پرسش

مهر و محبت در اسلام چه جایگاهی دارد؟
لطفا زود تر جوابم را بدهید

پاسخ

با عرض سلام و تحیت!
در دین اسلام ایمان و عمل صالح اصل است، و محبت جایگاه ویژه‌ای در وصول به این اصل دارد.
در روایتی از امام صادق ـ علیه السلام ـ آمده است: «وهل الإیمان إلا الحبّ و البغض...» یعنی آیا ایمان چیزی به غیر از حب و بغض است. ایمان همان دوست داشتن خداوند و هر چیزی است كه رنگ الهی دارد؛ و همچنین بیزاری از كفر و اعتقاد باطل.(كافی، ج2، باب"الحبّ فی الله و البغض فی الله"، حدیث 5 ـ به نقل از تفسیر نمونه، ج22، ص163)
همچنین در روایت دیگری از امام باقر ـ علیه السلام ـ آمده است: «هل الدین إلا الحبّ؟» یعنی آیا دین چیزی غیر از محبّت است؟ و در ادامه این حدیث امام می‌فرمایند: «الدین هو الحب، والحب هو الدین» یعنی دین محبت است، و محبت دین است.(نورالثقلین، ج5، ص83و84)
البته همانطور كه گذشت محبتی مفید و پسندیده است كه انسان را به سوی اطاعت و فرمانبرداری از خداوند متعال هدایت كند.
خداوند به رسول اكرم ـ صلی الله علیه وآله ـ می‌فرمایند: «قل إن كنتم تحبون الله فأتبعونی یحببكم الله و یغفر لكم ذنوبكم...» یعنی ای پیامبر! به مردم بگو: اگر خدا را دوست دارید مرا پیروی كنید كه خدا شما را دوست دارد و خدا گناه شما را ببخشد.(آل عمران/31)
بنابراین آن دوست داشتنی ارزش دارد كه باعث پیروی انسان از دستورات الهی شود.
محبت دینی را می‌توان به دو نوع تقسیم كرد:
1ـ محبت نسبت به خود خداوند.
2ـ محبت نسبت به مخلوق خداوند.
البته لازم به ذكر است كه همه محبتهای دینی به خداوند برمی‌گردد، چرا كه محبت به مخلوق خداوند ـ در نگاه دینی آن ـ از این حیث است كه او مخلوق خداوند است؛ یعنی مخلوق از این جهت كه منتسب به خداوند است، مورد محبت و عشق عارف محب واقع می شود.
محبت نسبت به خداوند و هر آنچه خدایی است، اسباب و شرایطی دارد كه به برخی از آنها اشاره می‌شود:
1 ـ از آن جا كه انسان تا چیزی را نشناسد، دوستش هم ندارد، لذا قدم اول در رسیدن به محبت نسبت به خداوند، معرفت و شناخت كافی داشتن نسبت به ساحت مقدس الهی است. پس انسان اول باید میزان درك و شناخت خود را نسبت به خداوند ارتقاء دهد تا بتواند نسبت به او محبت داشته باشد.
2 ـ برای درك محبت و لذت آن، نیاز به ابزار درك آن است، و اگر كسی بخواهد محبّت الهی را درك كند باید از صفای باطن و پاكی دل و قلب نیز بهره‌ای برده باشد تا با چشم دل و طبع سلیم خود، بتواند محبت و عشق الهی را بچشد. لازم به ذكر است كه صفای باطن فراهم نمی‌شود، مگر در سایه ایمان صحیح و عمل صالح.
برای مطالعه بیشتر می‌توانید با استفاده از فهرست موضوعی "تفسیر نمونه"، واژه "محبت" را انتخاب و به آدرس‌های معرفی شده مراجعه نمائید.
هم چنین می‌توانید به كتاب "راه روشن" كه ترجمه كتاب "المحجة البیضاء" مرحوم فیض كاشانی(ره) است و توسط سید محمد صادق عارف به فارسی ترجمه شده است، به جلد هشتم، ص11، بخش "محبت و شوق و رضا و انس" مراجعه نمائید.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.