ورزش و سلامت روح و روان

    _{از دست آورد‌های پیشرفت تکنولوژی و زندگی امروزی، ظهور و بروز انواع ناهنجاری‌ها و اختلالات روانی ـ عاطفی، هیجانات روحی منفی، استرس، ناامیدی و نگرانی، احساس پوچی و سردرگمی و نداشتن زندگی شیرین و با آرامش است؛ که در نتیجه آن مردم به انواع بیماری‌های روانی همچون اضطراب، افسردگی و ... مبتلا می‌شوند.   در عصر حاضر، بیماری اعصاب و روان جزء مهمترین و شایع‌ترن بیماری‌هاست.در سرتاسر جهان بسیاری از مردم از اعصاب متشنج و در هم ریخته و سردردهای مزمن شکایت می‌کنند. مدیر یکی از کلینیک‌های درمانی معروف آمریکا (آقای مایو) اعلام می‌کند، بیش از نیمی از تختخواب‌های بیمارستان‌ها را کسانی اشغال کرده‌اند که گرفتار ناراحتی عصبی هستند. بیماری آنان از خرابی اعصابشان نیست؛ بلکه از هیجانات درونی، محرومیت، تشویش، نگرانی، ترس، عدم موفقیت، یأس و ناامیدی سرچشمه می‌گیرد.[1]   بسیاری از مردم می‌گویند، هنگامی که به طور منظم ورزشمی‌کنند، خواب آرامش‌بخشی دارند؛ و ورزشکاران تقریباً همان قدر که از مزایای فیزیولوژیک ورزش سخن می‌گویند، از فواید روانی آن نیز صحبت به میان می‌آورند. (هریس[2]، 1981)[3] تقریباً همه کسانی که ورزش می‌کنند، اظهار می‌دارند که بعد از انجام حرکات ورزشی شاداب شده و حس خوب و مطبوعی به آنان دست می‌دهد؛ روحیه آنها بهتر شده و اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنند و این حس موجب افزایش کارآیی و توانایی آنها می‌گردد. امروزه، تحقیقات علمی بسیاری نشان داده است، که ورزش علاوه بر اینکه ابزار ارزشمندی برای سلامتی جسمانی است، رابطه نزدیکی با سلامتی روانی و به ویژه پیشگیری از بروز ناهنجاری‌های روانی دارد. ورزشکاران معمولاً نسبت به افراد کم‌تحرک، اضطراب و افسردگی کمتری احساس می‌کنند. (هاگس[4]، 1984) و هانس سلیه[5]می‌گوید: «ورزش اعصاب را در برابر هیجان و استرس مقاوم می‌کند.» در تحلیلی که روی تعداد زیادی از تحقیقات که تأثیر ورزش بر خصیصه‌های شخصیتی و اضطراب را بررسی کرده بودند انجام گرفت، مشخص شد که ورزش در درمان افسردگی‌های مزمن و حاد تأثیر متعادل کننده‌ای دارد و بیشترین میزان کاهش استرس، افرادی را شامل شد که به درمان کلینیکی نیاز داشتند.(نورث[6]، 1990؛ موتری[7] و استیونز[8]، 1994) مطالعات دیگر، حاکی از اثرات مشابه ورزش بر حالات روحی در شرایطی خاص‌تر می‌باشد. مثلاً مادلین[9] تأثیر حذف ورزش را روی ده داوطلب که 6 تا 7 روز در هفته روزانه 45 دقیقه ورزش می‌کردند، برررسی کرد. به این ترتیب که آنها پس از یک روز تمرین سه روز استراحت می‌کردند و روز پنجم تمرین را از سر می‌گرفتند. کم کردن و حذف ورزش با عوارضی چون افزایش اختلال درخودسنجی، اضطراب، تنش، افسردگی، سردرگمی و کاهش توان افراد همراه بود. این تأثیرات زمانی که تمرین از سرگرفته می‌شد، درست بر عکس بود.[10] ورزش، به ویژه در سنین کودکی و نوجوانی مفرّ سالمی برای آزاد کردن انرژی انبار شده آنها است و این خود بسیار لذت‌بخش و آرامش‌دهنده است. ورزش شروع ناتوانی ناشی از سالخوردگی و بیماری مزمن را به تأخیر انداخته و باعث افزایش امید به زندگی فعال و نیز امید به خود زندگی می‌شود. و بالاخره، ورزش داروی اعصاب به همه ریخته و شادی‌آور است، و روان‌شناسان اذعان دارند که ورزش در تسکین حالات روحی منفی، نسبت به روان‌درمانی بهتر عمل می‌کند. پس فعالیت‌های بدنی به خصوص ورزش، سهم زیادی را در ایجاد امنیت و آرامش روانی و اجتماعی برای افراد و جوامع، و تأمین بهداشت و سلامتی و زندگی سالم خواهد داشت. تأثیر مهارت‌های حسی ـ حرکتی و فعالیت‌های ورزشی بر کنش‌های ذهنی و تحول روانی، به گونه‌ای است که بسیاری از روان‌شناسان و کارشناسان تعلیم و تربیت عقیده دارند، این قبیل فعالیت‌ها در درجه اول، می‌بایست جزو برنامه‌های موظف آموزشی قرار داده شود. آشنایی دانش‌آموزان و دانش‌پژوهان با برنامه‌ها و روش‌های مختلف فعالیت‌های حسی و حرکتی، نه تنها سبب کنش‌های ذهنی آنها می‌گردد؛ بلکه موجبات نشاط روانی و سرزندگی، تقویت اعتماد به نفس و بالطبع بهداشت روانی آنها را فراهم می‌نماید.(افروز،1370) >کمترین مقدار فعالیتی که برای نیل به این مزایا لازم است، بیست دقیقه و سه بار در هفته و در ورزش‌های هوازی حداقل 70% تا 85%، حداکثر میزان ضربان قلب (220 منهای سن فرد) است. (لارسون[11] و بروس[12]، 1987)[13]} 

 

 

آثار و فواید روحی ـ روانی ورزش

 

o      شادابی و احساس آرامش

 _{از ضروری‌ترین نیازهای بشر که جزو شرط‌های اصلی بهداشت روانی به شمار می‌رود، آرامش خاطر، احساس امنیت، شادابی و نشاط است و ورزش یکی از راه‌های دست‌یابی به این امر مهم می‌باشد. ورزش، از طرفی با ایجاد محیطی فرح‌انگیز و نشاط‌آور؛ و از سوی دیگر با کاستن فشارهای عضلانی و از بین بردن سستی و کسالت، فشارهای روانی را مهار و باعث احساس شادی و نشاط می‌شود. به همین دلیل ورزش را «رابط جسم و ذهن» می‌نامند. در ایجاد احساس نشاط و شادابی حین ورزش، ترشح مخدرهای طبیعی گروه‌ اندروفین‌ها[14] در مغز و غدة هیپوفیز نقش مهمی را ایفا می‌کنند. هنگام ورزش کردن، ترشح میانجی‌های عصبی‌ ـ شیمیایی مثل اندروفین، انکفالین[15] و سروتونین[16] در خون افزایش یافته و با اثرات ضددرد و شادی‌بخش خود، قادرند در فرد نشاط و سرور ایجاد کنند. برنامه‌های منظم و متعادل ورزشی، مثل راه رفتن سریع به مدت بیست دقیقه در هر روز تولید اندروفین‌ها را برمی‌انگیزد و احساس نشاط را تقویت می‌کند. (فرانکو برونو[17]، 1986)} 

