تبیان، دستیار زندگی

بسم الله الرحمن الرحیم

سلامی مخصوص خدمت دانش آموزان ساعی و كوشا انجمن

ما در این بحث قصد داریم با كمك یكدیگر به موضوع مهم مدیریت زمان در ایام تابستان بپردازیم تا از این دو ماه باقی مانده نهایت استفاده را ببریم .

اوقات فراغت از نظر دانشمندان این طور تعریف می شود كه در آن افراد جدا از نقشی رسمی ‌كه برای رسیدگی به امور بر عهده دارند، یك دسته فعالیت‏های آزادانه و انتخاب گرایانه را انجام می‌دهند كه چگونگی گذران آن متناسب با سن، جنس، طبقه اجتماعی، درآمد، شغل و مكان زندگی افراد متفاوت است

پس ما برای این كه بتوانیم تابستان پرباری داشته باشیم باید یك برنامه ریزی كاملا دقیق داشته باشیم

به اعتقاد كارشناسان امروزه «مدیریت زمان» در علم مدیریت از جایگاه ویژه ای برخوردار است، زیرا با استفاده از راهكارهای «مدیریت زمان» می‌توان بازدهی را افزایش داد و با بهره گیری مناسب از «زمان» از اتلاف وقت و هزینه های سنگین پیشگیری كرد. از این رو، مدیریت زمان علم كنترل زمان و استفاده صحیح از آن نیز نامیده می‌شود. با توجه به این نكته می‌توان به شناخت بهتری از نحوه سپری كردن زمان فراغت در هر فصلی از سال پی برد. اگر این زمان مربوط به فصل مشخصی از سال باشد و قشر هدف در آن جوانان و نوجوانانی باشد كه سال تحصیلی خود را سپری كرده و اكنون در ایام تعطیلات به سر می‌برند، آنگاه بهتر می‌توان درباره نحوه و چگونگی برنامه ریزی برای آنها سخن گفت

به گفته كارشناسان دانش آموزان در این فصل به طور متوسط روزانه 5 ساعت زمان آزاد دارند كه با احتساب حدود 15 میلیون دانش آموز، روزانه 45 میلیون ساعت زمان آزاد در اختیار دارند. اینجاست كه اهمیت موضوع و لزوم توجه بیشتر به آن را می‌توان بهتر درك كرد.

حالا با این 5 ساعت آزاد شما دوستان چه راهكار هایی را پیشنهاد میكنید؟

منتظر جواب های سودمندتان هستم

منبع:قسمتی از مدرسه اینترنتی سایت تبیان.

 

