مشورت در احادیث و روایات
پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: مشورت کردن با خردمند خیرخواه، مایه هدایت و میمنت است و توفیقی است از جانب خداوند؛ پس هر گاه خیرخواه خردمند، تو را راهنمایی کرد، مبادا مخالفت کنی که موجب نابودی می‌شود.
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: رأی و نظر کسی برتر است که خود را از رأی مشاور، بی نیاز نداند. (غررالحکم و دررالکلم، ح 3152)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
بهترین مشاوران، دارندگان عقل، علم، تجربه و دوراندیشی‌اند. (غررالحکم، ح 4990.)
امام حسن (علیه‌السلام) فرمودند:
هیچ گروهی در کارهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... با یکدیگر مشورت نکرده‌اند مگر آن که به رشد فکری و عملی و ... رسیده‌اند. (بحارالأنوار، ج 75، ص 105، ح 4)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
وظیفه مشورت شونده، کوشش در ارائه نظر [درست] است؛ امّا ضمانت پیروزی بر عهده او نیست. (غررالحکم و درر الکلم، حدیث 6194)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
هیچ بخیلی را به مشورت خود درنیاور، که تو را از میانه‌روی بازمی‌گرداند و از فقر می‌ترساند. (غررالحکم و درر الکلم، حدیث 10348)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
هیچ ترسویی را به مشورت مگیر، که تو را از کار، ناتوان می‌کند و کاری را که بزرگ نیست، بر تو بزرگ می‌نمایاند. (غررالحکم و درر الکلم، حدیث 10349)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
با دروغ‌گو مشورت مکن، که دروغ‌گو سراب را می‌ماند: دور را در نظرت نزدیک و نزدیک را در نظرت دور می‌نمایاند. (غررالحکم و درر الکلم، حدیث 10351)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
با هیچ آزمندی مشورت مکن، که بدی را بر تو آسان می‌نماید و حرص و ولَع را در نظرت می‌آراید. (غررالحکم و درر الکلم، حدیث 10353)
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمودند:
هر کس برادر مۆمنش با او مشورت کند و او صادقانه راهنمایی‌اش نکند، خداوند عقلش را از او بگیرد. (بحارالأنوار، ج 72، ص 104، ح 36)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
با خردمندان مشورت کن، تا از لغزش و پشیمانی در امان مانی. (غررالحکم، ح 5755)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
در کارهای خود، با افراد خداترس مشورت کن، تا راه درست را بیابی. (غررالحکم، ح 5756)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) مرا به (امارت) یمن فرستاد و به من سفارش کرد: ای علی؛ کسی که از خدا طلب خیر کرد، سرگردان نشد و کسی که مشورت نمود، پشیمان نگشت. (أمالی شیخ طوسی، ص 136)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
مشورت کردن، اندیشه‌های درست دیگران را برای تو کسب می‌کند. (غررالحکم، ح 1509)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
کسی که مشورت کند، از لغزیدن در خطاها مصون می‌ماند. (غررالحکم، ح 1207)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
مشورت کننده، بر لبه پیروزی است. (غررالحکم، ح 1217)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
مشورت کردن، مایه راحتی تو و زحمت دیگری است. (غررالحکم، ح 1857)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
ستم کردن به مشورت کننده، هم ظلم است و هم خیانت. (غررالحکم، ح 6037)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
هر گاه با فکر خود به جایی نرسیدی، از اندیشه خردمندی که مشکل تو را حل می‌کند، پیروی کن. (غررالحکم، ح 4156)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
خردمند، از مشورت کردن بی‌نیاز نیست. (غررالحکم، ح 10693)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
خیانت کردن به فرد تسلیم شده و مشورت کننده، از شنیع‌ترین کارها و بزرگ‌ترین بدی‌ها است و موجب عذاب آتش افروخته می‌شود. (غررالحکم، ح 5075)