 

 

o      افزایش امید به زندگی، و لذت بردن از آن

 _{تمام تلاش و کوشش انسان، برای دست‌یابی به زندگی بهتر، هدفمند و با کیفیت عالی همراه با کامیابی و رسیدن به لذت واقعی است؛ که ورزش بهترین زمینه‌ساز رسیدن به این هدف‌ها می‌باشد. ورزش کیفیت زندگی را بهتر می‌کند.(استیفنز[18]، 1988) و نیز کارکرد جسمی را حفظ کرده و زندگی مستقل افراد مسن را طولانی‌تر می‌سازد. (تیر، و اولریچ، 1985). براساس یافته‌های تحقیقاتی پروفسور استیوبلر، حتی امید به زندگی افراد چاقی که دارای تحرّک هستند، از امید به زندگی افراد لاغری که اکثر اوقات در جلوی تلویزیون لمیده‌اند، بیشتر است. پژوهش‌های انجام گرفته در مورد چهل هزار زن حاکی است، که حتی تحرکات بدنی ملایم نظیر باغبانی یا پیاده‌روی، در صورتی که چند بار در هفته صورت گیرد، به افزایش طول عمر کمک می‌کند.[19]} 

 

 

o      ایجاد انگیزه و روحیة بهتر

 _{روبرت اپستین روانشناس و یکی از مؤلّفین «کتاب بزرگ مسابقه انگیزش» می‌گوید: «ورزش نه تنها باعث می‌شود شغلی بیابید، بلکه ممکن است کمک کند آن را حفظ کنید؛ زیرا تحرک بدنی کوتاه مدت در فاصله‌های ساعت‌های کاری، انرژی شما را افزایش می‌دهد.» به نظر او حرکات ورزشی پرجنب و جوش در طول روزهای کاری باعث افزایش انگیزش می‌شود. انگیزه در ورزش در افراد بین 8 تا 18 سال رابطة نزدیکی با یادگرفتن مهارت‌ها، لذت بدن از زندگی، پیشرفت خودکفایی و توانایی جسمی و روانی و در مجموع تقویت بهداشت روانی دارد. (اسمول[20] و همکاران، 1998)[21]} 

 

 o      پرورش و تقویت نیروی اراده و رشد خلاقیت 

 

 o      افزایش اعتماد به نفس _{ورزش باعث افزایش اعتماد به نفس و تسلط بر مسایل می‌شود. (گولدبرگ[22] و مارک[23]، 1997) براساس نظر کوپراسمیت[24]اعتماد به نفس از داشتن روابط موفقیت‌آمیز با دیگران و آموختن مهارت‌ها نشأت می‌گیرد. مهمترین عوامل ایجاد اعتماد به نفس عبارتند از: خانواده، مدرسه، فعالیت‌های تفریحی و ورزشی و ارتباط متقابلی که در این مراحل فرد می‌آموزد.[25] مشخص شده است که فعالیت‌های بدنی تأثیرات مثبتی در ایجاد اعتماد به نفس در بزرگسالان دارد. (سانستروم[26]، 1984) و بنا به گفته محققان دانشگاه مک ماستر کانادا، مردان و زنانی که در مورد ورزشکار بودن خود صحبت می‌کنند، بیش از آنهایی که در این باره صحبت نمی‌کنند، سخت‌کوش، متکی به نفس و مسلط به خود به نظر می‌رسند.} 

 

 o      ارتقای عزت نفس[27] و خودپندارة مثبت[28] _{شرکت در فعالیت‌های ورزشی باعث ایجاد فرصت خودارزیابی، ارتباط و مقایسه با همسالان و همگنان و رقابت سالم می‌شود، که به نوبه خود به رشد عزت نفس و خودپنداری کمک می‌کند. (کریستوریچ[29]، 1998) ورزش منظم با افزایش احساس عزت نفس رابطه دارد.(سان استروم[30]، 1984) ورزش زمینه‌ای برای بروز استعدادها و درک بهتر توانایی‌ها است و شاخص‌هایی مثل اعتماد به نفس، عزت‌نفس، جامعه‌پذیری و سازگاری اجتماعی را بهبود بخشد. این شاخص‌ها نیز به نوبه خود، خودپنداره فرد را تقویت می‌کنند. تحقیقات انجام گرفته در بین دانش‌آموزان، بیانگر این مطلب است که بین خودپنداری دانش‌آموزان ورزشکار و غیرورزشکار تفاوت معنی‌داری وجود دارد. به این معنی که دانش‌آموزان ورزشکار نسبت به دانش‌آموزان غیرورزشکار از خودپنداری بیشتری برخوردارند. پس ورزش از عوامل است که می‌تواند در شکل‌گیری خودپنداری مثبت، مؤثر باشد. (یزدان‌پناه، 1371) ورزشکاران معتقدند که نیرومندتر، خوش‌تیپ‌تر و لایق‌ترند، و بیشتر مورد قبول دیگرانند. این اعتقادات به نوبه خود در شکل‌گیری خودپنداره مثبت نقش مؤثری دارد. تحقیقات انجام شده در مورد بزرگسالان نیز نشان می‌دهد، آنهایی که از بیماری قلبی رنج می‌برند، پس از گذشت بحران، اگر به ورزش منظم و مداوم بپردازند، باعث می‌شود تا احساس سلامتی در آنها بیشتر شود و همچنین موجب تقویت خودپنداری، پذیرش واقع‌بینانة بیماری و تقویت خودکفایی و خودیاری می‌شود. (ویز[31] و بریدمر[32]، 1995).[33]} 

 

 o      کمک به رشد مهارت‌های اجتماعی، و استحکام روابط خانوادگی _{ورزش واسطه‌ای مناسب برای اجتماعی شدن، ایجاد کفایت و مهارت، استحکام روابط خانوادگی، سهولت دوست‌یابی وارتباط سالم با همسالان و همگنان می‌باشد. در پژوهشی، 65 درصد از جوانان ابراز کردند که ورزش آنها را از استفاده مواد مخدر و الکل بازداشته است. این پژوهش نشان می‌دهد که ورزش وسیله‌ای مهم برای ارتقای سطح زندگی اجتماعی ـ اقتصادی کودکان و نوجوانان بوده است.(سایمُن[34]، 1999) «شفر»[35] در تحقیقی پیرامون ورزش و خرده فرهنگ[36] در آمریکا به این نتیجه رسیده است که ورزش یکی از ساز و کارهای مهم در فرایندهای انطباق و همسازی فرهنگی در جامعه است؛ زیرا باعث پختگی و بلوغ اجتماعی در بازیکن و تماشاچی می‌شود.[37]} 

