موزه ملی ملک، مجموعه ای نفیس از آثار فرهنگی و هنری

هدف بانی موزه این بود که محققان خارجی ضمن آشنایی بیشتر با مظاهر فرهنگ و تمدن ایران بتوانند به راحتی از نزدیک این نشانه های فرهنگی و هنری را ببینند. موسس موزه ملی ملک، برای تهیه اشیای موزه‌ با دقت نظر و مشورت با کارشناسان و اهل فن این اشیا را خریداری کرده است.

او چند سال پس از ایجاد موزه، همه آنچه که در موزه بود و شامل، لوازم و اشیای نفیس موزه‌ ای، گلدان، قلمدان، سکه، تمبر و دیگر چیزهای موجود در موزه اش را به دیگر موقوفات خود در آستانه قدس رضوی اضافه کرد.

 تاریخچه موزه ملی ملک

حسین ملک مشهور به حاج حسین آقا ملک، بنیان گذار موزه و کتابخانه ملی ملک، فرزند ارشد حاج محمد کاظم ملک‌التجار بود. حسن ملک املاک و مستغلات خود را وقف آستان قدس رضوی کرد و یکی از این املاک و دارایی ها همین کتابخانه و موزه ملی ملک بود. موقوفات مرحوم ملک بسیار زیاد است تا جایی که آستان قدس رضوی اداره‌ای را به نام اداره موقوفات ملک اختصاص داده است. کتابخانه و موزه‌ ملی ملک تنها یکی از این موقوفات است که در شهر تهران قرار دارد.

وقتی حاج حسین ملک در سال ۱۳۱۶ کتابخانه خود را ایجاد کرد از همان شروع کار به فکر گسترش آن بود و ایجاد ساختمانی بزرگ تری را مد نظر داشت تا موزه ای را که در آن اشیا نفیس و ارزشمند وجود داشته باشد ایجاد کند بنابراین به این کار اقدام کرد و تکه زمین بزرگی را در باغ ملی تهران برای این منظور در نظر گرفت تا ساختمان جدید کتابخانه و موزه را ایجاد کند.

ساختمان جدید کتابخانه و موزه بعد از فوت او احداث شد و تا زمانی که مرحوم ملک در قید حیات بود این کار انجام نشد اما در سال ۱۳۶۴ آستان قدس رضوی طراحی و ایجاد ساختمان جدید را آغاز کرد و چند سال بعد این ساختمان آماده شد. کتابخانه و موزه ملی ملک نهادی غیر دولتی و غیرانتفاعی است و از نظر ساختار تشکیلاتی، نظارت و اداره آن مثل دیگر موسسات فرهنگی آستان قدس رضوی تحت نظارت مستقیم آستان قدس رضوی است. ارکان این موسسه شامل، مجمع عمومی، مدیرعامل، هیئت مدیره، ناظر استصوابی و بازرس قانونی است.

ویژگی های موزه ملی ملک
این مجموعه فرهنگی که شامل دو قسمت موزه و کتابخانه است از نظر محتوایی بسیار غنی است. موزه ملی ملک شامل ۷ مجموعه است و موارد زیر را در بر دارد:

مجموعه سکه؛ در این مجموعه  ۳ هزار قطعه سکه و مدال از قرن ۶ قبل از میلاد تا دوره پهلوی وجود دارد همچنین سکه های یونانی، سلوکی، بیزانسی، خلفای اسلامی و عثمانی در این مجموعه دیده می شود.

مجموعه فرش؛ در این مجموعه ۳۴ تخته قالی و قالیچه ی نفیس وجود دارد.

مجموعه تابلوهای نقاشی؛ که این مجموعه شامل آثار هنرمندان نامدار کشورمان مثل کمال الملک، صورتگر، تجویدی و نقاشان اروپایی است.

مجموعه هنری لاکی؛ این مجموعه شامل ۸۶ قطعه قاب آیینه و سرچسبدان و قلمدان است که قدمت بعضی از این آثار حدود ۳۰۰ سال است.

مجموعه تمبر؛ هزاران قطعه تمبر از گذشته تا امروز را در این مجموعه می توان دید که تمبرهایی از ایران و جهان در این مجموعه وجود دارد.

مجموعه بانو ملک؛ در این بخش از موزه ملی ملک نسخ خطی، تابلوهای نقاشی دوره قاجاری، قلمدان، سرقلیان وجود دارد که تعداد این اشیا ۴۷ قطعه است. این مجموعه اهدایی فرزند حاج حسین ملک است.

مجموعه آثار خوشنویسی؛ آثاری بسیاری از خوشنویسان نامدار و بلند آوازه ایران و اسلام را در این قسمت می توان مشاهده کرد. هنرمندانی مثل: میرعماد، یاقوت مستعصمی، علیرضا عباسی

اما کتابخانه ملک ۱۹ هزار جلد نسخه خطی نفیس دارد و از گنجینه های نسخ خطی کشور محسوب می شود. همچنین این کتابخانه حدود ۷۰ هزار کتاب چاپی، ۳۴۰۰ کتاب چاپ سنگی و ۵۴۸ نشریات ادواری  گوناگون در ۴۰۰۰ جلد دارد. در کنار این مجموعه بزرگ، به جز مخزن کتاب و تالارهای مطالعه، بخش‌های دیگری مثل مرمت نسخ خطی، عکاسی و تهیه میکروفیلم، صحافی و دیگر بخش ها هم در این کتابخانه وجود دارد.

مسیر دسترسی به موزه ملی ملک
مجموعه فرهنگی کتابخانه و موزه ملی ملک در میدان مشق یا خیابان امام خمینی (ره)، روبروی ساختمان وزارت امور خارجه در شهر تهران قرار دارد. برای رفتن به این مجموعه فرهنگی بهترین گزینه مترو است که باید با استفاده از خط یک متروی تهران در ایستگاه مترو امام خمینی پیاده شده و مسیر خیابان امام خمینی به سمت غرب را طی کرده تا به سردر باغ ملی رسید بعد از آن میدان مشق و موزه ملک را خواهید دید. یک راه دیگر استفاده از اتوبوس است که با اتوبوس ‌هایی که به پایانه میدان امام (ره) می روند به موزه ملک رفت. راه دیگر هم استفاده از تاکسی از هر نقطه شهر تهران به مقصد میدان امام (ره) است.

روز و ساعت بازدید از موزه ملی ملک
بازدید از این موزه همه ی روزهای هفته غیر از روز جمعه و روزهای تعطیلات رسمی امکان پذیر است و ساعت بازدید  ۸ الی ۱۶ و پنج شنبه ها تا ساعت ۱۵ است.


دیگر جاذبه های موزه ملی ملک
از دیگر جاذبه های دیدنی اطراف کتابخانه و موزه ملی ملک می توان به موارد زیر اشاره کرد:

میدان مشق
سردر باغ ملی
موزه پست و تلگراف
موزه ملی ایران
موزه ایران باستان
کاخ شهربانی
مجموعه قزاقخانه

  بخش‌های مختلف موزه
نمایشگاه دائمی سکه
کتابخانه‌ نسخ خطی
کارگاه‌های آموزشی
تالار ویژه محققان و نشریات
موزه ملی ملک با اشیای تاریخی
نمایشگاه دائمی کتابت و نگارگری
نمایشگاه دائمی آثار لاکی
نمایشگاه دائمی خاندان غفاری و استاد کمال‌الملک
نمایشگاه تک اثر
نمایشگاه دائمی آثار اهدایی بانو عزت‌ملک ملک

---

منبع: مجله گردشگری الی گشت