به نام او که زیباست و زیبایی را دوست دارد

سلام

 من یه سوال دارم حالا چرا 5 ساعت ؟بقیه اش چی میشه ؟ 

به نام خدا

سلام

ما یه معلم داشتیم میگفت خودتون برنامه ریزی کنین

حالا منم میگم هر کس باید نیازشو بسنجه و برنامه ریزی کنه

اوقات فراغت، گنج نهان

«اوقات فراغت»، یکی از سرمایه های ارزشمند و گنج های نهان است. به شرط آن که توانایی استخراج و بهره گیری از این گنج را داشته باشیم.
این که گفته اند:«فرصت، به دست آمدنی نیست؛ بلکه به دست آوردنی است» کلامی درست است و کار کسانی است که خلاقیت آنان در «مدیریّت زمان» و ا ستفاده از «فرصت های موجود»، سبب می شود که زمان، گسترش یابد و از «هیچ»؛ «خیلی چیزها» پدید آید.
مثلاً اگر «تعطیلات»، نوعی فرصت و مهلت است، بدون برنامه ریزی برای استفاده از آن، این «منبع سود»، به راحتی تبدیل به «کانون زیان» می شود و این سرمایه از کف می رود.
این گونه است که ایّام فراغت، به ایّام حسرت تبدیل می شود و سرمایه به زیان!
گرچه دل انسان می خواهد ایّام فراغت را به خوشی و لذّت و تفریح و حتّی بیکاری و راحتی بگذراند، ولی با حسرت های بعدی این گونه رفتار با یک «نعمت الهی» چه کنیم؟
پیشوای پاکان و اسوه ی پاکی ها، علی (ع) فرمود:
ان یکن الشغل مجهدة فالفراغ مفسدة. (1)
اگر کار و اشتغال، زحمت دارد، بیکاری هم فساد انگیز است.
و این جایی است که فراغت را به معنای بیکاری بگیریم و این سرمایه را تباه سازیم؛ ولی اگر از این امکان موجود، برای آینده بهره بگیریم چه؟ نه تنها مفسده نیست، بلکه سودآور و مایه ی مسرّت خواهد بود.
آنچه به عنوان «ایّام فراغت» داریم، فرصتی است که هنوز گرفتاری ها واشتغالات، آن قدر ما را محاصره نکرده که به هیچ کاری نرسیم. مجال موجود و حال نقد را باید به بهترین صورت به بهره وری رساند؛ چرا که شاید دیگر پیش نیاید و مجالی دست ندهد.
باز هم از کلام مولا علی (ع) بیاموزیم که بر قلّه ی رفیع آگاهی و موعظت و حکمت نشسته و به ما نوآموزان و تازه پایان، چنین پند می دهد:
و اعلم ان الدنیا دار بلیة لم یفرغ صاحبها فیها ساعة الّا کانت فرغته علیه حسرة یوم القیامة. (2)
بدانید که دنیا، سرای گرفتاری است و اهل دنیا، هرگز ساعتی به فراغت و بیکاری و بی خیالی در آن نمی گذرانند؛ مگر آن که همین یک ساعت، مایه ی حسرتشان در روز قیامت خواهد بود.
پس چه باید کرد؟
ایّام فراغت را نباید به معنای ایّام بیکاری و تعطیلی کار و وانهادن خویش و از یاد بردن هدف و فرونشستن از طیّ طریق و ادامه ی مسیر دانست. این «آفت عمر» است. کدام جوان با همّت و هوشیاری این گونه عمل می کند؟
درست است که جسم و جان ما هم نیازمند «تفریحات سالم» است ولی تفریحات سالم چیست و چگونه روح ما شاد و انبساط خاطر می یابد؟
بعضی با تماشای مناظر طبیعی و قدم زدن در باغ و ساحل رودخانه و هوای آزاد و دامنه ی کوه، «انبساط خاطر» می یابند. بعضی با دید و بازدید و «صله ی رحم»، به مسرّت و شادی می رسند؛ برخی با ورزش و نرمش؛ بعضی با مطالعه و کارهای علمی و فعالیّت های هنری و ذوقی؛ برخی با حضور در یک مسجد و فضای روحانی و شرکت در مراسم مذهبی. بعضی هم این تفریح را در یک شب نشینی یا تماشای یک فیلم و مسابقه می جویند.
در مواردی، تفریح، به کام انسان زهر می شود و روح را آزرده و خسته می سازد و اعصاب را می فرساید و دل را چرکین، خشم را افزون، وقت را تلف، و دوستی ها را تبدیل به دشمنی و حسادت می کند.
راستی! از اوقات فراغت، چگونه باید بهره گرفت؟
بعضی از کسانی که در اوقات فراغت و روزهای تعطیلی، ساعت ها پای فیلم می نشینند و خود را از هوای آزاد و قدم زدن در دامن طبیعت و تحرّک بدنی و تجدید نشاط روحی محروم می کنند، به خیال تفریح، خود را خسته تر و فرسوده تر می سازند. در کنج خانه نشستن و تنها چشم به صفحه ی تلویزیون و صحنه ی فیلم دوختن، نوعی «تفریح کاذب» است. بیچاره «روح» که گاهی زیر دست و پای ندانم کاری های ما «له» می شود و برای یک قطره «معنویت» بال بال می زند و ما از آن دریغ داریم!
باری، چه کنیم که فراغتمان به حسرت تبدیل نشود؟
هوشیاری لازم است که با سرمایه ای به نام فراغت، بازی نکنیم.
از وصیت های حضرت رسول (ص)، به ابوذر غفاری این است که «پنج چیز را قبل از پنج چیز، غنیمت بشمار، یکی هم آسودگی و فراغت را پیش از گرفتاری و مشغولیت». (3)
یک بار دیگر هم جام روح و پیاله ی دلمان را زیر بارش حکمتی نغز از مولای متقیان قرار دهیم که می فرماید:
اجعل زمان رخائک عدة لأیّام بلائک. (4)
روزگار آسوده خاطری خویش را سرمایه و ره توشه ای برای روزهای گرفتاری ات قرار بده.
نیز، از سخنان حکیمانه ی اوست:
فلیعمل العامل منکم فی ایّام مهله قبل ارهاق اجله و فی فراغه قبل اوان شغله.(5) هر کوشنده و تلاشگری از شما، پیش از آن که اجلش فرا رسد، عمل کند و پیش از آن که دوران گرفتاری فرا رسد، در دوره ی فراغت بکوشد.
اگر دوره ی فراغت به بیکاری بگذرد که فساد خیز است، به خصوص برای جوانان:
جوانی و بیکاری و خواسته
بسی فتنه ها زین سه برخاسته
اگر به کم کاری و اهمال و پرداختن به امور کم ارزش وغیر اولویت دار هم بگذرد، باز، حسرت آور است و با روش و منش یک انسان دقیق و حسابگر – که ارزش زمان و عمر و قیمت فرصت ها و اوقات را می شناسد - ناسازگار است.
به هر حال، ما و زمان، در حال دادوستد با یکدیگریم. زمان از ما «عمر» و «فرصت»ها را می گیرد و ما، در «ظرف زمان»، به تلاش و تحصیل و مطالعه و فراگیری و تجربه اندوزی و خودسازی می پردازیم.
آیا نباید حساب کرد که چه می دهیم و چه می گیریم؟
سود می بریم یا زیان می کنیم؟
ما اکنون سر کلاس نشسته ایم؛ کلاس زندگی. در کلاس عمر، هر کس را یک بار می نشانند و درس می دهند و امتحان می گیرند. می توانیم دنیا را یک میدان وسیع مسابقه بدانیم که همه ی آدم ها رقیب مایند. ما هم در یک رقابت سالم، با همه شرکت کرده ایم. به خودمان نمره و امتیاز بدهیم که نحوه ی بهره گیری مان از فرصت هایمان چگونه است؟
در آغاز، به «مدیریّت زمان» اشاره کردیم. این وقتی است که اولویت ها را در زندگی خویش بشناسیم و به تناسب آن،فرصت های خود را خرج کنیم.
کسانی که در زندگی و مصرف سرمایه ی زمان، به اصلی و فرعی کردن مسائل نمی اندیشند و موضوعات را پیش خود به «مهم» و «مهم تر» و «لازم» و «لازم تر» تقسیم نمی کنند، کم ترین ضرر و ضایعه برایشان، این است که «آفتابه» را خرج «لحیم» می کنند و اصل را فدای فرع.
سرمایه ی ما همین یک بار زیستن است؛ ولی سود ما چیست؟
آنچه ندارد عوض، ای هوشیار!
عمر عزیز است، غنیمت شمار
کسی که اوقات فراغت خویش را به کارهای بیهوده یا کم اهمیت سپری کند، از کارهای مهم تر باز می ماند.
و این، خسارتی است بزرگ!