 

 o      دست‌یابی به اخلاق حسنه و شخصیت بهتر و سالم _{تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که ورزش باعث اصلاح رفتارهای فردی و اجتماعی و بهتر شدن اخلاق می‌شود و کمک می‌کند تا فردی بهتر و مفید باشیم. ورزش همچنین در رفتار معنوی و بینش ‌اجتماعی تأثیر داشته و زمینه‌ساز خلق و خوی بهتر و به وجود آوردنده شخصیت است. (شیلدز[38] و بردِمیر[39]، 1995) تربیت بدنی در رشد وتقویت ارزش‌های انسانی وارزش تعاون وهمکاری مؤثر است. (وسیت[40] و بوچر[41]، 1987)} o      کمک به حافظه و انجام فعالیت‌های فکری، و تمرکز بهتر _{ورزش علاوه بر حالات روحی، بر عملکرد ذهنی فرد و تقویت قوای آن، افزایش سلامت ذهنی و هوشیاری و تقویت قدرت تمرکز نیز مؤثر است. ورزشکاران نه تنها دارای توانایی و عملکرد بهتری هستند، بلکه بهتر نیز فکر می‌کنند. (آرسِلن[42]، 1998) همچنین فعالیت حرکتی با فرایندهای عالی عقلی پیوندی استوار دارد. (ویست، و بوچر، 1987). به هنگام ورزش، خون واکسیژن مورد نیاز به مغز بهتر و بیشتر رسیده و سرعت تفکر افزایش می‌یابد. و نیز سیستم عصبی تقویت یافته و عمل دماغ منظم می‌شود و در نتیجه کارهای فکری آسانتر انجام می‌گیرد. محققین می‌گویند: در موقع مطالعه و کارهای فکری زیاد، خون بیش از حد در مغز و کاسه سر به گردش درمی‌آید و گاه اختلالاتی در آن رخ می‌دهد. از این رو این افراد باید به ورزش و فعالیت‌های بدنی مناسب روی آورند، تا باعث استراحت مغز و اعصاب شوند و از اختلال در تغذیه و دفع سموم جلوگیری به عمل آورند. آنها می‌افزایند: اگر وضعیت حیاتی مغز و اعصاب (تنفس، جریان خون، تغذیه و دفع سموم) کامل نباشد، به تدریج کند ذهنی به وجود می‌آید و می‌تواند یکی از علل فراموشی باشد. همچنین بنابر توصیه انجمن آلزایمر، ورزش کردن در مدت زمان طولانی ممکن است خطر ابتلا به بیماری «زوال عقل[43]» را کاهش دهد.[44]}   o      تسهیل پیشرفت تحصیلی _{با بهبودی روند کارهای فکری و تقویت حافظه پیشرفت تحصیلی نیز افزایش می‌یابد. پژوهش‌های ویست و بوچر حاکی از آن است که ورزش در افزایش پیشرفت تحصیلی و نمرات دانش‌آموزان تاثیر فراوانی دارد. (شفارد[45]، 1989) ایدسمور[46] در پژوهش خود(1963-1961) دریافته است که دختران و پسران بسکتبالیست در امتحانات مدرسه‌ای خود به معدل بالایی دست‌ یافته‌اند. شافر و آرمر(1968) ضمن کنترل متغیر‌های هوش و برنامه درسی، پژوهشی را در مورد پیشرفت تحصیلی دو گروه از دانشجویان ورزشکار و غیرورزشکار انجام دادند. در این مقایسه روشن شد که سطح پیشرفت تحصیلی دانشجویان ورزشکار بالاتر از دانشجویان غیرورزشکار است.[47]} 

 

 o      خواب راحت _{یکی از نتایج افکار و اعصاب متشنج و در هم ریخته، بی‌خوابی و کم‌خوابی است. ورزش با تقویت و تسکین و آرامش اعصاب و با از بین بردن افکار و اوهام مشوش، موجب می‌شود تا فرد خواب بیشتر، عمیق و راحتری داشته باشد. محققان می‌گویند: ورزش بلافاصله قبل از خواب مدت زمان لازم برای خواب رفتن را تا 50 درصد کاهش می‌دهد، کابوس‌های شبانه را به مقدار قابل توجهی کاهش می‌دهد و سبب می‌شود افراد از خواب خود لذت ببرند، با رضایت بیشتری از رختخواب جدا شوند و با انگیزه و شادابی بیشتری کار و تحصیل روزانه خود را آغاز نمایند.} 

 

