پرسش

شرور عالم به خدا برمیگردد یا انسان؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
به چند نكته توجه كنید:
1. شرّ امری عدمی است نه وجودی، و در واقع عدم الخیر را ما "شرّ" می نامیم.
2. شرّ مطلق در عالم وجود ندارد. هر پدیده ای را كه نام ببرید ممكن است برای یك گروه یا یك شخص شرّ باشد، اما در كل نظام عالم كه مشاهده كنیم، خیر است؛ پس ما با شرور نسبی مواجه هستیم، نه مطلق.

3. همین شرور نسبی هم فقط در عالم مُلك و مادیات وجود دارد و در سایر مراتب هستی چنین چیزهایی وجود ندارد. سر مطلب در این می باشد كه عالم ماده، سرای تزاحم است. ماده یعنی كون و فساد، قوه و فعل؛ و به فعلیت رسیدن یك امر ممكن است مانع فعلیت امر دیگری شود، و نزاع و تزاحم از همین جا پدید می آید؛ سبزی های باغچه و علف های هرز هر دو دنبال فعلیت هستند، و گاهی یكی مانع از رشد تمام و كمال دیگری می شود، كه ما آن را شرّ می نامیم. زمین هم برای بقای خویش و حفظ دارایی هایش محتاج به فعل و انفعالاتی ـ مثل زلزله و آتشفشان ـ است كه با برخی فعلیت های ما انسان ها ناسازگار می افتد و ما آن ها را شرّ می نامیم و...
4. اگر همه عالم طبیعت را علی رغم این تزاحمات به دید جامع ـ و نه جزئی ـ ببینید، متوجه خواهید شد نظام حاكم بر آن طوری است كه ـ با وجود این شرور نسبی به زعم ما ـ بروز دهنده بیشترین خیر ممكن است.
5. این كه چرا خداوند عالم مُلك را مانند عالم ملكوت بدون تزاحم و در نتیجه بدون شرّ(حتی نسبی) نیافریده است، به علت آن است كه این قابل(طبیعت و ماده) چنین استحقاقی نداشته است، و اگر می خواست این را آن چنان بیافریند، طبیعت هم مجرد می شد، ودر حقیقت دیگر عالم طبیعت نبود.
در نتیجه انسان هم آفریده نمی شد. موجودی دوبُعدی كه یك سوی آن سر در ملكوت دارد و سوی دیگرش مُلكی و خاكی است. و پر واضح است كه آفرینش چنین مخلوقی و فراهم كردن محیط زیست و رشد همه جانبه او، از جمله برترین خیرات است.
نیاز به توضیح ندارد كه همین تزاحمات و شرور نسبی چه نقش بزرگی در فعلیت همه قوای این موجود پر خیر و بركت دارد.
6. البته برخی از شرور عالم نه از اقتضائات عالم ماده، بلكه از سوءتدبیر آدمی است؛ مانند سیل هایی كه به خاطر از بین بردن جنگل ها به دست خود ما انسان ها انجام می شود، و همچنین كشتارهای عظیم حاصل از جنگ افزارها و...
در آخر، اگر باز هم سؤال و یا ابهامی باقی بود، خوشحال می شویم با ما در میان بگذارید.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.