پی نوشت:

1. میزان الحکمه، ج 7، ص 459.
2. نهج البلاغه، تصحیح: صبحی الصالح، نامه ی 59.
3. ...و فراغک قبل شغلک (مکارم الأخلاق، ص 459).
4. تصنیف غرر الحکم، ص 473.
5. نهج البلاغه، خطبه ی 86.
منبع: نشریه ی زندگی، سال دوم ،شماره چهار، فروردین واردیبهشت 1381، ص ص 26و 27.

منبع: مجله ی حدیث زندگی

حدیث فراغت

تلاش ما در این نوشتار، گردآوری آیات و احادیثی بوده است که به گونه ای به موضوع «فراغت» مربوط اند . نخست این نمونه ها را به عناوین فرعی و سپس در زیر این عناوین، متن آیات و احادیث را عرضه می کنیم.

الف) اقسام فراغت:

1. فراغت گوارا

امام سجاد(ع)
اللهم!... فان قدرت لنا فراغا من شغل فاجعله فراغ سلامه لاتدرکنا فیه تبعه و لا تلحقنا فیه سأمه حتّی ینصرف عنّا کتاب السیّئات بصحیفه خالیه من ذکر سیّئاتنا و یتوّلی کتاب الحسنات عنّا مسرورین بما کتبوا من حسناتنا. (1)
خداوندا!... اگر برای ما فراغتی از کارهای دنیا مقدّر فرموده ای، پس آن را فرصتی همراه با سلامتی قرار ده که در آن، رنجی حاصل نشود و ملالتی به وجود نیاید، تا این که فرشتگانی که به ثبت گناهان ما مأمورند، با صحیفه ای خالی از گناه از پیش ما بروند و فرشتگان مأمور به نیکی ها، خوشحال از اعمالی که از ما نوشته اند، از نزد ما برگردند.
امام علی(ع):
سهر العیون بذکر الله فرصه السعداء و نزهه الأولیاء. (2)
شب زنده داری با یاد خدا، فرصتی است برای افراد سعادتمند، و تفریح و آسایشی است برای اولیای خدا.