سیاره عطارد(Mercury) سیاره عطارد که به نام های تیر و مرکوری (پیک بادپای خدایان) نیز خوانده می شود جرمی است کوچکتر از زمین با قطر 4878 کیلومتر که در نزدیکترین فاصله از خورشید به دور آن می گردد. مدار بیضوی آن بعد از مدار سیاره پلوتو دارای بیشترین خروج از مرکز (206/0) است و فاصله متوسط آن از خورشید 9/57 میلیون کیلومتر است. سیاره کوچک عطارد به دلیل جرم کم و فاصله اندکش با خورشید جوّی ندارد لذا سطح روشن آن بسیار داغ (حدود 327 درجه سانتیگراد) و سطح تاریک آن بسیار سرد (163ـ درجه سانتیگراد) است. این سیاره در هر 88 روز یک بار به دور خورشید گردش می کند و جالب آن که مدت شبانه روز آن 65/58 شبانه روز زمینی است. این بدان معناست که عطارد بسیار آرام به دور خود می گردد. چگالی یا تراکم این سیاره نزدیک به چگالی زمین است (34/5 برابر چگالی آب) و این موضوع دلالت دارد بر اینکه ساختار داخلی آن عمدتاً از فلزات سنگین است و احتمالاً بیشتر آن را فلز آهن تشکیل می دهد. دراین مورد عطارد دارای یک هسته فلزی متراکم و یک گوشته یا جبه ضخیم سنگی (سیلیکاتی) است. سطح سیاره دارای نسبت بازتاب 06/0 است، یعنی فقط 6 در صد نور تابیده به سطح اش را به فضا بازتاب می دهد. تاکنون فقط یک سفینهکاوشگر به نام مارینر 10 از این سیاره دیدن کرده است. این سفینه درسال 1974میلادی از فاصله 200 هزار کیلومتری سطح عطارد عبور کرد و تصاویر نزدیکی از سطح آن به زمین ارسال نمود. در این تصاویر سطح عطارد همانند سطح کره ماه دیده می شود که گودالهای شهابسنگی دهانه های آتشفشانی، دشتهای پهناور، کوهها، رشته کوهها و درّه های عظیم و طولانی درآن نمایان است. همچنین درسال 2004 سفینه به نام مسنجر(Messenger) بسوی این سیاره پرتاب گردید. ماموریت فضایی دیگری نیزدر سال 2012-2011 انجام خواهد شد. این سیاره قمر ندارد. سیاره زهره(Venus) سیاره زهره که به نامهای ناهید و ونوس (الهه عشق و زیبایی) و خواهر زمین نیز خوانده می شود جرمی است، اندکی کوچکتر از زمین با قطر 12104 کیلومتر که در فاصله متوسط 2/108 میلیون کیلومتری خورشید به دور آن گردش می کند. مدت گردش انتقالی آن 7/224 شبانه روز زمینی به طول می انجامد و گردش وضعی اش را در مدت 243 شبانه روز زمینی انجام می دهد. این موضوع دلالت بر چرخش بسیار آرام و کند سیاره بدور خود دارد. چگالی سیاره زهره 5/24 برابر چگالی آب است که کمی از چگالی زمین و عطارد کمتر است و احتمالاً ساختار درونی آن به ساختار درونی زمین شباهت دارد. یعنی دارای یک هسته مرکزی فلزی، گوشته یا جبّه ضخیم سیلیکاتی و پوسته ای نازک است. این سیاره دارای جوّ بسیار غلیظ و متراکمی است که همیشه سطح آن را از دید ماپنهان می دارد. ترکیب جوّ زهره عمدتاً از گاز دی اکسید کربن است که این موضوع می تواند منشاء اثر گلخانه ای شدید در جو سیاره باشد. درواقع این گاز همانند شیشه های یک گلخانه مانع خروج بازتاب های گرمایی از سطح زهره به فضا می شود. بدین وسیله می توان افزایش دمای سطحی سیاره را توجیه کرد. در واقع دمای جوّ زهره حدود 480 درجه سانتیگراد است که از دمای سطحی وجویّ هر سیاره ای در منظومه شمسی بیشتر است در این دما سرب به راحتی ذوب می شود! تاکنون سفاین زیادی به این سیاره گسیل شده اند که می توان سفاین کاوشگر مارینر2 (سال1962)، مارینر5 (سال1967)، مارینر10(سالهای1975-1973)، ونراها (سالهای1983-1961)، وگا1و2 (سال1985)، گالیله (سال1990)، پایونیر(سالهای1992-1978) ، ماژلان(سالهای1994-1989)، مسنجر(سال2004) و آخرین آن سفینه ونوس اکسپرس (سال2005) را نام برد. برخی از سفاین فوق کاوشگرهایی به درون جوّ متراکم زهره ارسال کرده اند و بر سطحآن فرود آمده و در فرصت کوتاهی توانسته اند تصاویر ارزشمند از سطح سیاره و جوّ حاکم بر آن ارسال نمایند. حتی نمونه برداری هایی از خاک آن نیز داشته باشند. اطّلاعات به دست آمده نشان از وجود سطحی داغ و بسیار خشک دارد که جویّ بسیار گرم و متراکم و مه آلود برآن احاطه دارد و بادهای ملایمی نیز سطح آن را در می نوردند. حتی وقوع رعد و برق نیز درآن آشکار شده است. لازم به ذکر است که این سیاره هیچ قمری ندارد. سیاره مریخ(Mars) سیاره مریخ که به نام های بهرام و مارس (الهه جنگ) نیز خوانده می شود جرمی است کوچکتر از زمین با قطر متوسط 6776 کیلومترکه در ورای مدار زمین و در فاصله متوسط 227 میلیون کیلومتری خورشید به دور آن گردش می کند. فاصله آن از کره خاکی ما در بهترین زمان (حالت مقابله مطلوب) به حداقل 56 میلیون کیلومتر می رسد. البته مقابله معمول این سیاره در هر 780 روز یکبار رخ می دهد. سیاره سرخ در مدت 687 شبانه روز زمینی (تقریباً دو برابر سال زمینی) یکبار به دور خورشید و در مدت 623/24 ساعت به دور خود گردش می کند. که البته این مدّت به شبانه روز زمین بسیار نزدیک است. جالب آن که میل محوری آن نیز 4/23 درجه است که آن هم به میل محوری زمین 5/23 درجه نزدیک است. به همین دلیل مریخ نیز همانند کره خاکی ما دارای فصول چهار گانه است که البته مدّت هر فصل تقریباً دو برابر مدّت زمان فصلهای زمینی است. دمای سطحی مریخ در نواحی استوایی اش و در گرم ترین ساعات شبانه روز به 26 درجه سانتیگراد و در سردترین زمان (پیش از طلوع خورشید) تا 111ـ درجه سانتیگراد کاهش می یابد. دما در نواحی قطبی آن در سراسر سال به ندرت از 123ـ درجه سانتیگراد گرم تر می شود. مریخ دارای جوّی