تبیان، دستیار زندگی

اولین نتیجه‌ای كه به دست می‌آید این است كه آب مصرف شده توسط بیمار كلیوی، دیگر توسط كلیه‌ها دفع نمی‌شود و در نتیجه مواد زائد حاصل از متابولیسم و اوره در بدن و املاحی مانند پتاسیم و كلسیم كه باید دفع شود، در بدن جمع می‌شود. در نتیجه عدم دفع اوره، كراتینین در بدن زیاد شده و بیمار دچار خستگی، خارش بدن، تنفس بد بو و... می‌شود. با بروز این مسائل بیمار نیازمند استفاده از كلیه مصنوعی‌ (همودیالیز و دیالیز صفاقی) می‌شود كه در دیالیز از نوع صفاقی بیمار پروتئین از دست می‌دهد. وقتی از بیماران كلیوی صحبت می‌كنیم، باتوجه به نوع درگیری كلیه، درجه درگیری و شرایط بیمار، نوع تغذیه‌ای كه باید داشته باشند متفاوت است؛ برای مثال در مورد پروتئین مورد نیاز بیماران كلیوی، از لحاظ این‌كه نوع پروتئین گیاهی باشد یا جانوری فرق می‌كند و در این میان میزان مرغوبیت پروتئین مصرفی توسط بیمار را نیز باید در نظر گرفت. وقتی صحبت از مرغوبیت مواد می‌شود یعنی پروتئینی كه قرار است مورد مصرف بیمار قرار بگیرد، باید واحدهای سازنده پروتئین‌ (اسیدهای آمینه) كه انرژی مورد نیاز بدن او را تامین می‌كند، داشته باشد.

مساله دیگری كه در مورد این بیماران مطرح است، نوشیدن آب است. این‌ بیماران هفته‌ای سه بار و روزی دو تا سه ساعت باید دیالیز شوند؛ بنابراین براحتی و هر زمانی كه دلشان خواست نمی‌توانند آب بنوشند؛ زیرا باعث تجمع در بدن می‌شود. به همین دلیل میزان آب مصرفی باید مشخص شود.

نكته دیگر غذاهایی است كه میزان سدیم‌شان بالاست؛ بنابراین میزان نمك دریافتی ‌‌نیز باید زیر نظر متخصص تغذیه مصرف شود، زیرا این بیماران بیشتر اوقات دچار فشار خون می‌شوند كه منشاء كلیوی دارد.

دو توصیه مهم:

الف) به هیچ وجه غذاهای آماده و طبخ شده مصرف نكنید زیرا میزان نمك‌شان بالاست.

ب) هرگز در زمان طبخ و صرف غذا به آن نمك اضافه نكنید. البته از آنجا كه مصرف نكردن نمك باعث بی‌مزه شدن غذا می‌شود، می‌توانید از چاشنی‌های دیگر مانند فلفل، دارچین و موادی از این قبیل برای طعم‌دار كردن غذا استفاده كنید.

بحث دیگر میزان پتاسیمی است كه میزان آن در بیشتر اوقات در بیماران كلیوی بالاست و سبب بروز علائمی در آنها می‌شود. از تغییر عادات دفع گرفته تا اختلال و انقباض عضلانی و بروز مشكلاتی در قلب. بنابراین این دسته از بیماران نباید از میوه‌هایی مانند مركبات، گوجه‌فرنگی و موز كه میزان پتاسیمش بالاست، استفاده كنند و به جای آنها می‌توانند از بعضی مواد و سبزیجات مانند آب انگور كه پتاسیم پایینی دارد، استفاده كنند.

اگر بیمار دچار نارسایی مزمن است، یكی از ویتامین‌های مهمی كه حتما باید به بدن او برسد، ویتامین D است كه بدن به تنهایی قادر به ساخت آن نیست و طی فرآیندی و تحت تاثیر پرتو فرابنفش خورشید، در بدن ساخته می‌شود. وقتی كلیه از كار می‌افتد، دیگر نمی‌تواند ویتامین D بسازد، در نتیجه بیمار دچار اختلال‌های استخوانی می‌شود و با این اتفاق حتما باید ویتامین D بگیرد.

با از كار افتادن كلیه‌ها بیمار دچار كم‌خونی هم می‌شود و بنابراین مكمل‌های لازم باید تحت نظر متخصص تغذیه به او داده شود. توصیه آخر به بیماران دچار نارسایی مزمن كلیوی این است كه در تغذیه‌شان حتما با یك متخصص تغذیه با تجربه مشورت كنند.