امام علی (علیه‌السلام) فرمودند:
با دشمن دانای خود مشورت کن و از نظر دوست نادان خود بپرهیز. (غررالحکم، ح 2471)
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمودند:
هر که به مسلمانان در مشورتی خیانت کند، من از او بیزارم. (عیون أخبار الرضا (علیه‌السلام)، ج 2، ص 66)
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمودند:
با دانشی که برادر شما را راهنمایی می‌کند و با نظری که راه درست را به او نشان می‌دهد، به وی صدقه بدهید. (بحار الأنوار، ج 75، ص 105)
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمودند:
مشورت کردن با خردمند خیرخواه، مایه هدایت و میمنت است و توفیقی است از جانب خداوند؛ پس هر گاه خیرخواه خردمند تو را راهنمایی کرد، مبادا مخالفت کنی که موجب نابودی می‌شود. (محاسن، ج 2، ص 438)
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمودند:
هیچ پشتیبانی قابل اعتمادتر از مشورت نیست. (محاسن، ج 2، ص 435)
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمودند:
دوراندیشی آن است که با صاحب نظر، مشورت کنی و به نظر او عمل نمایی. (بحار الأنوار، ج 75، ص 105)
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمودند:
هیچ انسانی از مشورت کردن نابود نمی‌شود. (محاسن، ج 2، ص 436)
امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند:
مشورت، جز با حدود چهارگانه آن تحقق نپذیرد، نخستین حد آن این است که کسی که با او مشورت می‌کنی، خردمند باشد؛ دوم این که آزاده و متدین باشد؛ سوم این که دوست و برادروار باشد؛ و چهارم اینکه راز خود را به او بگویی و او به اندازه خودت از آن راز آگاه باشد، اما آن را بپوشاند و به کسی نگوید. (مکارم الأخلاق، ج 2، ص 98)
امام رضا (علیه‌السلام) فرمودند:
امام رضا (علیه‌السلام) هنگامی که در حضور پدر بزرگوارش سخن به میان آمد، فرمودند: هیچ خردی با خرد آن حضرت برابری نمی‌کرد؛ با این حال، گاه با یکی از غلامان سیاه خود مشورت می‌کرد به ایشان عرض شد: با چنین کسی مشورت می‌کنی؟ فرمودند: چه بسا که خدای تبارک و تعالی (نظر درست را) بر زبان او جاری کند. (مکارم الأخلاق، ج 2، ص 99)
امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند:
هر گاه اراده کاری کردی، پیش از مشورت با پروردگارت، با هیچ کس مشورت مکن. راوی می‌گوید: عرض کردم: چگونه با پروردگارم مشورت کنم؟ فرمودند: صد مرتبه می‌گویی: از خدا خیر (و راه درست) را می‌طلبم، سپس با مردم مشورت می‌کنی، در این صورت خداوند خیر و صلاح تو را بر زبان هر که دوست داشته باشد، جاری می‌سازد. (مکارم الأخلاق، ج 2، ص 98)
امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند:
در مشورت، نخستین کسی مباش که نظر می‌دهد و از اظهار رأی خام و ناپخته بپرهیز و از ناسنجیده گویی دوری کن و طرف مشورت آدم خودرأی و سست‌اندیش و دم‌دمی مزاج و لجوج قرار مگیر و از خدا بترس و سعی نکن در مشورت، مطابق میل و هوس مشورت کننده نظر دهی، زیرا که سعی در جلب رضایت او، پستی است. (بحار الأنوار، ج 72, ص 104)
امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند:
با احمق مشورت مکن و از دروغ‌گو کمک مگیر و به دوستی آدم دل‌مرده تکیه مکن، زیرا دروغ‌گو دور را نزدیک و نزدیک را دور در نظرت جلوه می‌دهد و احمق، خودش را برای تو خسته می‌کند، اما به آنچه می‌خواهی نمی‌رساندت؛ و آدم دل مرده در زمانی که کاملاً به او اعتماد داری، تنهایت می‌گذارد و در اوج ارتباطت با او، از تو می‌برد. (تحف العقول، ص 316)
امام باقر (علیه‌السلام) فرمودند:
از کسی که تو را می‌گریاند، اما خیرخواه توست، پیروی کن و از کسی که تو را می‌خنداند، اما با تو یکرنگ نیست، پیروی مکن. (محاسن، ج 2، ص 440)
امام سجاد (علیه‌السلام) فرمودند:
حقّ مشورت کننده این است، که اگر برای راهنمایی او نظری داری، راهنمایی‌اش کنی و اگر اطلاعی نداشته باشی، او را به کسی که (در آن زمینه) آگاهی دارد، راهنمایی کنی. (الخصال، ص 570)
