پرسش

با سلام و عرض تسلیت به مناسبت فرارسیدن ایام سوگواری حضرت سیدالشهدا
منظور از اینكه می گوییم امام حسین خون خداست و پسر خون خداست چیست ؟ این مطلب را یكی از مسیحیان در مورد اینكه چرا آنها حضرت عیس را پسر خدا می دانند بیان نموده نظر جنابعالی چیست؟
با تشكر و قدردانی فراوان

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
"ثار" از ریشه "ثَأر" و "ثُؤرة" به معنای انتقام و خون خواهی، و نیز به معنای خون آمده است.(ر.ك. به مجمع البحرین، ج1، ص237 و مفردات راغب، ص81 و فرهنگ فارسی معین، ج1، ص185)
1. برای "ثارالله" معانی و وجوه مختلفی ذكر شده كه هر یك تفسیر خاص خود را می طلبد؛ ولی این تعبیر در مجموع به این معنا است كه: خداوند ولیّ دم آن حضرت است، و خود او خون آن بزرگوار را از دشمنانش طلب می كند؛ چرا كه ریختن خون حضرت سیدالشهداء در كربلا، تجاوز به حریم و حرمت الهی و دشمنی با خداوند است. به طور كلی از آن جهت كه اهل بیت(ع) "آل الله" هستند، شهادت این امامان، ریخته شدن خون متعلق به خداوند است.(درس هایی از زیارت عاشورا، جواد محدثی، ص14؛ شرح زیارت عاشورا، اصغر عزیزی تهرانی، ص35)
اگر چه این واژه در قرآن نیامده است، ولی می توان آن را با آیات قرآنی این گونه توجیه نمود كه خداوند در قرآن می فرماید: «من قتل مظلوما فقد جعلنا لولیّه سلطاناً" یعنی آن كس كه مظلوم كشته شده، برای ولی اش سلطه(و حق قصاص) قرار دادیم.(اسراء/33)
هر كسی(صرف نظر از مسلك و مذهبش)، اگر مظلومانه كشته شود، اولیای دم او، حق خون خواهی دارند؛ و از آنجا كه اهل بیت(ع) به ویژه امام حسین(ع) مظلومانه و در راه ایمان، حق و خداوند كشته شده اند و جان به جان آفرین تسلیم كرده اند، در واقع "ولیّ دم" و خون خواه آنان، خود خداوند است.
بنابراین "ثارالله" به این معنا است كه خون بهای امام حسین(ع)، متعلق به خداوند است، و او كسی است كه خون بهای امام حسین(ع) را خواهد گرفت.
این واژه حاكی از شدت همبستگی و پیوند حضرت سیدالشهدا(ع) با خداوند است، كه شهادتش همچون ریخته شدن خونی از قبیله خدا است كه جز با انتقام گیری و خون خواهی خدا، تقاص نخواهد شد.(ر.ك. به فرهنگ عاشورا، واژه "ثار")
2. اگر"ثار" به معنای خون باشد، قطعاً مراد از "ثارالله" معنای حقیقی نیست، بلكه یك نوع تشبیه، كنایه و مجاز است؛ چون مسلم است كه خدا موجودی مادی نیست تا دارای جسم و خون باشد؛ پس این تعبیر از باب تشبیه معقول به محسوس است. یعنی همان گونه كه نقش خون در بدن آدمی نقش حیاتی است، وجود مقدس امام حسین(ع) نسبت به دین خدا چنین نقشی دارد و احیای اسلام با نهضت عاشورا بوده است.
3. شاید بتوان در این باره با نگاه عرفانی مستند به روایات نیز به نتیجه ای نورانی دست یافت. از امام علی(ع) نیز به "أسدالله الغالب" و "یدالله" تعبیر شده است، و در حدیث "قرب نوافل" از پیامبر(ص) روایت شده است كه خداوند فرمود: "ما تحبّب إلی عبدی بشئ أحبّ إلیّ مما افترضته علیه و انه لیتحبّب إلیّ بالنافلة حتی أحبّه فإذا أحببته كنت سمعه الذی یسمع به وبصره الذی یبصر به ولسانه الذی ینطق به ویده التی یبطش بها و رجله التی یمشی بها إذا دعانی أحببته و إذا سألتنی أعطیته" یعنی بنده من به چیزی دوست داشتنی تر از واجبات، نزد من اظهار دوستی نمی كند و همانا او با نوافل نیز به سوی من اظهار دوستی می كند. آن گاه كه او را دوست بدارم گوش او می شوم كه با آن می شنود و دیده او می شوم كه با آن می بیند و زبان او می شوم كه با آن سخن می گوید و دست او می شوم كه با آن ضربه می زند و پای او می شوم كه با آن راه می رود. اگر به درگاه من دعا كند، او را دوست خواهم داشت و اگر از من درخواست كند به او عطا می كنم.(محاسن برقی، ج1، ص291)
از این روایت به خوبی آشكار می شود كه اولیای خداوند، "خلیفه" او بر روی زمین و مظهر افعال الهی هستند. خداوند جسم نیست، اما آنچه را كه اراده می كند، از طریق اولیای خود به ظهور می رساند و كمكی را كه می خواهد به سوی بنده اش بفرستد، با پای اولیای خود می رساند، و خونی را كه می خواهد از سوی خود برای احیای دین خودش ریخته شود، از طریق شهادت اولیای خودش ظاهر می سازد.
از این رو همان طور كه دست امام علی(ع) دست قدرت خدا و "یدالله" است، خون امام حسین(ع) نیز خون خدا و "ثارالله" است.
از این رو در زیارت عاشورا می خوانیم: "السلام علیك یا ثارالله و ابن ثاره و الوتر الموتور" یعنی سلام بر تو، ای خون خدا و فرزند خون او! سلام بر تو ای یگانه دوران!
همان گونه كه مرحوم ابن قولویه در زیارت هفدهم و بیست و سوم امام حسین(ع) این فقره را نقل می كند: "وإنّك ثارالله فی الأرض والدّم الّذی لایدرك ترته أحد من أهل الأرض ولایدركه إلا الله وحده".(كامل الزیارات، ص368 و ص406)
همان گونه كه نقش خون در بدن آدمی نقش حیاتی است و بود و نبودش، مرگ و زندگی او را رقم می زند، وجود مقدس امام علی(ع) و امام حسین(ع) نزد خدا و در دین او چنین نقشی دارند كه اگر امیرالمؤمنین(ع) نبود، اسلام نبود؛ و اگر حسین(ع) نبود، اسلام و تشیع نبود.
آری! تا یاد و نام سیدالشهدا(ع) زنده و بر سر زبان ها است، تا عشق حسین(ع) در دل ها می تپد، تا آتش محبت و ولایت او در قلوب انسان ها مشتعل است، تا فریاد "یا حسین" بر بلندای آسمان ها و زمین طنین انداز است، نام و یاد خدا زنده و پایدار است؛ چون او همه هستی خود را در راه خدا انفاق و ایثار كرد، و سیمای ننگین ریاكاران و تحریف گران زمان را آشكار نمود و نقاب از چهره زشت آنان برداشت و اسلام ناب نبوی و علوی را بر مردم نمایاند، خون او شرافت "ثارالله" را گرفت.
التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.