دكتر تیرنگ نیستانی ‌/‌ متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی

بعد از دو سالگی مهدی تصمیم گرفتم سركار بروم و من هم بشوم یكی از مادران شاغل. جایی را پیدا كردم كه ماهی 350 هزار تومان می‌دادند تا آشپزی كنم، اما راهش دور بود.

راه دور از یك طرف و دلتنگی خودم و مهدی دو ساله‌ام از طرف دیگر كار را سخت كرده است. چند ماه است می‌روم و می‌آیم. صدهزار تومان در همین رفت و آمد‌ها خرج می‌شود و می‌ماند 250 هزار تومان آن را وقتی روی پول همسرم می‌گذارم تازه كمی زندگی راحت‌تر می‌شود، اما نمی‌دانم این اندكی راحتی به مشكلات فراوانش می‌ارزد یا نه. بتازگی پسر كوچولوی من شب‌ها از خواب می‌پرد و به من می‌چسبد و می‌گوید مامان! نرو.

صبح‌ها كه به خانه مادرم می‌روم تا او را بسپارم گریه می‌كند و به پایم می‌چسبد. دلم برایش می‌سوزد. انگار قلبم دوپاره شده است. از یكسو ناچاری زندگی راهی برایم نمی‌گذارد و از سوی دیگر دلم به حال تنها فرزندم كه در این میان دارد​ قربانی می‌شود می‌سوزد. كاش می‌توانستم در خانه كاری كنم و پول در بیاورم تا از بچه‌ام جدا نشوم. نمی‌دانم این دوری‌ها چه اثری روی او خواهد گذاشت.

این بخشی از صحبت‌های مریم ـ ع است كه با یك روان‌شناس خانواده مطرح كرده است.

او در وضع بدی به سر می‌برد و ناچاری و تنگنای اقتصادی به كار وادارش كرده و با این وضع واقعا نمی‌توانیم به او توصیه كنیم كار را ترك كند، اما به او و تمام مادران شاغلی كه كودكی خردسال دارند باید بگویم اگر نمی‌توانید تمام وقت برای بچه‌های خود مادری كنید سعی كنید همان ساعاتی كه در اختیار كودكتان هستید بهترین مادر دنیا باشید. او را در آغوش بكشید و ببوسید. نوازش كنید و به خواسته‌ها و حرف‌هایش گوش كنید. ترس از فقدان والدین یكی از ترس‌های طبیعی كودكان است. كودكانی كه مادران آنها شاغل هستند و صبح از منزل بیرون می‌روند، همیشه می‌ترسند كه در پایان روز مادر خود را نبینند.

تماس بدنی مادر و كودك یكی از راه‌‌هایی است كه باعث آرامش روحی و رشد كودك می‌شود.

برای كودكی كه دوری شما را تحمل كرده و هر لحظه ترسیده كه هرگز برنگردید هیچ چیز مهمتر از دامن پر مهر شما نیست.

اگر كمیت مادری را نمی‌توانید افزایش دهید، كیفیت آن را بالا ببرید.

نتایج یك پژوهش جدید نیز نشان داده است زنانی كه كار پاره وقت دارند، فرزندانشان سالم‌تر هستند.

همچنین یك مطالعه بیست ساله و گسترده روی 89 هزار كودك بین 7 تا 17 سال در آمریكا نشان می‌دهد بچه‌هایی كه مادران‌ آنها بیرون از خانه كار می‌كنند، دو برابر بیشتر از كودكانی كه مادران‌ آنها خانه‌دار هستند، دچار حملات آسم، بستری‌ شدن شبانه و جراحات و مسمومیت‌ها می‌شوند.

محدودیت وقت مادران شاغل ممكن است نظارت یا مراقبت آنان را در مورد كودكان خود كاهش دهد.

هرچه سن ازدواج زوجین بالا می‌رود مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها مسن‌تر می‌شوند و توانایی كمتری برای مراقبت از كودكانی كه به آنان سپرده می‌شود، دارند. این وضع موجب می‌شود صدماتی كه در غیاب والدین در منزل مادربزرگ و پدربزرگ‌‌ نیز به بچه وارد می‌شود، افزایش یابد.

سلامت كودك تا حدودی تحت تاثیر مدت زمانی است كه صرف او می‌شود. نظافت یا تهیه غذا كه معمولا مسئولیت اصلی مادر است، زمان كمتری برای مادر شاغل و رسیدگی به كودك باقی می‌گذارد.

