پرسش

تفاوت ولایت و ولایت فقیه؟

پاسخ

برادر بزرگوار!
نمی دانیم مراد شما از ولایت خصوص ولایت معصومین است یا ولایت به معنای عام آن را قصد كرده اید؟
به هر حال ولایت مفهوم عامی است كه محدوده بزرگی از ولایتهای متعدد اصیل و فرعی، كوچك و بزرگ، مطلق و مقید را شامل است.
در رأس همه ولایتها ولایت خدا قرار دارد، و در پی آن ولایت رسول اكرم و اهل بیت او علیه و علیهم السلام است، كه به خواست الهی به آنان عنایت شده است.
ولایت به معنای امامت اهل بیت معصوم پیامبر(ع) یكی از اصول مذهب می باشد. شیعه معتقد است پس از رحلت پیامبر اكرم(ص) زمام امر شرع به امر الهی و به نص پیامبر(ص) در دست امیرالمؤمنین (ع) قرار گرفت.
ولایت چهارده معصوم(ع) دو شاخه دارد: ولایت تكوینی و ولایت تشریعی.
ولایت تكوینی، به معنای حق و قدرت تصرف در كائنات، به اذن الهی، به طور فی الجمله برای ثابت و غیر قابل مناقشه است. البته در تفسیر این معنا گاه راه افراط و تفریط پیموده شده، كه می بایست نسبت به آن حساس بود و اظهار نظری بدون مطالعه نكرد. مجال این بحث اینجا نیست. این ولایت از آنجا كه به توان و قدرت نفس حضرات معصومین(ع) بازمی گردد، قابل تفویض و اعطا و اعتبار برای غیر نیست. تنها كسی می تواند رشحه ای از آن را داشته باشد كه به نصابی از كمال روحی رسیده باشد. برای بعضی از مراتب آن عنایات خاص الهی لازم است.
ولایت تشریعی به معنای ولایت بر تشریع و یا تدبیر و حكم به معنای عام كلمه هم به موجب ادله قطعی برای ایشان و بالاصاله فقط برای ایشان ثابت است. با این تفاوت كه لااقل مراتبی از آن قابل واگذاری به غیر است.
ولایت فقیه، در نظر قائلین آن، به نوعی واگذاری این ولایت به فقیه جامعه الشرائط است. حدود و ثغور ولایت اعطایی در بحثهای فقهی می بایست پی گیری شود. این ولایت برای فقیه تابعی از ولایت معصومین است، و اصیل نیست.
ولایت فقیه، ولایت عامه فقهای جامع الشرایط برای رفع حوائج شیعه می باشد.
بر اساس آنچه گذشت، بعضی از تفاوت های ولایت و ولایت فقیه عبارت است از:
1- ولایت اهل بیت(ع) از مسائل اعتقادی و جزء اصول مذهب تشیع می باشد، اما ولایت فقیه جزء اصول مذهب نیست.
2- در ولایت اصیل عصمت و علم امامت شرط اساسی است، ولی در ولایت فقیه فقاهت و عدالت كفایت می كند.
3- ولایت معصوم اعم از ولایت تكوینی و تشریعی است، ولی ولایت فقیه خاص ولایت تشریعی است، آن هم در محدوده ای خاص؛ كه البته ـ همچنانكه گذشت ـ در حدود و ثغور آن اختلافاتی در میان فقها هست و در بحثهای فقهی می بایست دنبال شود.
4- ولایت اهل بیت (ع) منصوص بوده و برای هر یك از امامان شیعه نص خاص بر امامت آنان وجود دارد، اما ولایت برای یك فقیه ـ بنا به قول قائلین ـ به نص عام یا دلیل عقل ثابت است.
موفق و مؤید باشید.