2. فراغت ناگوار

امام علی(ع):
مع الفراغ تکون الصبّوه. (3)
همراه با بیکاری و فراغت، تمایل به خواسته های شیطانی حاصل می شود.

ب) ویژگی اوقات فراغت:

1. قسمتی ازعمر باارزش انسان ها هستند

رسول اکرم (ص):
الّیل و النّهار مطیتان فارکبوهما بلاغا الی الآخره. (4)
شب و روز، دو مرکب رهوارند. پس برای رسیدن به آخرت، از آنها بهره بگیرید.
رسول اکرم در سفارشی به علی (ع):
یا علی! بادر باربع قبل اربع: شبابک قبل هرمک، و صحتک قبل سقمک، و غناک قبل فقرک، و حیاتک قبل موتک. (5)
ای علی! قبل از رسیدن به چهار چیز، در [ قدردانی از] چهارچیز، شتاب کن: قبل از رسیدن پیری ، از جوانی ات بهره گیر ؛ قبل از بیماری ، از سلامتی ات استفاده ببر؛ قبل از نیازمندی ات، توانگری ات را و قبل از مرگت، زندگی ات را قدر بدان.
امام علی(ع) در تفسیر آیه ی شریفه «لا تنس نصیبک من الدنیا» (6) می فرماید:
لا تنس صحتک و قوتک و فراغک و شبابک و نشاطک ان تطلب بها الآخره. (7)
فراموش نکن که با بهره گیری از سلامتی و نیرو و فراغت و جوانی و شادابی ات، آخرت را به دست می آوری [یکی از بهره های انسان از این دنیا، سلامتی و فراغت و ... است].

2. زودگذرند

امام علی (ع):
الفرصه شریعه الفوت. (8)
فرصت ها به سرعت از دست می روند.
الفرصه تمر مر السحاب.(9)
فرصت ها مانند ابرها در گذرند. [با وجود فایده ی بسیار زیادی که دارند، با سرعت، درحرکت اند؛ ولی برای انسان، کند و بی حرکت می نمایند].

3. به آسانی به دست نمی آیند

امام علی (ع):
غافص الفرصه عند امکانها فانک غیر مدرکها بعد فوتها.(10)
فرصت های پیش آمده را صید کنید که اگر از دست بروند، دیگر آنها را به دست نمی آورید.
عود الفرصه بعید مرامها. (11)
بازگشت فرصت ها بعید است [وکم اتفاق می افتد].
الفرصه سریعه الفوت، بطیئه العود. (12)
فرصت ها به سرعت از دست می روند، ولی به کندی باز می گردند.

4. از دست دادن آنها موجب ناراحتی و پشیمانی است

امام علی(ع):
اذا أمکنک الفرصه فانتهزها فان اضاعه الفرصه غصه. (13)
اگر فرصتی برایت پیش آمد، به سرعت از آن بهره بگیر؛ چرا که از دست دادن فرصت ها اندوه، در پی خواهد داشت.
ان الفرص تمر مر السحاب ؛ (14) فانتهزوها اذا أمکنت فی أبواب الخیر و الا عادت ندما.
فرصت ، مانند ابر زودگذر است . پس اگر فرصتی برای انجام دادن کارهای خیر پیش آمد ، به سرعت آن را دریابید [و از آن استفاده کنید ] و الا پشیمانی و ندامت ، به دنبال خواهد داشت.

