جلد نوزدهم - صفحه 225 - تعليم و تزكيه راه وصول به حقايق هستي
صفحه : 225
مقصد نزديك بشويم . اين وظيفه اي است از براي بشر كه نزديك بشود به آرمانهاي وحي ، حالا كه نمي تواند ماهيت وحي را ادراك كند، به آرمانهاي وحي نزديك بشود.اين هم كمال بسيار زيادي است ، اگر بتوانيم . آرمان اصلي وحي اين بوده است كه براي بشر معرفت ايجاد كند؛ معرفت به حق تعالي ، در راس همه امور اين معناست .
تعليم و تزكيه راه وصول به حقايق هستي
اگر تزكيه گفته شده است و دنبالش تعليم گفته شده است ، براي اين است كه ، نفوس تاتزكيه نشوند نمي توانند برسند. گوش انسان يك چيزي مي شنود، گاهي هم عقل انسان ادراك مي كند، برهان هم بر آن اقامه مي كند، مسائل عرفاني را هم در كنارش مي گنجاند.لكن آني كه دل بايد بيابد، آن كار مشكل است كه چطور بيابد. ما چطور آرمانهاي توحيدي را، آرمانهاي عرفاني را كه انبيا براي آن مبعوث شده بودند، ما چطور آنها رابيابيم و در قلب ما وارد بشود، بعد هم در شهود ما وارد بشود. اين مسئله اي است كه محتاج به رياضات است بعد از تعليم و تعلم ، محتاج به تزكيه است و همدوش تزكيه ، تعلم و حكمت . و دنبال او، آن مسائلي كه براي نفوس مستعده پيش مي آيد، و اين يك تحولي در نفوس ايجاد مي كند كه اشياء را آن طور كه هستند، اگر برسد به آن مقام ادراك مي كند.اللهم ارني الاشيا كماهي ، (1) اين چيزي است كه بزرگان و انبيا خواستند. ما نمي توانيم اشياء را"كماهي " بشناسيم ، معني اش اين نيست كه ما ماهيات اشياء را نمي توانيم بشناسيم ، آن امرسهلي است . معنايش اين است كه موجودات را آن طور كه هستند، آن طور كه موجودات ربط با مبداء دارند، آن كه خواستند ارائه اين معناست كه نسبت اشياء به حق چي است ؟ ربطحادث به قديم چي است ؟ كلياتش را فلسفه مي گويد، بعض مراتبش را هم اهل عرفان بيان مي كنند. لكن رسيدن به اينكه اين چه ربطي است ، چه رابطه اي است ؟ اينكه هو معكم اينما كنتم ، (2) نحن اقرب اليه منكم (3) اين يعني چه ؟ چه جوري است اين وضع ؟ يعني پهلوي
1- عوالي اللالي ، ج 4، ص 132، ح 228. "خدايا ! اشياء را آنگونه كه هستند به من بنما".
2- سوره حديد، آيه 4؛ " او با شماست هر كجا كه باشيد".
3- سوره واقعه ، آيه 85: " ما از شما به او نزديكتريم ".