رقیق با فشاری حدود 01/0 فشار جویّ زمین است که عمدتاً از گاز دی اکسید کربن تشکیل شده است. فشار اندک جوّ آن موجب می شود تا تغییرات دمایی آن زیاد باشد. همچنین در این فشار مایعات سریعترتبخیر خواهند شد. تصاویر تلسکوپی و مدار گردی مریخ وقوع توفان های کوچک و یا سراسری گرد و غبار را در جوّ آن آشکار ساخته اند. جالب آنکه گاهی اوقات ابرهای نازکی خصوصاً در نواحی قطبی آن تشکیل می شود. به دلیل تشابه نزدیک محیط مریخ با سیاره ما از زمانهای دور این سیاره مورد توجّه بوده است و پیشرفت های فضایی کمک موثری به شناخت هر چه بیشتر این سیاره نموده است و تا کنون بیشترین پژوهش های بین سیاره ای را به خود اختصاص داده است به طوریکه سفاین زیادی به این سیاره ارسال شده است و مریخ نشین های متعددی بر سطح آن فرود آورده و تحقیقات مهمی را در محیط آن به عمل آورده اند. کاوشگرهایی مانند مارینر4 (سال1964)، مارینر6و7 (سال1969)، مارس2،3و9 (سال1971)، مارس5و6 (سال1973)، وایکینگ1و2 (سال1975)، فوبوس (سال1988)، مارس ابزرور (سال1992)، مارس96 (سال1996)، مارس پت فایندر و مارس گلوبال سورویر(سال1996)، نوزومی و مدارگرد آب وهوایی مریخ (1998)، دیپ اسپیس2 (سال1999)، فرودگر قطبی مریخ (سال1999)، ادیسه2001مریخ (سال2001)، مارس اکسپرس(سال2003)، رهیابهای اکتشافی سطح مریخ (سال2003)، مدار گرداکتشافی مریخ (سال2005) و درسالهای آتی سفینه های فونیکس و مارس 2007 (سال2007) با هدف شناخت هر چه بیشتر محیط مریخ به این سیاره ارسال شده و می شوند. سطح سرخ گون مریخ عوارضی مانند گودال های برخوردی شهاب سنگی، آتشفشانهای کوچک وبزرگ، دشتهای پهناور، کوهها و درّه های طولانی را در خود جای داده است. در قطبین مریخ نیز کلاهکهای یخی سفید دیده می شود که جنس آنها از یخ خشک و یخ آب است و جالب آن که با تغییر فصول در مریخ تغییر اندازه می دهند. سیاره مریخ دو قمر کوچک دارد که هر دوی آنها در سال 1877 توسط ستاره شناس آمریکایی آساف هال(Asaph Hall) کشف شدند. بزرگترین قمر مریخ فوبوس (ترس) نام دارد که با شکل نامنظم خود قطری معادل 28 × 23 ×20 کیلومتر دارد و در فاصله متوسط 9270 کیومتری سطح مریخ و در مدت 32/0 روز به دور آن گردش می کند. قمر دیگر با نام دیموس (وحشت) به سیب زمینی شباهت دارد و قطرآن 16 × 12 × 10 کیلومتراست. فاصله آن از مریخ 23400 کیلومتر بوده و در مدت 27/1 روز به دور آن گردش می نماید. در سطح هر دو قمر گودالهای برخوردی شهابسنگی به وفور یافت می شود و گمان می رود این دو قمر سیارک های سرگردانی بودند که در گذشته های دور به دام جاذبه مریخ افتاده اند. سیاره مشتری(Jupiter) سیاره غول پیکر مشتری به نام های برجیس و ژوپیتر (فرمانروای کوه المپ) نیز خوانده می شود، بزرگترین سیاره منظومه شمسی است مشتری با قطر 142800 کیلومتر در فاصله ای دور از خورشید و در آن سوی مدار مریخ و سیارک ها به دور خورشید گردش می نماید. فاصله متوسط آن از خورشید 36/778 میلیون کیلومتر است و در مدت 86/11 سال زمینی گردش انتقالی اش را انجام می دهد. گردش وضعی اش نیز در مدت 928/9 ساعت انجام می گیرد. این مدت گردش وضعی در میان سیارات کوتاهترین زمان محسوب می شود. چرخش سریع این سیاره موجب شده تا میزان پخ شدگی آن نیز زیاد باشد به طوریکه سیاره در نواحی استوایی برآمده و در مناطق قطبی فرو رفته به نظر می رسد. چگالی مشتری کمی بیشتر از چگالی آب است (33/1) و این موضوع نشاندهنده آن است که از نظرساختاری از عناصر سبکی همچون هیدروژن و هلیوم به حالت گاز یا مایع تشکیل شده است. در واقع سیاره سطح جامدی ندارد و گمان می رود که فقط در مرکز آن یک هسته جامد وجود داشته باشد که اطراف آن را لایه ای از هیدروژن فلزی مایع در بر گرفته و در ورای آن جوّ غلیظ و ضخیمی از هیدروژن و هلیوم وجود دارد که نمایخارجی مشتری را تشکیل می دهد. سیاره درخشان مشتری از دید ناظری در فضا بهصورت کره گازی زرد رنگی که دارای خطوطی موازی به رنگ تیره و روشن و بهصورت یک درمیان است جلوه گری می کند. درواقع به رگه ها یا نواحی تیره جوّ فوقانی مشتری کمربندهای ابری و به نوارهای روشن ناحیه می گویند. درجوّ غلیظ این سیاره لکّه های بیضوی کوچک و بزرگی که به شکل گرداب هستند دیده می شود. یکی ازاین لکّه ها به قدری بزرگ است که قطر طولی آن سه برابر قطر کره زمین است. این لکّه که به رنگ سرخ دیده می شود اولین بار توسط ستاره شناس انگلیسی رابرت هوک درسال 1664 میلادی کشف شد. لازم به ذکر است کمربندهای جویّ و لکّه سرخ مشتری از میان تلسکوپی نسبتاً قوی آماتوری قابل تشخیص و رویت می باشند. سیاره مشتری دارای میدان مغناطیسی قدرتمند و عظیمی است که ساختار پیچیده ای دارد ودنباله آن تا مدار سیاره زحل نیز کشیده شده است! مسلماً درایجاد این میدان قدرتمند توده مرکزی مشتری و لایه هیدروژن فلزی اطراف آن و همچنین چرخش سریع سیاره نقش موثری دارند. میدان مغناطیسی سیاره حتی بر اقمار مجاورش نیز تاثیرگذار است. مشتری اقمار زیادی دارد که چهار عدد آنها از بقیه به مراتب بزرگترند و اولین بار توسط ستارهشناس مشهور ایتالیایی گالیلئوگالیله کشف شدند. بدین جهت به آنها اقمار گالیله ای مشتری می گویند. این چهار قمر به ترتیب فاصله از سیاره عبارتند از: آیو (IO)، اروپا(Europa)، گانیمد (Ganymede) و کالیستو ( Callisto). جالب این که هر کدام از اقمار ویژگی شاخصی دارند. آیو دارای فعالیت شدید