ج) بهترین کارها دراوقات فراغت:

1. بندگی خدا

قرآن کریم:
فاذا فرغت فانصب والی ربک فارغب. (15)
پس چون فراغت یافتی، به طاعت درکوش و با اشتیاق، به سوی پروردگارت روی آور.
رسول اکرم:
یقول الله سبحانه: یابن آدم! تفرغ لعبادتی أملأ صدرک غنّی و أسد فقرک و ان لم تفعل ملأت صدرک شغلا و لم أسد فقرک. (16)
خداوند سبحان می فرماید: خود را به بندگی من مشغول ساز تا سینه ات را از بی نیازی پر سازم وتهی دستی ات را برطرف کنم و اگر چنین نکنی، دلت را به کارهای مختلف مشغول می سازم ونیازت را برآورده نمی کنم.
امام علی(ع):
اللهم! فرغنی لما خلقتنی له و لا تشغلنی بما تکلفت لی به، و لا تحرمنی و انا أسألک، و لا تعذبنی و أنا استغفرک. (17)
خداوندا! برای رسیدن به هدفی که مرا برای آن خلق نمودی [فکر و تأمل در هدف خلقت و رسیدن به کمال]، به من فرصت بده و مرا فقط به تکالیفی که امر کرده ای مشغول مفرما. محرومم نساز، و حال آن که من خواهان توام. و کیفرم مده؛ در حالی که عذرخواه درگاهت هستم.

2. دوستی با خدا

امام سجاد(ع):
اللهم! صل علی محمد و آل محمد وفرغ قلبی لمحبتک و اشغله بذکرک. (18)
خداوندا! بر محمّد و خاندانش درود فرست و دلم را برای دوستی خودت فارغ گردان و آن را به یاد و ذکر خود، مشغول بدار.

3. اشتغال به کار آخرت

امام علی (ع):
أعرضوا عن کل عمل بکم غنی عنه، و اشغلوا أنفسکم من أمر الآخره بما لابدّ لکم منه. (19)
[ای مردم!] از هر عمل بی فایده ای که حاجتی را برطرف نمی سازد، روی گردانید و خود را به امور آخرتی که گریزی از آن نیست، مشغول سازید.
کن مشغولا بما أنت عنه مسؤول. (20)
به کاری مشغول باش که از آن، مورد سؤال و بازخواست واقع می شوی.

 حدیث فراغت 2

4. حسابرسی نفس

امام علی(ع):
ما أحق الانسان أن تکون له ساعه لا یشغله عنها شاغل، یحاسب فیها نفسه، فینظر فیما اکتسب لها و علیها فی لیلها و نهارها. (21)
چه قدر شایسته است که انسان در ساعتی از زندگی خود از مشغولیت های زندگی چشم بپوشد و به حساب نفس خود برسد و در آنچه که در روز و شب خود به دست آورده و یا از کف داده، اندیشه نماید.
امام صادق(ع):
اف للرجل المسلم أن لا یفرغ نفسه فی الأسبوع یوم الجمعه لأمر دینه فیسأل عنه.(22)
اف بر مسلمانی که برای کار دین خویش و پرس و جو درباره ی آن، [دست کم] روز جمعه ی هر هفته، خود را از [کارهای دیگر] فارغ نمی سازد.

5. انجام دادن کارها و حلّ مشکلات آینده

امام علی (ع):
اجعل زمان رخائک عده لأیّام بلائک. (23)
زمان فراغت و آسایشت را برای روزگار گرفتاری ات سرمایه و توشه قرار ده .

6. پرداختن به کارهای مهم

امام علی (ع) :
من اشتغل بغیر المهم ضیع الأهم .(24)
هر که خود را به کارهای بیهوده و غیر مهم مشغول سازد، عمر گرانمایه ی خویش را [که سرمایه ی با ارزش اوست]، از دست داده است.

د) اقدامات شایسته درباره ی اوقات فراغت

1. انتظار کشیدن برای اوقات فراغت

امام حسن(ع) در پاسخ به سؤال پدر بزرگوارش که پرسید:«دوراندیشی چیست؟»، فرمود:
ان تنتظر فرصتک و تعاجل ما أمکنک. (25)
[دور اندیشی این است که] رسیدن اوقات فراغت را انتظار بکشی و سپس به سوی هر کار خیری که برایت ممکن شد، بشتابی.
امام حسن(ع) وقتی که درباره ی عقل، مورد سؤال واقع شد، فرمود:
التجرع للغصه حتی تنال الفرصه. (26)
[عقل این است که] جرعه نوش غم ها و غصه ها باشی تا فرصتی برایت پیش آید و از آن استفاده ببری.

