پرسش

برای رسیدن به پندار نیك و حذر كردن از افكار باطل و بیهوده و پاكسازی فكر كه جز چیزهای خوب دریاره ی چیزهای مختلف نباشد چه باید كرد ؟
باتشكر

پاسخ

با عرض سلام خدمت شما برادر محترم و ارزوی موفقیت در تمامی شئونات دینی و زندگی در خصوص سئوالتان باید عرض كنیم كه شروع در پاكسازی فكر و اندیشه یكی از دشوارترین كارهای انسان در راه تكامل و تهذیب نفس به شمار می اید چرا كه هر یك از اعضاء و جوارح انسان محدودیت خاص به خود را دارند كه فقط الودگی اخلاقی در انها به مقدار محدوده خود ان عضو است مثلا زبان الوده گیهای مخصوص به خود را دارد كه مثلا با بستن و نگشودن دهان كنترل می گردد ولی فكر و اندیشه محدوده خاصی ندارد و بسیار وسیع است به طوری كه حكماء گفته اند حتی اشیاء وكارهایی كه تحقق انها غیر ممكن و محال است را می توان تصور كرد و درباره انها اندیشه نمود به همین جهت الوده گیهایی كه در فكر توانایی رسوخ دارد به مراتب گسترده تر از ناپاكیها دیگر اعضاء انسان می باشد شاید به همین جهت خداوند برای شخص كه در فكر انجام كار زشتی است ولی موفق نمی شود و فقط الوده به فكر و اندیشه ان شده است عذابی در اخرت در نظر نگرفته است. اگر چه اثرات ان در دنیا گریبان گیر اوخواهد بود و او را از بسیاری از خیرات و نعمتهای معنوی و مادی محروم می نماید چنانچه ائمه علیهم السلام فرموده اند اثری كه فكر گناه در دل و قلب انسان می گذارد مانند تاثیر دود و غبار غلیظی است كه درون یك خانه از خود به جای می گذارد .
البته انگیزه مان از این مقدمه بیان دشواری ان ترك و رها ساختن اصل این كار نیست كه قطعا بیشتر دشواری ان در شروع كار احساس می گردد به فرمایش یكی از مراجع كه به علم اخلاق نیز شهرت دارند اینكونه پاكسازیهای اخلاقی در ابتدا بسیار سخت و دشوار هستند و به مراتب اهسته اهسته راحت تر و روان صورت می گیرد كه اگر اینچنین نبود خداوند تبارك و تعالی بدان تكلیف نمی فرمود.
اما درباره پاكسازی ذهن و فكر طبق فرمایش علمای اخلاق ابتدا باید با ان فكر بوجود امده مبارزه كرد یعنی در مرحله نخست سریعا فكر را به یك كار و شیء غیر حرام متوجه ساخت در این مرحله لازم نیست به فكر كارهای مستحب یا واجب مشغول شد چرا كه نفس به زودی احساس ملامت و خستگی كرده راه پاكسازی برایش بسیار دشوار می شود بلكه تصور خاطرات تفریحات و مشغولیات سالم كه حرام نباشند می تواند ذهن انسان را از حرام پاك نمایند.
در مرحله دوم به جهت ممارست و تمرینی كه در مرتبه سابق انجام گرفته موضوع به صورت اسانتری بروز می كنند یعنی شخصی كه توانست ذهن خود را سریعا از فكر گناه پاك كند حال می تواند با تصور یك كار خوب پندار و اندیشه نیك را جایگزین افكار سابق خود نماید و با تمرین و مراقبت بیشتر ذهن و اندیشه خود را كاملا پاكسازی كرده صاحب فكری سالم و اسلامی گردد.
البته از امام صادق علیه السلام روایت شده است كه ان حضرت جوانی را كه از تشویش و انحراف فكری خود شكایت داشت به كفتن ذكر (لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم) توصیه فرمودند.
در اخر با امید اینكه اخلاق اسلامی در همه اعضاء و جوارح و اندیشه مان رسوخ نماید شما را به خدای بزرك می سپارم.