آتشفشانی است در واقع فعال ترین قمر در منظومه شمسی محسوب می شود. اروپا دارای سطحی بسیار صاف وهموار است و سطح آن کاملاً از یخ پوشیده شده لذا نسبت بازتاب آن نیز بالاست (64/0 ). گانیمد با قطر 5276 كیلومترنه تنها بزرگترین قمر سیاره مشتری است بلکه با قطر 5276 کیلومتر بزرگترین قمر نیز در منظومه شمسی محسوب می شود. کالیستو نیز دارای سطحی تیره و بسیار قدیمی است و احتمالاً كهنسال ترین قمر منظومه شمسی است. لازم به ذکر است که چهار قمر بزرگ مشتری را می توان به راحتی با دوربین های با بزرگنمایی کم مشاهده کرد. تاکنون سفینه های فضایی پایونیر10(سال1973)، پایونیر11(سال1974)، ویجر1و2 (سال1979)، اولیس(سال1992) و مدارگرد و فرودگر جوّ مشتری (از سال1989 تاکنون) ازاین سیاره غول دیدن کرده اند. شمار اقمار کشف شده مشتری بعد از ارسال سفاین فوق به بیش از 63 قمر رسیده است که در نوع خود در منظومه شمسی جالب و بی نظیر است . سیاره زحل(Saturn) سیاره زحل که به نام های کیوان و ساترن (الهه زمان و پدر ژوپیتر) نیز خوانده می شود از زیباترین سیارات منظومه شمسی است که در فاصله متوسط 1427 میلیون کیلومتری از خورشید به دور آن گردش می کند. گردش انتقالی زحل 46/29 سال زمینی به طول می انجامد. مدّت گردش وضعی آن در نواحی استوایی 25/10 ساعت است. زحل با قطر استوایی 120660 کیلومتر دومین سیاره بزرگ منظومه شمسی است. چگالی آن در مقایسه با دیگر سیارات بسیار کمتر و فقط70/0 چگالی آب است. در واقع اگر به طور فرضی اقیانوس عظیمی از آب وجود داشته باشد، سیاره زحل به راحتی بر آب شناور خواهد شد. چگالی اندک آن دلالت دارد براینکه ساختار داخلی آن از عناصر سبک هیدروژن و هلیوم می باشد که شباهت زیاد آن را با ساختار داخلی سیاره مشتری نشان می دهد. سیاره زحل همچون مشتری دارای یک هسته مرکزی کوچک و احتمالاً لایه هیدروژن فلزی است که جوّی ستبر و غلیظ آن را احاطه کرده است. جالب آن که کمربندهای ابری وناحیه های روشن در جوّ زحل نیز قابل تشخیص است. البته وضوح آنها کمتر از خطوط جوّی مشتری است. یکی از ویژگیهای شاخص سیاره وجود حلقه هایی زیبا و شگفت انگیز برگرد آن است. در واقع حلقه های زحل از فاصله نزدیک شامل بی شمار حلقه و شکاف است که از ذرات ریز خرده سنگ و یخ تشکیل شده اند و از فواصل دور به شکل حلقه جلوه گری می کند. منشاء پیدایش حلقه ها هنوز نامشخص است ولی طبق نظرستاره شناس فرانسوی ادوارد رش(Edvard Roche) حدّی برای حداقل فاصله اقمار تا سیاره وجود دارد که اگر قمری از حدّ فوق به سیاره نزدیکتر شود اثر متقابل جاذبه سیاره موجب متلاشی شدن آن شده و قطعات خرده شده آن همانند حلقه هایی به دور سیاره قرار می گیرند. تاکنون سفینه های کاوشگر پایونیر 11(سال1979)، وویجر1 (سال1980)، وویجر2 (سال1981) و در حال حاضر سفینه کاسینی- هویگنس (ازسال 1997 تا 2008) از این سیاره دیدن کرده اند. این سفینه ها با ارسال عکسها و اطّلاعات ارزشمند، بسیاری از ناشناخته هایاین سیاره و اقمار شگفت انگیزش را کشف کرده اند. با بررسی دقیق تصاویر ارسالی این سفینه ها بیش از 61 قمر برای این سیاره شناسایی شده است. یکی از کشفیات بزرگ سفینه وویجر آشکار سازی جوّ غلیظ ونارنجی رنگ در اطراف بزرگترین قمر زحل می باشد. این قمر تیتان نام دارد که قطری معادل 5150 کیلومترداشته که نیروی جاذبه آن برای نگه داشتن برخی گازها کافی است. مشخص شده که در جوّ مه آلود این قمر گازهای نیتروژن، هلیوم و متان یافت می شود. حتی ممکن است دریاچه هایی نیز از نیتروژن و متان بر سطح تیتان وجود داشته باشد. سفینه کاسینی ـ هویگنس با ماموریت شناخت هر چه بیشتر این منظومه سیاره ای کوچک به فضا پرتاب شد و در سال 2004 میلادی با جدا شدن کاوشگر هویگنس از مدار گرد کاسینی و سقوط در جوّ تیتان به دانشمندان در شناخت هر چه بیشتر این قمر شگفت انگیز یاری رساند. البته ماموریت مدار گرد کاسینیتا سال 2008 میلادی ادامه دارد. سیاره اورانوس(Uranus) سیاره اورانوس (خدای آسمان اوّل و فرمانروای جهان) اولین سیاره کشف شده با ابزار رصدی است که درسال 1781 میلادی توسط ستاره شناس آماتور انگلیسی ویلیام هرشل(William Herschel) و با تلسکوپی که خود ساخته بود کشف گردید. البته او در ابتدا تصور می کرد که آن یک دنباله داراست! سیاره اورانوس با قطر استوایی 51120 کیلومتر یکی دیگر از سیارات غول گازی است که در فاصله دور 6/2869 میلیون کیلومتری خورشید به دور آن گردش می کند. مدّت گردش انتقالی آن 013/ 84 سال زمینی به طول می انجامد و مدّت گردش وضعی اش 24/17 ساعت می باشد. چگالی این سیاره نیز همانند سیارات گازی دیگر کم و حدود 3/1 برابر چگالی آب است.چگالی کم گویای آن است که ساختار داخلی اورانوس نیز همانند سیارات مشتری و زحل ولی در مقیاس کوچکتر است. اورانوس نیز عمدتاً از گاز هیدروژن و هلیوم و مقادیری نیز متان تشکیل یافته است. در واقع متان موجود در جوّ آن رنگ آبی مایل به سبز این سیاره را باعث شده است. ویژگی خاص این سیاره میل محوری استثنایی آن است. در واقع محور آن به اندازه 8/97 درجه کج شده است و به نظر می رسد که قطبین آن تقریباً درراستای صفحه مداری اش قرار گرفته اند و صفحه استوایی آن عمود بر صفحه مداری آن می باشد. لذا به اورانوس سیاره به پهلو خوابیده نیز می گویند. اورانوس نیز همانند دیگر سیارات گازی حلقه هایی به دور خود دارد که البته باریکتر و کمنورترند و احتمالاً جنس آنها از ذرات یخ آب است که لایه ای از گرد زغال (کربن) آنها را در بر گرفته است. بر مبنای اطّلاعات و تصاویر ارسالی سفینه کاوشگر وویجر2 (سال1986) این سیاره حداقل 15 قمر دارد که 5 قمر آن از بقیه بزرگترند و از مدتها با تلسکوپهای زمینی کشف شده بودند. 