پرسش

چرا بشر از آغاز تا كنون گرفتار جنگ بوده؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
گر چه به طور قطع نمی توان گفت كه، آیا علی الدوام جنگ و خونریزی بین بشر بوده است یا خیر؟! اما این قدر می توان گفت كه چهره غالب در مناسبات بشری جنگ، نزاع و دشمنی بوده است؛ چنانچه قرآن كریم نیز در قصه هبوط آدم به این نكته اشاره می فرماید: «قلنا اهبطوا بعضكم لبعض عدوّ...» یعنی پس گفتیم كه از بهشت فرود آیید، كه برخی از شما برخی دیگر را دشمن هستید.(بقره/36)
سرّ این مطلب شاید این نكته باشد كه اولاً، انسان گر چه دارای روحی مجرّد و آسمانی و لایق خلافت الهی است، و در آغاز تولد فطرت سالم انسانی دارد و بالقوه آماده خیر و نیكی است، ولی بدون تربیت و تزكیه الزاماً به مقصد عالی خود ـ یعنی كمال اخلاقی و خلافت الهی ـ نایل نمی شود؛ ثانیاً، عقل بشر به تنهایی نمی تواند برای این تزكیه و تربیت كافی باشد. در حقیقت انسان نیاز دارد تا تحت تربیت وحی قرار گیرد و با عمل به آن خود را از منجلاب خودخواهی و استثمار طلبی و زشت عملی نجات دهد. همه انسانها عقل دارند، و این عقل او را به بسیاری از خوبی ها و اعمال نیك دعوت می كند، ولی این به تنهایی كافی نیست كه او بتواند در مقابل نهیب نفس حیوانی انسان به بدی ها تا ابد مقاوت كند.
شاید آیه قرآن به همین مطلب اشاره داشته باشد كه «كان الناس أمة واحدة ......»(بقره/213)
بهره های مادی در عالم طبیعت علی رغم زیادی تنوّع، باز محدود و معدود است چون طبیعت سرای تزاحم و همچنین كمترین مراتب وجود است. از یك سو امیال تعبیه شده در انسان همه رو به سوی بی نهایت دارد و سیری ناپذیر است و از سوی دیگر تمتعات و بهره های مادی علی رغم تنوع و ازدیاد باز محدود است، از ین رو اگر انسان راه آسمان را ـ كه مقصد امیال بی نهایت اوست ـ گم كند، و با نبود تعلیم الهی و تزكیه یا فرار از آن به زمین و طبیعت میل كند(اخلاد در ارض) زیاده خواهی های هر انسان در كنار زیاده خواهی های دیگران بر سر نعمت های محدود، نزاع و درگیری و جنگ را پدید می آورد. متأسفانه چهره غالب بشر، چهره اطاعت از وحی و سلوك راه خدا نبوده است! و لذا جنگ و خونریزی نیز، نمود و انعكاس زندگی جمعی او تا كنون بوده است.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.