پرسش

با سلام و خسته نباشید.
در احادیث مختلف آمده است كه ( اگر كسی به تو ظلم كرد و به تو بدی كرد ، تو در مورد او گذشت كن و در حقش خوبی كن تا ...) و از طرف دیگر در اسلام آمده است كه سكوت مظلوم در مقابل ظالم، باعث گستاخی آن ظالم در ادامه ظلمش خواهد شد و مظلوم بایستی حق خود را از ظالم بگیرد.
با اینكه من خودم آدم معتقدی در این موارد هستم ، ولی در این مورد واقعا دچار تناقض شده ام.
اگر كسی باهمه خوبی هایی كه به او كرده ای، در حق آدم نامردی ،به تمام معنا كند و همه چیز را زیر پا بگذارد و با این كارش ظلم بزرگی به آدم بكند ، تكلیف یك آدم معتقدی مثل من چیست؟ آیا باید در مورد این همه بدی و ظلم گذشت كنم ؟
هر چقدر فكر می كنم می بینم بین حرف تا عمل فاصله زیادی است و من این مورد را هرگز منطقی نمی بینم كه در مقابل یك آدم پستی با این اوصاف سكوت كنم. چون فكر می كنم كه اگر در این مورد گذشت كنم، باعث می شوم كه این نامرد این عمل را با افراد دیگری تكرار كند و در مورد خودم هم فكر می كند چقدر خوب شد با همه بدی های كه به من كرد من كاری نكردم كه او تنبیه شود و متوجه پستی خودش بشود.
هرگز نمی توانم خودم را قانع كنم كه از یك چنین فردی بگذرم. تكلیف چیست؟ فكر نمی كنم كه اگر حقم را از این فرد بگیرم و او را به سزای عملش برسانم، كاری بر خلاف دینم كرده باشم، به خصوص اگر یك فردی باشد كه بدانی با گذشت در مورد او ،متوجه بدی كارش نمیشود و تازه فكر می كند كه خیلی هم آدم خوبی بوده است كه من كاری نكردم و هرگز نادم و پشیمان نخواهد شد.

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
شما درست فكر كرده اید. در اسلام هم ظلم مورد نكوهش قرار گرفته است، و هم انظلام، یعنی تن به ظلم دادن.
"اظهار عجز پیش ستمگر ز ابلهی است اشك كباب باعث طغیان آتش است"
مرحوم شهید مطهری در كتاب "سیری در سیره نبوی" شیوه "انظلام" را مخالف سیره پیامبر و اوصیاء دانسته است.("مجموعه آثار"، ج18، ص82).
باید در نظر داشت مواردی كه در روایات توصیه به "گذشت" شده، مواردی است كه عمل ما(بخشش و گذشت) باعث جرأت و گستاخی بیشتر ظالم نمی شود، مانند جفا و بی حرمتی های كه گاهی از طرف دوستان و یا خویشان بطور خواسته و یا ناخواسته متوجه آدمی می شود، و احتمال این كه مرتكب آن در صورت گذشت فرد جفادیده از كار خود پشیمان شود، وجود دارد. دنیای همراه با رحمت و گذشت از دنیای انتقام به طور قطع شیرین تر است. روابط انسانها، با گذشت و بزرگواری رابطه با صفاتر و صمیمی تر می شود. آیه «ولاتستوی الحسنة ولاالسّیئة إدفع بالتی هی أحسن فإذا الذی بینك وبینه عداوة كأنه ولیّ حمیم»(فصلت/34) به همین مسئله اشاره كرده است.
در مواردی كه ظالم با گذشت و چشم پوشی ما هدایت نمی شود، دفاع از حقوق فردی و اجتماعی و سیاسی، و مبارزه با ظلم و تجاوز، از مصادیق نهی از منكر، و گاه شرعاً لازم و واجب است.
كامروا باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.