5 قمر بزرگ اورانوس به ترتیب اندازه از بزرگ به کوچک عبارتند از: تیتانیا 1585 کیلومتر، اوبرو ن 1550 کیلومتر، اومبریل 1185 کیلومتر، آریل1160 کیلومتر و میراندا 480 کیلومتر. بزرگترین قمر اورانوس سطحی تیره و یخی دارد که آثارگودالهای شهابسنگی، شکاف و درّه در آن به فراوانی یافت می شود. اوبرون نیز دارای ویژگی خاص وجود جریان های مواد آتشفشانی است که برا ثر فوران ماده ای لجن مانند ایجاد شده اند. سیاره نپتون (Neptune) سیاره نپتون که نام خود را از خدای اقیانوس ها در اساطیر یونانی برداشت کرده است. اولین سیاره ای است که وجود آن قبل از کشف با ابزار رصدی با استفاده از محاسبات ریاضی ثابت شد. سپس با تعیین دقیق موقعیت رصدی آن در آسمان در میدان دید تلسکوپ ها نمایان گردید. کشف رصدی آن در سال 1846 میلادی نصیب سه ستاره شناس از سه کشور مختلف به نام های جان کاوچ آدامس (John Couch Adams) انگلیسی، اوربن لووریه (Urbain Leverrier) فرانسوی و گاله (Galle) آلمانی شد. سیاره نپتون با قطر 49100 کیلومتر چهارمین سیاره غول گازی و کوچکترین آنهاست که در فاصله 4497 میلیون کیلومتری به دور خورشید گردش می کند. در این فاصله دور گرمای خورشید بسیار کم است به طوریکه دما در جوّ فوقانی سیاره به 200ـ درجه سانتیگراد می رسد. نپتون گردش انتقالی اش را در مدت 79/164 سال زمینی انجام می دهد و گردش وضعی آن 1/16 ساعت به طول می انجامد. چگالی سیاره 1/6 برابرچگالی آب است واحتمالاً دارای ساختار داخلی همانند سیارات گازی دیگر است ولی برخلاف فاصله دور آن از خورشید نپتون جوّ فعالی دارد و وجود لکّه های تیره وروشن همانند لکّه سرخ مشتری حکایت از پویایی آن دارد. نپتون نیز در عرضهای جنوبی جوّ خود دارای یک به نام لكّه تیره بزرگ (Great Dark spot) است که ابرهای سفیدی آن را احاطه کرده اند. رنگ آبی جوّ آن نیز دلالت بر وجود مقادیر فراوانی گاز متان است که در واقع جاذب نور قرمز خورشید و پخش کننده نور آبی آن است. این سیاره نیز همانند سیارات گازی دارای حلقه هایی است که البته کم نورتر و باریک تر ند. علاوه برآن پاره حلقه ها و دیسک های غبارین نازکی نیز در اطراف خود دارد که اولین بار در تصاویر ارسالی کاوشگر وویجر2 مشاهده و كشف شد. سفینه وویجر2 تنها سفینه ای بود که در سال 1989 میلادی از نزدیکی این سیاره نیلگون گذر کرد و اطّلاعات وتصاویر با ارزشی به زمین فرستاد. با بررسی تصاویر ارسالی این کاوشگر اقمار جدیدی نیز برای سیاره کشف شد و تعداد آنها از 2 به 10 عدد رسید. بزرگترین قمر نپتون، تریتون (Triton) نام دارد که قطری معادل 2720 کیلومتر دارد و گردش آن به دور نپتون پس رونده است. این قمر دارایپوسته یخ بسته فعالی است و رنگ کلاهک قطب جنوب آن به صورتی متمایل است.چهره آن نیز چندان آبله گون نیست و از گودالهای برخوردی شهابسنگی آثار کمی بر خود دارد. سیاره پلوتو(Pluto) سیاره پلوتو که نام آن از نام خدای مرگ و فرمانروای جهان مردگان اساطیر روم باستان اقتباس شده است یکی از دور دست ترین اجرام منظومه شمسی است. برای کشف پلوتو تلاشهای چند ساله ای صورت گرفت و در نهایت در ژانویه سال 1930 میلادی یک ستاره شناس آماتور رصد خانه لوول آمریکا به نام كلاید تومباو (Clyde Tombaugh) با بررسی عکس های گرفته شده از آسمان در محدوده منطقه البروج موفق به کشف آن شد. فاصله متوسط پلوتو از ستاره مرکزی منظومه 5900 میلیون کیلومتر می باشد که در مدت 248 سال زمینی به دور آن گردش می نماید. صفحه مداری گردش آن به دور خورشید به گونه ای است که زاویه ای 17 درجه با صفحه مداری دیگر سیارات می سازد. همچنین مدار آن با مدار نپتون تلاقی داشته و در برخی مواقع وارد مدار نپتون می شود.به دلیل بعد مسافت و ارسال نشدن سفینه ای به سوی این سیاره اطّلاعات دقیقی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن در دست نیست. ولی با توجّه به داده های رصدی و کشف قمری به دور سیاره که در سال 1978 میلادی توسط جیمز کریستی(James Christy) صورت گرفت و نام آن را کارون (charon) گذاشتند اندازه گیری برخی ویزگیهای آنها میسر گردید. به طوریکه قطر سیاره 2400 و قطر کارون 800 کیلومتر تعیین شد. بررسی های طیفی نیز نشان داده اند که سطح پلوتو و قمرش از ماده متان جامد پوشیده شده است و احتمالاً ساختار داخلی پلوتو نیز سنگی است که چگالی آن 7/4 برابر چگالی آب است. اندازه و جرم اندک سیاره نشاندهنده آن است که ساختارآن شباهتی به سیارات گازی ندارد. لذا احتمالاً در گذشته های دور یکی از اقمار نپتون بوده که به دلیلی از جاذبه آن گریخته و به صورت جرم مستقلی به دور خورشید شروع به گردش کرده است. همچنین با بررسی های راداری مدت گردش وضعی سیاره 3/6 روز به دست آمده است. قمر آن نیز در همین مدت یک بار به دور پلوتو گردش می نماید. در واقع قمر پلوتو دارای گردش همزمان است. در ژانویه 2006 میلادی سفینه ای با نام افق های نو به سوی این سیاره پرتاب شد تا پس از نه سال به محدوده این سیاره برسد و تحقیق در مورد آخرین و ناشناخته ترین سیاره منظومه شمسی و کمربند کوئیپر را آغاز کند.