2. شتاب درانجام دادن کارهای نیکو

رسول اکرم:
من فتح له باب خیر فلینتهزه فانه لا یدری متی یغلق عنه. (27)
هر کس انجام کار خیری برایش ممکن شود، باید به سرعت آن را دریابد؛ چرا که نمی داند چه وقت، این توفیق ازاو سلب می شود.
بادروا بالأعمال الصالحه قبل أن تشغلوا.(28)
قبل از این که به کارهای مختلف مشغول گردید [و فراغت خود را از دست دهید]، به اعمال نیک، روی آورید.
امام علی (ع):
التثبت خیر من العجله الّا فی فرص البر. (29)
آرامش در انجام دادن کارها بهتر از عجله کردن است؛ مگر درفرصت هایی که برای کارهای خوب، پیش می آید.
بادروا و الأبدان صحیحه و الألسن مطلقه و التوبه مسموعه و الأعمال مقبوله. (30)
تا وقتی که بدن ها سالم و زبان ها گویاست، و توبه پذیرفته و اعمال، قبول می شود، به انجام کارهای خیر، پیشی گیرید [و فرصت ها را ازدست ندهید].
بادروا العمل و أکذبوا الأمل و لاحظو الأجل. (31)
در انجام کارهای خیر، شتاب ورزید و آرزوهای دور و دراز را دروغ بدانید و اجل را در نظر داشته باشید.

3. جلوگیری از هدر رفتن فرصت ها

امام علی(ع):
حصن خلواتک من الاضاعه. (32)
خلوت و تنهایی ات را از تباه شدن، محافظت نما.
هیهات من نیل السعاده السکون الی الهوینا و البطاله. (33)
کسی که به سستی و تنبلی دل بندد، از رسیدن به سعادت، دور است.
شر ما شغل به المرء وقته الفضول. (34)
بدترین چیزی که یک فرد، وقت خود را با آن پر می سازد، امور بیهوده و گزاف است.
الأباطیل موقعه فی الأضالیل. (35)
کارهای بیهوده و باطل، انسان را به گمراهی می کشاند.

4. پرهیز از بیکاری

رسول اکرم:
ان الله تعالی لا یحب الفارغ الصحیح؛ لا فی عمل الدنیا و لا فی عمل الآخره. (36)
خداوند متعال، انسان آسوده و تندرستی را که نه در پی کار دنیای خود است و نه برای آخرت خویش می کوشد، دوست ندارد.
امام صادق(ع):
ان الله – عزوجل- یبغض کثره النوم و کثره الفراغ. (37)
خدای متعال، زیاد خوابیدن وزیاد بی کار بودن را دوست ندارد.
امام علی (ع)، در بیان صفات مؤمن فرمود:
مشغول وقته. (38)
تمام وقتش مشغول است [و به بیکاری نمی گذرد].

پی نوشت ها :

1. صحیفه سجادیه، دعای 11.
2. غررالحکم، ح 5642.
3. همان، ح 9743.
4. الجامع الصغیر، ج 4، ص 475.
5. من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 352.
6. سوره ی قصص، آیه ی 77.
7. معانی الأخبار، ص 325.
8. بحارالأنوار، ج 78، ص 112.
9. نهج البلاغه، حکمت 21.
10. غررالحکم، ح 6443.
11. همان، ح 6340.
12. بحارالأنوار، ج 78، ص 112.
13. غررالحکم، ح 4124.
14. همان، ح 3598.
15. سوره ی انشراح، آیه ی 7 و 8.
16. سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1376.
17. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 20، ص 348.
18. صحیفه ی سجادیه، دعای 21.
19. غررالحکم، ح 2558.
20. همان، ح 7143.
21. همان، ح 9684.
22. الخصال، ص 393.
23. غررالحکم، ح 2380.
24. همان، ح 8607.
25. بحارالأنوار، ج 72، ص 193.
26. همان، ج 1، ص 116، ح 9.
27. عوالی اللآلی، ج 1، ص 289.
28. سنن ابن ماجه، ج 1، ص 343.
29. غررالحکم، ح 1949.
30. همان، ح 4373.
31. همان، ح 4364.
32. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 20، ص 318.
33. غررالحکم، ح 10028.
34. همان، ح 5697.
35. همان، ح 1274.
36. تنبیه الغافلین، ص 453.
37. الکافی، ج 5، ص 84.
38. نهج البلاغه، حکمت 333.
منبع: نشریه ی زندگی، سال دوم،شماره چهار، فروردین واردیبهشت 1381، ص ص 54-57.

منبع: مجله ی حدیث زندگی