پرسش

با سلام
درباره گناهان كبیره توضیح دهید و بگویید آیا بخشیده می شود خواهشمندم ازمحضر آیت الله بهجت سوال نمایید
ومن الله التوقیق

پاسخ

دوست عزیز!
در باره شناسایی گناهان كبیره می توانید به كتاب "گناهان كبیره" اثر شهید دستغیب(ره) و یا دیگر كتب اخلاقی مانند "معراج السعادة" مرحوم نراقی(ره ) مراجعه نموده و گناهان كبیره را شناسایی نمایید.
برای مطالعه در معیار صغیره و كبیره بودن گناه هم می توانید به كتاب "گناهان كبیره"، شهید دستغیب، ج1، ص31 مراجعه نمائید.
تعریف مشهور گناه كبیره آن است كه آن گناهی است كه از لسان آیات و روایات عظمت آت نزد خدا احراز شده باشد؛ حال به سبب وعده عقاب الهی بر آن یا تصریح خدا و اولیاء دین. دانشمندان به تبع اهل بیت(ع) اصرار بر گناه صغیره را نیز گناه كبیره می دانند. بعضی از علما نیز همه گناهان را كبیره می دانند.
اما بدانید كه گناه هر چند هم بزرگ باشد، خداوند از آن بزرگتر است و رحمت و فضل او دربرگیرنده همه چیز است. فقط راه جبران گناه توبه است؛ و توبه هم هیچ شكل خاصی ندارد. تنها باید از صمصم قلب پشیمان بود و تصمیم جدی بر ترگ آن گناه داشت.
توبه‏اى كه جامع شرائط باشد به اجماع علما مقبول است، و دلیل آن گفتار خداى تعالى است كه مى‏فرماید: «هو الذى یقبل التوبة عن عباده‏» یعنی اوست كه توبه بندگان را مى‏پذیرد.(شورى/25) و در وصف خود مى‏فرماید: «غافر الذنب و قابل التوب‏» یعنی آمرزنده گناه و پذیرنده توبه (مؤمن/3) و باز مى‏فرماید: «و من یعمل سوءا او یظلم نفسه ثم یستغفر الله یجد الله غفورا رحیما» یعنی هر كه بدى كند یا به خود ستم كند آنگاه از خدا آمرزش بخواهد خدا را آمرزنده و بخشاینده مى‏یابد. (نساء، 109) و همچنین به دلیل سخن پیغمبر اكرم صلى الله علیه و آله كه فرمود: «ان الله - تعالى - یبسط یده بالتوبة لمسى‏ء اللیل الى النهار و لمسى‏ء النهار الى اللیل حتى تطلع الشمس من مغربها» یعنی خداى تعالى دست ‏خود را به نشانه قبول توبه براى بد كار شب تا روز و براى بدكار روز تا شب مى‏گشاید تا آفتاب از مغرب خود برآید (یعنى تا قیامت). و فرمود: «لو عملتم الخطایا حتى تبلغ السماء ثم ندمتم، لتاب الله علیكم‏» یعنی اگر چندان گناه كنید كه به آسمان رسد، آنگاه پشیمان شوید، خداوند توبه شما را مى‏پذیرد. و فرمود: «بنده گناه مى‏كند و به بهشت مى‏رود» ، عرض كردند: این چگونه ممكن است اى رسول خدا!؟ فرمود: «گناهى كند و از آن پشیمان شود و آن در پیش چشم وى باشد تا به بهشت رسد.» و فرمود: «كفارة الذنوب الندامة‏» یعنی پشیمانى كفاره گناهان است‏. و فرمود: «هر كه یك سال پیش از مرگ خود توبه كند خدا توبه او را مى‏پذیرد، سپس فرمود: یك سال زیاد است، هر كه یك ماه پیش از مردن توبه كند خدا توبه او را مى‏پذیرد. سپس فرمود: یك ماه زیاد است، هر كه یك هفته قبل از مرگ توبه كند خدا توبه او را قبول مى‏فرماید. سپس فرمود: هفته زیاد است، هر كه یك روز قبل از مردن توبه كند خدا توبه او را مى‏پذیرد. سپس فرمود: یك روز نیز زیاد است، هر كه پیش از دیدار مرگ (ملك الموت) توبه كند، خدا توبه او را قبول مى‏فرماید.» و امام باقر علیه السلام به محمد بن مسلم فرمود: «گناهان مؤمن هر گاه توبه كند آمرزیده است. پس بعد از توبه و آمرزش، عمل [نیك] را از سر گیرد. آگاه باشید به خدا قسم این نیست مگر براى اهل ایمان‏». محمد بن مسلم عرض كرد: اگر بعد از توبه و استغفار از گناهان به گناه باز گردد و باز توبه كند حال او چگونه است؟ فرمود: «اى محمد بن مسلم! آیا چنان مى‏بینى كه بنده مؤمن از گناه پشیمان شود و از خدا آمرزش بخواهد و توبه كند و خدا توبه او را نپذیرد!؟» گفت: [اگر] چند بار چنین كند، گناه كند و سپس توبه و استغفار كند؟ فرمود: «هر گاه مؤمن به استغفار و توبه برگردد خدا به آمرزش باز مى‏گردد، خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است و توبه را مى‏پذیرد و از سیئات در مى‏گذرد. زنهار مؤمنى را از رحمت ‏خدا ناامید نكنى‏!» و فرمود: «اذا بلغت النفس هذه - و اهوى بیده الى حلقه - لم تكن للعالم توبة، و كانت للجاهل توبة‏» «همین كه نفس و جان به اینجا رسید - و اشاره به گلوى خود نمود - براى عالم توبه نباشد، و براى جاهل توبه هست‏.» و فرمود: «آدم علیه السلام عرض كرد: پروردگارا! شیطان را بر من مسلط ساختى، و او را همچون خون (كه در رگهایم جریان دارد) در من جاى دادى. براى من هم چیزى مقرر فرما. خطاب رسید: اى آدم! براى تو این را قرار دادم كه: هر یك از فرزندانت كه آهنگ گناهى كند و مرتكب آن نشود چیزى بر او نوشته نشود؛ و چون مرتكب شد یك گناه بر او نوشته شود. و اگر قصد كار نیكى كند و آن را انجام ندهد یك حسنه براى او نوشته شود؛ و اگر انجام دهد ده حسنه برایش نوشته شود. عرض كرد: پروردگارا! بیفزا، فرمود: برایت مقرر ساختم كه هر یك از فرزندانت كه گناهى كند سپس آمرزش خواهد او را بیامرزم. عرض كرد: پروردگارا! بیفزا. فرمود: براى ایشان توبه را قرار دادم، و توبه را براى آنها گسترش دادم تا نفس به گلوگاه رسد، عرض كرد: پرورگارا! مرا بس است‏.» و امام صادق علیه السلام فرمود: «مردى گناه مى‏كند و خدا به سبب آن او را به بهشت مى‏برد.» شخصى عرض كرد: خدا به جهت گناه او را به بهشت مى‏برد؟ فرمود: آرى، گناه مى‏كند و پیوسته از آن ترسان است و نفس خود را دشمن مى‏دارد؛ پس خداوند به او رحم مى‏كند و او را به بهشت مى‏برد.» و فرمود: «بنده مؤمن چون گناه كند، خدا او را هفت‏ ساعت مهلت مى‏دهد. اگر استغفار كرد چیزى بر او نوشته نمى‏شود، و اگر این ساعتها گذشت و آمرزش نخواست‏، یك گناه بر او نوشته مى‏شود. مؤمن ولو پس از بیست ‏سال هم به یاد گناه خود می افتد و از خدا آمرزش می خواهد، و خدا گناهش را مى‏آمرزد. ولی كافر همان ساعت آن را فراموش مى‏كند.» و فرمود: «ما من مؤمن یقارف فى یومه و لیلته اربعین كبیرة فیقول، و هو نادم: "استغفر الله الذى لا اله الا هو الحى القیوم بدیع السماوات و الارض ذا الجلال و الاكرام و اساله ان یصلى على محمد و آل محمد و ان یتوب على‏" الا غفرها الله له، و لا خیر فیمن یقارف فى یومه اكثر من اربعین كبیرة‏» یعنی هیچ مؤمنى نیست كه در شبانه روزى چهل گناه كبیره كند و در حال پشیمانى بگوید: «استغفر الله الذى لا اله الا هو الحى القیوم بدیع السماوات و الارض ذا الجلال و الاكرام و اساله ان یصلى على محمد و آل محمد و ان یتوب على‏» مگر آنكه خدا آن گناهان را بیامرزد. و كسى كه شبانه روزى بیش از چهل گناه كبیره مرتكب شود خیرى در او نیست‏.» و روایت است كه: «خداى تعالى چون ابلیس را لعن كرد [و از رحمت‏خود دور ساخت] از خدا مهلت‏خواست، و خداوند تا قیامت‏به او مهلت داد. آنگاه گفت: به عزت تو كه از دل آدمى بیرون نیایم تا جان در تن وى باشد. پس خداى تعالى فرمود: به عزت من كه در توبه بر وى نبندم تا جان در تن وى باشد.» و در روایتی در شأن جوانی از بنی اسرائیل آمده است: «جوانى بیست‏سال خدا را عبادت كرد، سپس بیست‏سال او را معصیت نمود، سپس در آینه نگریست و نشانه پیرى در موى خود دید، ناراحت‏شد و گفت: خدایا بیست‏سال اطاعت و بیست‏سال معصیت تو كردم، اگر بسوى تو بازگشت نمایم قبول مى‏كنى؟ ناگاه شنید كه گوینده‏اى مى‏گوید: ما را اجابت كردى ما نیز تو را اجابت كردیم، سپس ما را ترك نمودى از تو دست‏ برداشتیم، ما را عصیان ورزیدى تو را مهلت دادیم. حال اگر بسوى ما آئى تو را مى‏پذیریم‏.» به موجب قرآن و روایات، آدمی هر چند اهل گناه ـ ولو گناهان بزرگ ـ باشد، توبه می تواند او را نجات دهد. هیچ گاه برای توبه دیر نیست. و حقیقت توبه پشیمانی است و عزم بر ترك گناه. همین و بس.

بلی انسان باید از یك چیز بترسد؛ و آن این كه كثرت گناه به حدی شود كه حال توبه عارض نشود. اگر گناهان چنان انباشته شود كه جزو طبیعت آدمى شود، و دل طورى تباه شده باشد كه دیگر صفا و روشنائى نپذیرد، چنین دلى حال توبه برایش دست نمی دهد ـ به این معنى كه بازگشت نمى‏كند، هر چند به زبان گوید توبه كردم ـ زیرا چرك گناهان چنان در درون او فرو رفته و انباشته شده كه دیگر پاكیزگى نمى‏پذیرد، و اگر در پاكسازى آن مبالغه و پافشارى شود به پاره پاره شدن دل و هلاك آن منجر مى‏گردد.
موفق و پیروز باشید.
مشاوره مذهبی_قم.