پرسش

با سلام و خسته نباشید
سوالی كه جدیدا به ذهنم آمده اینكه گاها در مقاتل حرفهایی از طر ف ائمه گفته میشود كه بنوعی با منطق سازگار نیست.
مثلا گفته میشود كه حضرت سید الشهدا موقع شهادت هر كدام از اصحاب به بالینشان میرفته و با هر كدام صحبتهایی داشته . اشكال اینجاست كه خوب هم حضرت سید الشهدا شهید شده اند و هم آن صحابه ای كه به بالینش رفته بوده . نفر سومی در آنجا نبوده كه از محتوای این صحبتها خبر داشته باشد. پس حالا چگونه بعضا از قول امام حسین و یارانش در آن لحضات صحبتهایی نقل میشود؟
و مورد دوم در عدد شهدای كربلا. گفته میشود كه 72 تن بوده اند. آیا این 72 تن فقط شهدای روز دهم محرم هستند یا عدد تمامی شهدای واقعه كربلا در آن چند روز؟
و اینكه این 72 تن همه مردانی بوده اند كه با جنگ در مقابل سپاه كفر به شهادت رسیده اند یا اینكه مورخین عدد طفلان حضرت را هم كه در این واقعه به شهادت رسیده اند را نیز جزو این 72 تن نوشته اند؟
مورد آخر اینكه گاها سخنرانان می گویند كه بعضی از اصحاب سپاه یزید در روز های محاصره حضرت به سبب مخالفت با همراهی سپاه كفر و گاها طرفداری از حضرت كشته شده اند. آیا این افراد نیز جزو شهدای كربلا محسوب شده اند؟
با تشكر التماس دعا

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
آنچه درباره واقعه تاریخی عاشورا به دست ما رسیده است، یا از منابع اهل سنت نقل شده و یا از منابع روایی شیعه. آنچه كه از منابع شیعه نقل شده است بر اساس روایاتی است كه از ائمه معصومین(علیهم السلام) و یا دیگر اعضای خاندان سیدالشهداء، همانند حضرت زینب(علیها السلام) كه در آن حادثه نقش چشمگیری داشتند به ما رسیده است؛ و با توجه به علم و معرفت ائمه معصومین(علیهم السلام) كه این روایات از آنان نقل می شود نقل چنین اخبار و وقایعی اصلا بعید نیست. البته در هر مورد باید مدارك خاص آن واقعه را دید و بدون آن انتساب سخن یا كرداری به معصوم از اشد محارم الهی است؛ كه لابد هر سخنرانی بدان توجه دارد.
آنچه از منابع اهل سنت هم نقل شده بسیاریش از منقولات سپاه عمر سعد است كه هر كدام به مقتضای حال خود آن را بازگو كرده اند.
در مورد سؤال دوم شما نیز باید بگوییم در شماره اصحاب آن حضرت اختلافات بسیاری وجود دارد؛ بعضی تعداد همه شهدا را در روز عاشورا 72 نفر دانسته اند، و بعضی دیگر اصحاب آن حضرت را به استثنای افراد بنی هاشم 72 نفر دانسته اند و...؛ و حتی گاه بعضی تعداد اصحاب آن حضرت را بالغ بر چندصد نفر نیز ذكر كرده اند كه هر یكی از این سخنان مستند به منبعی تاریخی است.
كما این كه بعضی تنها در صدد شمارش شهدای روز عاشورا بوده اند و بعضی همه شهدای در ارتباط با وقعه كربلا را مد نظر داشته اند؛ و حتی بعضی از مقتل نویسان، از جمله شهدای كربلا مسلم بن عقیل، هانی بن عروه و قیس بن مصهر صیداوی را نیز ذكر كرده اند، از این رو نمی توان بدون در نظرگرفتن مبنا و دیدگاه گوینده سخنی را رد و یا اثبات كرد.
شاید اختلاف در شماره شهدا هم به همین بازگردد. شاید هم بخشی از اختلاف به این بازگردد كه آیا كسانی را كه در میان سپاه عمر سعد تمرد كرده و كشته شده اند، ولی رسما در لشكر امام نبوده اند را در شماره بیاوریم یا نه؟
در این باره می توانید به دو كتاب زیر مراجعه نمایید:
1. رمز المصیبة، ج3، تألیف سید محمود موسوی دهسرخی، قم: مؤلف.
2. انصارالحسین، تألیف محمدمهدی شمس الدین، ترجمه: ناصر هاشم زاده، تهران: امیر كبیر.
با آرزوی توفیق.
مشاوره مذهبی ـ قم.