پرسش

با سلام آیا گوش كردن موسیقی كه اطمینان داشته باشم كه حلال است خطشه ای به تقوا وارد می كند.و ترس من از این مطلب از این است كه من از اول تكلیف تا دو هفته پیش هیچ موسیقی را گوش نمی كردم و ورع پیشه می كردم و حالا می ترسم كار به جاهای باریك بكشد.نظر شما در این رابطه چیست؟

پاسخ

با سلام و عرض تحیت!
صمیمانه ترین درودهای ما را بپذیرید.
اینكه از اول هیچ موسیقی ای را به خاطر ورع گوش نكرده اید ستودنی است، اما شاید ذكر چند نكته كوتاه برای شما مفید باشد.
حدود تقوا همان ضوابط شرعی موجود در رساله های عملیه است.
در فتوای مراجع آمده است كه موسیقی مطرب حرام است؛ و اگر در مطرب بودن موسیقی ای شك دارید می توانید بدان گوش دهید.
پس اگر مطمئن به حلال بودن موسیقی هستید ـ یعنی موسیقی مورد نظر شما هیچ یك از شرائط موسیقی حرام را ندارد ـ گوش دادن به آن منافاتی با تقوا ندارد؛ همچنین اگر در مطرب بودن آن شك دارید.
این شرط تقوای الهی است. اما ورع بنا به قول مشهور علمای اخلاق یك درجه از تقوا بالاتر است.
مرحوم امام خمینی در تحریر الوسیله ـ قسمت تقلید و اجتهاد ـ آورده اند: ورع بالاتر از تقواست. اگر شخص علاوه بر انجام واجبات و محرمات مسلم، امور شبهه ناكی كه شرعاً ترك آن لازم نیست، را هم ترك كند به این ورع می گویند. مثلاً موسیقی ای كه مشكوك است و احتمال حرمت می دهید، اجتناب از آن نشانه ورع است.
و آثار و نتایج ورع برای انسان قابل بیان و محاسبه نیست؟ كما این كه آثار تكوینی امور هم امری است كه ورای ثواب و عقاب می بایست بدان توجه كرد. تكوین و صلاح و سداد آن مركبی است كه انسان با آن مدارج كمال معنوی را طی می كند.
امام خمینی در حدیث اول از كتاب شریف اربعین حدیث خود از استاد عرفانشان نقل كرده اند كه گوش كردن به موسیقی موجب كاهش اراده می شود؛ لذا به حلال آن هم هر چه بتوانید كمتر بپردازید، مگر اینكه شما را به كارهای درست و پاكیزه تشویق كند.
و البته نمی توان انكار كرد كه بعضی نغمه ها در تعالی انسان می توانند مؤثر باشند.
در این باره استاد جوادی آملی می فرمایند: بزرگانی مثل مرحوم فیض كاشانی، صدر المتالهین شیرازی و حكیم سبزواری از كسانی بودند كه به خواندن غزل های حافظ اهتمام داشتند. لذا ببینید در هر سنی چه چیزی شما را بیشتر به سمت خدا جذب می كند. همان را مغتنم شمارید.
مرحوم بوعلی در نمط نهم اشارت می نویسد: گاهی عارف احتیاج به نغمه رخم یعنی آهنگ ملایم دارد كه انسان را متعظ كند.
ایشاو در ادامه می فرماید:
وقتی ما در درس مرحوم الهی قمشه ای به این قسمت نمط نهم اشارات رسیدیم ـ و سه نفر در آن درس بودیم ـ در اثنای درس به ذهنمان رسید كه وقتی درس تمام شد از استاد اجازه بگیریم كه جناب آقای ربانی خراسانی كه از علمای بزرگ تهران است ـ و یكی از سه نفر ما بود ـ هر شب بعد از درس یكی از غزلهای استاد را برای ما بخوانند و ایشان هم اجازه دادند.
گاه مناجات یك جوان را اداره می كند، گاه یك غزل یا قصیده، كبودهای درونی را ترمیم می كند. لذتی كه انسان در یك غزل خوب می برد هرگز از ترانه نمی برد. ترانه سمی است كه لذت كاذب ایجاد می كند، اما غزل شهد است كه لذت صادق ایجاد می كند.(نقل از كتاب توصیه ها، پرسش ها و پاسخ ها در محضر حضرت آیت الله جوادی آملی ص43و 44)

نكته آخر اینكه در انتظار از دیگران مطالبه حدود ورع و … لازم نیست، و جز ترك حرام و انجام واجبات مطالبه نمی شود. مثلاً اگر كسی را دیدید كه موسیقی مشكوك گوش می كند، شما گوش ندهید، اما نهی از منكر هم واجب نیست؛ به عكس، وقتی شخصی به موسیقی حرام مبتلا است باید نهی از منكر شود.
با التماس دعا.