پرسش

بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیكم
برای تقویت اراده در امور معنوی و جهاد با نفس چه باید كرد؟
هر چه تصمیم میگیرم كه خود را اصلاح نمایم اما با توجه به محیط كار و اطرافیان این امر میسر نمی گردد لطفا مرا راهنمائی فرمائید
با تشكر و التماس دعا

پاسخ

راه حلی كه بزرگان دین در این مقام ارائه داده‎اند، می‎تواند عامل مؤثری برای اصلاح و بازسازی اخلاق به حساب آید. علاّمه‎ طباطبایی(ره) می‎فرمایند:
اصلاح اخلاق و هوا‎ی نفس و تحصیل ملكات فاضله، تنها و تنها یك راه دارد، آن هم عبارت است از: تكرار عمل صالح و مداومت بر آن.
باید عمل نیك را آن قدر تكرار كرد و در موارد جزئی كه پیش می‎آید آن را انجام داد تا رفته رفته اثرش در نفس پایدار شود و در صفحه‎ی دل نقش بندد و تبدیل به ملكه اخلاقی گردد.
فردی كه می‎خواهد در مقام اصلاح آداب و رفتار خویش برآید، توجه به آثار و نتایج اخروی می‎تواند تأثیر به سزایی در او داشته باشد.
وقتی كه خداوند اخلاق زشت را مذمت می‎كند و دارندگان چنین اخلاقی را تهدید به آتش دوزخ می‎نماید، قطعاً هر عاقلی عزم بر ترك و دوری آن را اختیار می‎كند. و یا وقتی كه ذات حق، اخلاق پسندیده و نیكو را می‎ستاید، شخص بر انجام آن تحریص و تشویق می‎شود.
علمای علم اخلاق، رعایت سه اصل كلی را در این زمینه توصیه می‎نمایند و هرگاه كسی بخواهد متخلّق به اخلاق الهی گردد و آن را در خویشتن خویش دوام و قوام بخشد، لازمه‎اش مراعات این سه اصل است:
1. مشارطه: در هنگام صبح، وقت برخاستن از خواب و شروع به كار، با نفس خویش شرط كند كه از حدود و احكام الهی تخطّی نكند و گناه و معصیتی را مرتكب نشود و در حد توان خود خدمت به خلق نماید.
2. مراقبه: یعنی از شرطی كه در ابتدای صبح با نفس خود بسته، محافظت و مراقبت نماید. او باید در طول روز با همان شرط ابتدایی زندگی كند؛ چون هر عقل سلیمی حكم می‎كند كه تخلّف از شرط حرام است. پس همواره باید كشیك نفس را بكشد و مراقب باشد كه از مسیر حق منحرف نشود.
3. محاسبه: در وقت خواب باید آنچه را كه در روز انجام داده، محاسبه‎ی كامل نماید و اگر خیانتی از نفس او سر زده، فوراً توبه نمود، و نفس را تأدیب نماید كه اصطلاحاً به این اصل، معاقبه و معاتبه هم گفته می‎شود؛ یعنی تعقیب نمودن و مورد عتاب قرار دادن نفس. همچنین اگر خطایی از او سر نزده است خدای تعالی را شكر كند و مواظب باشد كه شاید در این خواب به او موهبت و عنایتی از جانب حق بشود. برای بسیاری از انبیا و اولیا، اولین بار در عالم خواب مكاشفاتی دست داده است.
[میرزا جواد ملكی تبریزی، رساله‎ی لقاء الله، ص 65 به بعد]
ضمنا شما را توصیه می كنیم با انسانهای نیك و متدین ارتباطات خود را بیشتر كنید. در محیط هایی مثل مسجد بیشتر رفت و آمد و توقف داشته باشید. با علمای صالح نشست و برخاست كنید و با مطالعه شرح حال عارفان دلسوخته و متشرع روح خود را تقویت كنید و استقامت ببخشید.
در هر حال بر خدا توكل داشته باشید و همه چیز را تنها از او بخواهید. حتما دستگیر شما خواهد بود. قدر خود را بدانید و به همه مؤمنین، از جمله ما، دعا كنید.
موفق و موید باشید.