پرسش

با سلام و عرض خسته نباشید به شما
بنده سوالا تی از شما داشتم
آزادی در اسلام چیست؟
و معنی كامل آزادی به زبان ساده بیان كنید تا من معنی را خوب بفهمم.
امیدوارم كه پیروز و موفق باشید
اجركم عندالله

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
اول باید ببینیم آزادی به چه معنایی مراد است. اگر آزادی به این معنا باشد كه انسان رها و آزاد آفریده شده، و لذا مجبور نیست زیر بار هیچ قانون و نظمی برود، بلكه هر كاری كه می خواهد انجام دهد می تواند، و یا به عبارتی برای حفظ منافع شخصی خود آزاد است هر كاری بكند، ولو این كه حقوق دیگران نادیده گرفته شود، باید گفت كه این آزادی نه از جانب عقل و نه از جانب شرع، پسندیده و مقبول نیست.
درست است كه انسان فطرتاً و تكویناً آزاد و مختار آفریده شده است، ولی از آنجا كه انسان مدنی بالطبع است، یعنی طبیعتاً یك زندگی اجتماعی و گروهی دارد، لذا عقل حكم می كند كه برای حفظ این اجتماع و ایجاد نظم و امنیت ضروری در آن لازم است قوانین و مقرراتی رعایت شود، لذا آزادی بی حد و حصر در یك جامعه از نظر عقل قابل قبول نیست؛ حال این قانون را خود عقل بیابد یا از شرع هم كمك بگیرد.
از طرفی از آنجا كه انسان بنده خدا است، طبیعی است كه نمی تواند و نباید خود را آزاد از عبودیت الهی ببیند. اگر انسانی خود را آزاد از خدا دید، در حقیقت از فطرت انسانی خود دور شده است. فطرت انسان به او می گوید كه به خالق خود احترام بگذار؛ و لذا آزادی از خدا از نظر اسلامی اعتبار ندارد.
بنابراین یك انسان دیندار اگر چه دارای آزادی و اختیار است، ولی نه در هر زمینه و نه آزادی همه جانبه، بلكه در مواردی نیز باید بر اساس قانون شرع و عقل عمل نماید و لذا آزادی او مقید به قوانین شرعی و عقلی است. التزام به قانون شرع و عقل به مقتضای فطرت انسانی، و برای حفظ امنیت و نظم اجتماعی، و همچنین برای حفظ حداكثر آزادی های ممكن برای همه انسانها لازم است.
بله، در خارج از محدوده منع قانون، همه انسانها آزادند تا هر گونه كه خواستند عمل كنند.
اسلام و دین آمده تا آن آزادی بی حد و مرز را تحت قانون و ضابطه درآورد تا شرایط و زمینه را برای زندگی سالم فردی و اجتماعی با توجه به اهداف مادی و معنوی حیات فراهم سازد.
انسان نمی تواند به دنبال آزادی بی حد و حصر باشد و از طرفی امید به یك زندگی سالم و آرام داشته باشد. حتی در زندگی حیوانات وحشی هم آزادی بی حد و حصر نیست، چرا كه آن ها نیز، ولو به معیار زور حیوانات قوی تر، براساس قواعد بازی دنیای وحش، عمل می كنند، یعنی در عین حال كه زندگی وحشی دارای قانون مشخص و منظمی نیست، ولی در حد خود قواعد و اصولی دارد. می توان گفت در سایه این نظم قلدرمآبانه عالم حیوانات حداقل ضرر متوجه حیوانات می شود.
نكته مهمی كه لازم است تذكر دهیم آن است اولا آنچه گفتیم حكم الهی در باره آزادی است. محدوده قانون عقل و شرع را چگونه می توان فهمید و تا چه حد حاكم جامعه حق دارد تشخیص شخصی خود را بر دیگران تحمیل كند، ولو دیگرات تشخیص دیگری داشته باشند سخن دیگری است كه در جای خود باید بدان پرداخت. این كه می گوییم باید به حكم قانون عقل و شرع عمل كرد به این معنا نیست كه هر انچه من تشخیص دادم كه حكم عقل یا شرع است همه باید به آن عمل كنند، بلكه خود تشخیص این كه حكم خدا و عقل چیست، تابع نظام خاص خود است كه باید مورد بحث واقع شود.
امیدواریم تا این اندازه كفایت كرده باشد. با این حال اگر در مورد خاصی سؤال و یا ابهامی مانده بود برای ما ارسال نمایید
برای مطالعه بیشتر می توانید به كتاب "دین داری و آزادی"، نوشته جمعی از نویسندگان، تهران: انتشارات آفرینه مراجعه نمایید. این اثر شامل 27 مقاله است.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.