص آهن ، آخر شب قبل از خواب استفاده شود تا عوارض ناشی از آن كاهش یابد.
ویتامین Cجذب آهن را افزایش می دهد . به همین دلیل معمولاً مصرف ویتامینC به همراه آهن پیشنهاد می گردد . البته علاوه بر درمان دارویی باید به میزان آهن قابل جذب در غذا نیز توجه كرد.
جذب آهن غذا ، اغلب تحت تأثیر شكل آهن موجود در آن می باشد. آهن موجود در پروتئین های حیوانی مانند گوشت گاو، ماهی و پرندگان ( آهن هِم) بیشتر جذب می شود در حالیكه جذب آهن پروتئین های گیاهی مانند سبزی ها و میوه ها ( آهن غیر هم) كم تر می باشد.
باید توجه داشت كه ویتامین C جذب آهن سبزی ها و میوه ها( آهن غیرهم) را بیشتر می كند. مصرف چای همراه یا بلافاصله بعد ازغذا نیز می تواند جذب آهن را تا 50 درصد كاهش دهد.
منابع غذایی آهن دار:
منابع غذایی آهن دارعبارتند از جگر، قلوه ، گوشت قرمز، ماهی، زرده تخم مرغ ، سبزی های دارای برگ سبز تیره مانند جعفری ، اسفناج و حبوبات ؛ مثل عدس و لوبیا، هم چنین میوه های خشك ( برگه ها) به خصوص برگه زرد آلو و دانه های روغنی.
عوامل افزایش دهنده جذب آهن و منابع غذایی آنها:
1. اسید سیتریك و اسید اسكوربیك ( ویتامینC) كه درآلو، خربزه، ریواس، انبه، گلابی، طالبی، گل كلم، سبزی ها ، آب پرتقال، لیمو شیرین ، لیمو ترش، سیب و آناناس وجود دارند، می توانند عوامل افزایش دهنده جذب آهن در بدن باشند.
2. اسید مالیك و اسید تارتاریك كه در هویج ، سیب زمینی، چغندر، كدو تنبل ، گوجه فرنگی، كلم پیچ و شلغم موجود است ، سبب افزایش جذب آهن می شود.
3. محصولات تخمیری مثل سس سویا نیز در این دسته از عوامل گنجانده می شوند.
توصیه های زیر را به كار بندید :
1. استفاده از غذاهایی كه غنی از آهن می باشند.
2. استفاده از منابع غذایی حاوی ویتامین در هر وعده غذایی ، جهت جذب بهتر آهن ( مثل پرتقال، گریپ فروت، كوجه فرنگی، كلم، توت فرنگی، فلفل سبزو لیمو ترش).
3. گنجاندن گوشت قرمز، ماهی یا مرغ در برنامه غذایی .
4. پرهیز از مصرف چای و قهوه همراه یا بلافاصله بعد از غذا.
5. برطرف كردن مشكلات گوارشی و یبوست.
6. تصحیح عادات غذائی غلط ( مثل مصرف مواد غیر خوراكی مانند خاك ، یخ ).
7. مشاوره با پزشك و متخصص تغذیه جهت پیشگیری به موقع و یا بهبود كم خونی .
8. استفاده از نان هایی كه از خمیر ورآمده تهیه شده اند .
9. استفاده از خشكبار مثل توت خشك ، برگه آلو، انجیر خشك و كشمش كه منابع خوبی از آهن هستند.
10. استفاده ازغلات و حبوبات جوانه زده .
11. شست وشو و ضد عفونی كردن سبزی هایی كه استفاده می كنید.
12. شستن كامل دست ها با آب و صابون ، قبل از تهیه و مصرف غذا و پس ازهر بار اجابت مزاج .
كارشناس تغذیه تبیان