پرسش

با سلام
منظور از این جمله پیامبر(ص) كه
انا و علی من شجره واحده و ...
چیست؟ خواهشمند است به طور كامل توضیح دهید.
با تشكر
التماس دعا

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
این روایت بیانگر وحدت شخصیتی این دو بزرگوار علیهماالسلام است. تجاذب فكری و روحی، نه تنها دو هم فكر را به سوی هم می كشد بلكه گاهی دو فرد را شخص واحد نشان می دهد.
مضمون این روایت، مفسر آیه شریفه «وأنفسنا وأنفسكم»(آل عمران/61) است. در این آیه نیز امیرالمؤمنین(ع) به منزله نفس پیامبر(ص) شمرده شده است.
آن حضرت نماد راستینی در تمام كمالات، آگاهی ها، رفتارها و ملكات اخلاقی پیامبر(ص) بود، و جز این نیز نمی تواند باشد؛ زیرا این پیامبر اكرم(ص) بود كه حضرت علی(ع) را از آغاز طفولیت در دامن پر مهر خود پرورش داد. و تعبیر از پیامبراكرم(ص) و امیرالمؤمنین(ع) به "شجره واحده" یگانگی طینت وجودی و اعمال و هدف آن دو را نشان می دهد. پیامبراكرم(ص) این هدف را با مقام پیامبری به سرمنزل مقصود می رساندند و امیرالمؤمنین(ع) در مقام ولایت گام بردار این سیره بودند. این یگانگی به گونه ای است كه امیرالمؤمنین(ع) از پیامبر(ص) روایت كرده اند كه:"إنّك تسمع ماأسمع وتری ما أری إلا إنّك لست بنبی ولكنك لوزیر" یعنی(یا علی) تو آنچه را كه من(از وحی الهی) می شنوم می شنوی و آنچه(از علم غیب) می بینم تو نیز می بینی جز آن كه تو پیامبر نیستی اما وزیر(و یاور من) هستی.(نهج البلاغه، خطبه قاصعه)
و ابن ابی الحدید نیز از پیامبر(ص) روایت كرده كه آن حضرت خطاب به امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: "لولا إنّی خاتم الأنبیاء لكنت شریكاً فی النبوة و..." اگر من خاتم پیامبران نبودم، پس تو نیز شایستگی مقام نبوت را داشتی.(شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج13، ص 210)
بالاتر از این باید گفت:
معصومین(ع) دارای دو نوع وجود هستند. یكی همین وجود مادی و طبیعی حضرات، كه ویژگی‌های عالم طبیعت و ماده را داشته است؛ از پدر و مادری متولد شده و دارای فرزندانی بودند و در یك زمان می‌توانستند تنها در یك مكان باشند، بدین بیان كه اگر این جا بودند نمی‌توانستند در جای دیگری باشند. این ویژگی‌ها از حیث بُعد جسمی و طبیعی وجود حضرات معصومین ـ علیهم السلام ـ است.
اما آنها وجود دیگری هم دارند، كه آن را "وجود نوری" می‌گویند؛ در روایات نیز این معنا به "نور" تعبیر شده است. این وجود نوری پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه وآله ـ و اهل بیت ـ علیهم السلام ـ همان وجودی است كه قبل از بقیه كائنات خلق شده، و همان وجودی است كه در روایت آمده كه وقتی آدم ـ علیه السلام ـ بین آب و گل بود، وجود ما تحقّق پیدا كرده بود.
این وجود نوری پیامبرـ صلی الله علیه وآله ـ و ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ دارای ویژگی‌های خاص خود است. در این نوع از وجود، دیگر محدودیت زمانی و مكانی برای آن معنا ندارد، و در این وجود، آنها از تمام محدودیت‌های عالم طبیعت و ماده آزاد هستند. در وجود طبیعی و مادی معصومین ـ علیهم السلام ـ است كه آنها در قالب 14 بدن، به این دنیا آمدند، و هر كدام از لحاظ جسمی، خصوصیات خاص خود را داشته، و در زمانها و مكانهای متفاوت می‌زیسته‌اند. ولی وجود نوری آن حضرات، از این امتیازها و تفاوت‌ها خالی است، و آنها همگی یك وجود داشته‌اند كه از آن در روایات ما تعبیر به "نور واحد" شده است. وجود نوری پیامبرـ صلی الله علیه و آله ـ و اهل بیت ـ علیهم السلام ـ یك نور واحد است.
تعبیر "أنا و علی من شجرة واحدة" هم مثل "أنا و علی من نور واحد" می تواند اشاره به این معنای بلند داشته باشد.
برای آگاهی بیشتر مطالعه كتاب های زیر را به شما توصیه می كنیم:
1. فروغ ولایت، تألیف: جعفر سبحانی، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
2. تفسیر المیزان، تألیف علامه سید محمدحسین طباطبائی، قم: انتشارات اسلامی، تفسیر آیه 61 سوره آل عمران.
3. آفتاب ولایت، تألیف علی اكبر بابازاده، تهران: بدر.
با آرزوی توفیق.
مشاوره مذهبی ـ قم.