وقتی مادربزرگ از دست سیما كوچولو خسته می‌شود، تلویزیون را روشن می‌كند یا یك سی‌دی كارتون می‌گذارد و سیما مثل مسخ‌شده‌ها به صفحه تلویزیون چشم می‌دوزد. او فقط دو سال دارد و گاهی درست كنار تلویزیون می‌ایستد تا برنامه‌ها را نگاه كند.

مادربزرگ گاهی حوصله نمی‌كند برای او غذاهای مورد علاقه‌اش را درست كند و از آنجا كه سیما به شكلات علاقه خاصی دارد، به شكلات خوردن رو می‌آورد.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد فرزندان مادران شاغل، تغذیه ناسالم و تحرك بدنی كمی دارند.

محققان دریافتند كودكان مادران شاغل، در میان وعده‌های غذایی خود، نوشیدنی‌های شیرین بیشتری می‌نوشیدند. همچنین این كودكان حداقل دو ساعت در روز را به بازی با رایانه یا تماشای تلویزیون می‌گذراندند، در حالی كه كودكان مادران خانه‌دار كمتر از دو ساعت را صرف این گونه فعالیت‌ها می‌كردند.

احتمالا والدین به دلیل كمبود وقت نمی‌توانند غذاهای سالم و فرصت انجام فعالیت‌های بدنی را برای فرزندان‌شان فراهم كنند.

اگر والدین‌تان به دلیل كهولت سن نمی‌توانند بخوبی پذیرای كودكتان باشند و شما به دلیل اشتغال نمی‌توانید تمام وقت در خدمت فرزند خود باشید، بهترین گزینه این است كه از یك مهدكودك خوب كمك بگیرید.

البته تمام چیزهایی كه گفته شد دلیل برآن نیست كه كودكان مادران خانه‌دار از رفتن به مهدكودك بی‌نیازند. مهدكودك علاوه بر كمكی كه به مادران شاغل می‌كند به رشد ذهنی و جسمی كودك نیز كمك می‌كند.

كودكان مهدكودكی از نظر هوشی یا شناختی نسبت به كودكان غیرمهدكودكی در شرایط بهتری بسر می‌برند. لازم به ذكر است كه تأثیرات مثبت مهد در رشد شناختی كودك بستگی به فراهم بودن شرایط آموزشی موجود در مهد یا تلاش مربیان در آموزش و رشد بیشتر جنبه‌های شناختی كودك دارد. ضمن آن‌كه حضور سایر كودكان نیز می‌تواند اثرات چنین آموزش‌هایی را در ابعاد مختلف رشد شناختی و اجتماعی بیفزاید.

بتازگی دولت برای بهبود وضع مادران شاغل و كمك به تربیت فرزندان، طرح‌هایی‌ را در دست دارد كه به آنان این امكان را می‌دهد كه بدون از دست دادن كار خود بتوانند ساعات بیشتری را با فرزندان​شان بگذرانند.

پیشنهاد ساعت كار كمتر به ازای داشتن فرزندان بیشتر، تخصیص ساعات بیشتری برای مرخصی شیردهی و امكان استفاده از كار نیمه وقت برای مادران دارای فرزندان زیر هفت سال از جمله قول‌هایی است كه دولت وعده ابلاغ آن را به ادارات دولتی و واحد‌های صنفی تحت پوشش قانون كار داده است و برخی تسهیلات دیگر خاص مادران نیز مدتی است در دستور كار واحد‌های اشتغال قرار گرفته است.كمك‌هایی در همین حد نیز می‌تواند به تربیت بهتر فرزندان و حفظ سلامت آنان كمك شایانی كند. تحقیقات نشان می‌دهد زنانی كه كار پاره‌وقت دارند، فرزندانشان سالم‌تر هستند.

محققان دریافته‌اند احتمال ابتلا به چاقی در كودكانی كه مادران آنها شغل نیمه وقت دارند، بسیار كمتر از كودكانی است كه مادرانشان فقط خانه‌دار هستند یا در مشاغل تمام وقت كار می‌كنند.

همچنین این پژوهش نشان می‌دهد فرزندان زنانی كه شغل نیمه‌وقت دارند، كمتر از وعده‌های غذایی ناسالم استفاده می‌كنند، كمتر تلویزیون تماشا می‌كنند و به لحاظ جسمی فعال‌تر و پرتحرك‌تر از سایر همسالان خود هستند.