پرسش

ایا اعتماد به نفس شرك است كامل توضیح دهید

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
شرك به معنای شریك قرار دادن برای خداوند در شؤون خدایی است. شرك مراتب دارد. مراتبی از آن مشمول احكام شرك است؛ و مراتبی از آن اگر بی اختیار و بدون توجه باشد آن احكام را ندارد، اگر چه حاكی نقصان معرفت و روح است.
شرك جلی یا آشكار، همان پرستش غیر از خداوند است كه بت پرستان و خورشیدپرستان و... انجام می داده اند.
و شرك خفی یا پنهان این است كه در كنار خداوند، برای كسی یا چیز دیگری هم استقلال در عمل قائل شویم.
اگر امیرالمؤمنین(ع) در وصف شرك می فرمایند كه آن از راه رفتن مورچه سیاه در شب سیاه بر یك سنگ سیاه مخفی تر است، ناظر به همین مراتب خفیه شرك است.
اعتماد به نفس، كه یكی از حالات روحی انسان است و معمولا نقطه مثبت آن و از عوامل پیشرفت انسان شناخته می شود، به طور قطع مشمول معنای شرك جلی نیست.
اما آیا اعتماد به نفس مشمول تعریف شرك خفی می باشد؟
گفتیم كه شرك خفی آن شركی است كه یك انسان ـ ولو مؤمن و معتقد به خدایی خداوند، با این كه خداوند را مالك و قادر و معبود می داند ـ ولی در برخی امور در مقابل عنایت و توفیق الهی، برای عوامل دیگری نیز اعتبار مستقل قائل می شود. مثلا اگر انسان سلامت خود را به نحو استقلال به دارویی كه می خورد نسبت بدهد، این نوعی شرك است.
آنچه در علم تجربی و غیرتجربی در روابط اشیاء و تأثیر و تأثرات آن گفته می شود، نباید باعث شود كه انسان برای آن علل مادی و غیر مادی سببیت مستقل قائل شویم. سببیت اینها همه در ظل عنایت و خواست الهی واقع می شود. در حقیقت همه چیز جز خدا با مشیت الهی تأثیر و تأثر دارند، و لذا ممكن است خواست خدا یك سبب را از سببیت بیندازد.
اگر كسی در مواجهه با یك مشكل اداری یا... از خواست خداوند غافل شده و عامل گشایش مشكل خود را اراده كارمند آن اداره و جلب موافقت او بداند، دچار شرك خفی شده است.
این كه می گویند هر گاه از آینده خبر می دهید، بگویید "إن شاءالله" بر همین اساس معنا دارد.
اگر معرفت و ایمان انسان بالا رود، همه جا دست عنایت الهی را می بیند، و اداره و تدبیر همه امور را به دست توانای الهی سپرده، و تنها از او استمداد می كند؛ و البته عوامل مادی را وسیله و ابزاری برای انجام مراد الهی می داند. پس این فرد در واقع برای هیچ كس و هیچ چیز، ذره ای اعتبار و ارزش در مقابل اراده الهی قائل نشده، و تنها در حد یك ابزار و وسیله به آنها می نگرد.
حال كه معنای شرك خفی معلوم شد به سؤال شما می پردازیم.
كسی كه بر نفس خود و استعدادها و قابلیت هایی كه خداوند متعال به او داده است، اعتماد و تكیه می كند و سعی در شكوفایی آن دارد و همه چیز را مخلوق و آفریده خداوند می داند و برای آنان در حد وسیله و ابزار، ارزش و اعتبار قائل است، به هیچ شركی، حتی شرك خفی، مبتلا نشده است؛ ولی اگر توانایی نفس خود را بی نیاز از عنایت الهی بداند شرك ورزیده است.
امیدواریم تا همین اندازه برای روشن شدن مطالب كافی باشد.
پس از مطالعه اگر باز هم ابهامی و پرسشی بود برای ما ارسال نمایید.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.