انرژی در جهان امروز یک عامل راهبردی است و اغلب کشورهای جهان به خصوص آنها که به دنبال اعمال اراده و قدرت خود بر دیگر کشورها می باشند از همین دریچه به مقوله انرژی می نگرند. سوخت های فسیلی مانند ذغال سنگ، مقدار قابل توجهی از انواع آلاینده ها همانند ترکیبات کربن و گوگرد را وارد محیط زیست می سازند که برای سلامت انسان زیانبار است. از سوی دیگر با توجه به افزایش مصرف برق و پایان پذیر بودن منابع سوخت فسیلی به نظر می رسد استفاده از انرژی هسته ای بهترین گزینه موجود باشد.ایران ۳۰ هزار مگاوات نیروگاه دارد و در ده سال آینده، احتمالاً به۶۰ هزار مگاوات خواهد رسید. بالا رفتن حجم تولید گازهای گلخانه ای، هزینه های اجتماعی خاصی را ایجاد می کند که بالطبع باید جلوی تولید گازهای گلخانه ای را در نیروگاههای فسیلی گرفت،در حال حاضر روسیه ۸ میلیون بشکه نفت در روز تولید و حدود ۵ میلیون از آن را صادر می کند. ۳۰ نیروگاه هسته ای دارد و به سرعت هم به نیروگاههای خود اضافه می کند، در حالی که اولین کشور در ذخایر گازی است و جمعیت آن هم تنها کمی بیشتر از دو برابر ماست.در این شرایط آمریکا هم ۱۰۵ نیروگاه هسته ای دارد، لذا فقط معیارهای اقتصادی هم مطرح نیست و معیارهای مختلف فن آوری تأثیر گذار خواهد بود. در واقع تکنولوژی هسته ای، میعاد گاه تکنولوژی های دیگر است. مثل صنعت خودرو که اگر در یک کشور رونق خوبی داشته باشد، تقریباً بخش عمده ای از تکنولوژی را جلو می برد، چرا که بیشتر علوم و تکنولوژی ها مثل مکانیک، شیمی، مواد، برق و... صنعت غنی سازی هم عمر کمی ندارد و دست کم ۴۰ سال است که این کار شروع شده است.چون در غنی سازی اورانیوم جهت استفاده در راکتورهای هسته ای از علوم مختلف مهندسی، مکانیک، شیمی و... با نهایت دقت و قدرت استفاده می شود. به طور کلی تعریف جدید مهندسی براساس میزان دقت است و کشوری پیشرفته نامیده می شود که میزان خطای مهندسی آن کم باشد. برای رسیدن به استقلال واقعی، باید به سمت تولید فن آوری و علم رفت. البته این روند بالطبع هزینه دارد. همه جای دنیا هم، این گونه است. به هر حال هزینه رسیدن به تکنولوژی هسته ای با این همه عظمت، کار و فعالیت همه جانبه متخصصین ایرانی و استفاده از تجربه کشورهای دارنده این صنعت را طلب می کند.مقوله انرژی برای کشورهای سلطه طلب، نقش موتور محرکه اقتصاد و تولید ملی و تعیین کننده جایگاه آنها در نظام سرمایه داری جهان را دارد و همچنین تضمین کننده منافع و امنیت ملی آنها است، برای کشور ما نیز چگونگی سامان دهی به سیاستهای بخش انرژی، نقش کلیدی در فرآیند تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را داراست و لذا ضروری است که برای انرژی و بخصوص نفت و گاز و به دنبال اینها انرژی هسته ای، برنامه و استراتژی اندیشیده و متناسب با شرایط واقعی موجود داخلی و جهانی داشته باشیم. دغدغه اصلی جهان عادت کرده به مصرف انرژی، در دو دهه آینده، تولید انرژی و ساخت نیروگاه اتمی به عنوان تنها راه خروج از بحران انرژی در دهه های آینده است. در این بین از آن جا که ساخت یک نیروگاه اتمی اغلب علوم و فنون را به کار می گیردنیروگاه برق اتمی، اقتصادی ترین نیروگاهی است که امروز در دنیا احداث می شود.انرژی هسته‌ای در زمینه‌های مختلف پزشکی، موزه‌ها، شناسایی کوچکترین شکاف یا ناخالصی در مواد و موتور هواپیما و اتومبیل، پیشگیری از فساد زودرس محصولات کشاورزی و رشد گیاهان کاربرد دارد. علم طب شناخت خود را جهت درمان و پیشگیری از بیماری اشعه وسعت داد و همزمان از اشعه به صور مختلف در تشخیص و درمان بیماری‌ها از جمله سرطان استفاده کرد. رادیوتراپی جایگاه ویژه در درمان سرطان‌ها پیدا کرد و طب هسته به عنوان یک رشته تخصصی در پزشکی روز وارد شد  ایران و انرژی هسته ای ؛ گام به گام تا تولید سوخت اتمی‌ :ایران در 20 فروردین 1385 توانست به حلقه كشورهای دارای فناوری هسته ای بپیوندد؛از آنجایی كه این امتیاز مهم سبب خودكفایی و پیشرفت ایران در زمینه توسعه صنعت هسته ای و تولید انرژی خواهد شد؛ كشورهای انحصارگر تلاش می كنند تا مانع استفاده ایران از این فناوری نوین و ارزشمند شوند.‌به مناسبت 20 فروردین كه روز ملی فناوری هسته ای نامگذاری شده‌‌ ‌است؛خبرگزاری مهر، در گزارشی به تشریح مراحل مختلف چرخه سوخت‌ ‌هسته ای پرداخته كه به این شرح است. ‌چرخه سوخت هسته ای: چرخه سوخت هسته ای شامل مراحل مختلفی است كه از استخراج اورانیوم‌ ‌تا تولید برق را شامل می شود . چرخه سوخت هسته ای شامل فرایندهای مختلفی است‌ ‌كه منجر به تبدیل سنگ معدن اورانیوم به سوخت مورد استفاده در نیروگاه های هسته ای‌ ‌می شود. مجموعه این مراحل " چرخه " سوخت هسته ای نام گرفته است ؛ زیرا بر خلاف سوخت‌ ‌های فسیلی كه پس از استفاده نابود می شوند؛ سوخت های هسته ای از بین رفتنی‌ ‌نیستند، بلكه این قابلیت را دارند كه پس از استفاده در راكتور، دوباره غنی سازی شده‌ ‌و مجدداً در نیروگاه هسته ای استفاده شوند . به طوری كه در یكی از مراحل پایانی‌ ‌فرایند تبدیل اورانیوم خام به سوخت ، یك چرخه به وجود آمده وعملیات تكرار می شود. ‌‌عنصر اورانیوم به علت هسته سنگین خود تمایل به شكافته شدن و تبدیل‌ ‌به دو هسته مجزا دارد. اگر این فرایند به طور كنترل شده در راكتور صورت بگیرد؛ می‌ ‌تواند منشأ انرژی فوق العاده بالا و پایان ناپذیر باشد. اورانیوم طبیعی مخلوطی از‌ ‌سه ایزوتوپ است : اورانیوم 233، اورانیوم 235و اورانیوم .238 از این سه ایزوتوپ فقط‌ ‌اورانیوم 235 قابل استفاده در نیروگاه به عنوان سوخت است.چرخه سوخت‌ هسته ای ،‌ ‌معمولاً دارای 7 مرحله است كه باید به ترتیب طی شوند‌ : ‌مراحل هفت گانه چرخه سوخت هسته ای‌: 1- ‌استخراج سنگ‌ ‌معدن اورانیوم، جداسازی و تخلیص: ‌ ‌در این مرحله، تركیب8 U3Oاز سنگ معدن اورانیوم جداسازی می شود. ‌ ‌این تركیب زرد رنگ، پس از تولید حالتی شبیه به كیك دارد؛ به همین دلیل " كیك زرد‌ " ‌نامیده می شود . این مراحل معمولاً در معدن انجام می شود؛ در ایران این مرحله در‌ ‌تاسیسات UCFاصفهان انجام می گیرد. 2- تبدیل كیك زرد به اورانیوم غنی شده: ‌ ‌درمرحله‌ ‌غنی سازی پس از انجام مراحل شیمیایی ، كیك زرد تبدیل به گاز هگزافلورید اورانیوم‌ (6UF) ‌می شود . این ماده در دمای 30 درجه سانتی گراد مایع است، ولی در دمای 40 درجه‌ ‌تبدیل به بخار شده و برای غنی سازی آماده می گردد . همانطور كه گفته شد اورانیوم در‌ ‌طبیعت دارای سه ایزوتوپ است كه فقط یكی از آنها قابل استفاده در نیروگاه هسته‌ ‌ای است . در واقع‌ ‌غنی سازی عبارتست از بالا بردن غلظت ایزوتوپ اورانیوم235 ‌ ‌در اورانیوم طبیعی. ‌‌برای غنی سازی اورانیوم سه روش وجود دارد : روش دیفیوژن یا پخش‌ ‌گازی ، روش سانتریفیوژ، روش میدان مغناطیسی. ‌‌دربین روشهای ذكر شده ، روش استفاده از سانتریفیوژ، مقرون به صرفه‌ ‌تر و بهتر است. در این روش هگزافلوراید اورانیوم پس از عبور از حدود 160 سانتریفیوژ‌ ‌به غنای حدود %4 كه برای سوخت نیروگاه هسته ای مورد نیاز است ، می رسد . این مرحله‌ ‌در تاسیسات غنی سازی نطنز انجام می شود. 3-تبدیل6UFبه اكسید اورانیوم: ‌ ‌پس از اینكه گاز هگزافلوراید اورانیوم به غنای مورد نیاز رسید؛ درمراحلی تبدیل به‌ ‌دی اكسید اورانیوم‌ (2 (UOمی شود . این ماده جامد است و حالت سرامیكی‌ ‌دارد . در این مرحله این ماده به صورت حبه های سوخت درمی آید . از آنجایی كه سوخت‌ ‌نیروگاه حتماً باید به شكل میله درآید تا بتواند برای تولید انرژی در راكتور قرار‌ ‌داده شود؛ حبه های سوخت بر روی میله هایی تعبیه می شوند كه میله های سوخت نام دارند. 4- ‌انتقال میله های سوخت به نیروگاه: ‌ ‌مواد‌ ‌رادیواكتیو موادی خطرناك هستند و باید در تمام مراحل چرخه سوخت مسائل ایمنی مدنظر‌ ‌قرار گیرد . یكی از مراحل بسیار حساسی كه می تواند خطرساز باشد؛ مرحله نقل وانتقال‌ ‌سوخت به نیروگاه است.به همین منظور میله های سوخت داخل محفظه های عایق بندی شده قرار‌ ‌داده می شود تا از بروز هرگونه حادثه ای مانند انفجار، سوختن و سایر حوادث جلوگیری‌‌ ‌شود. 5-مصرف سوخت وتولید انرژی: ‌ ‌در این مرحله، میله‌ ‌های سوخت در داخل راكتور تعبیه می شوند تا در اثر واكنش شكافت ، انرژی تولید كنند. ‌ ‌این انرژی كه به صورت گرمای بسیار زیاد است به آب منتقل و سبب تبخیر آب می شود. ‌ ‌بخار تولید شده توربین ها را به حركت درآورده و به این ترتیب برق تولید می شود.‌ ‌بسته به درصد غنای اورانیوم مورد استفاده ، از یك تا سه سال می توان از میله های‌ ‌سوخت در راكتور استفاده كرد و تا این مدت نیاز به تعویض میله ها نیست‌.‌یك نیروگاه‌ ‌هسته ای به طور متوسط در هر سال حدود 30 تن اورانیوم مصرف می كند . بنابراین پیش از‌‌ ‌آغاز به كار نیروگاه، باید حداقل 12 تن اورانیوم غنی شده آماده باشد. پس از 3سال،‌‌سوخت‌مصرف شده از‌نیروگاه خارج می شود؛ برای این عمل ، باید راكتور به حالت خاموشی‌ ‌موقت درآید. ‌‌‌6-‌‌ ‌انبار كردن سوخت: ‌ ‌پس از استفاده از اورانیوم‌ ‌غنی شده در راكتور، سوخت مصرف شده باید تا چند ماه در نیروگاه انبار شود . این‌ ‌عمل سبب می شود برخی از پسماندها كه به شدت رادیواكتیو و فعال هستند؛ در اثر شكافت‌ ‌هسته ای به طور خود به خود از بین بروند؛ به این مرحله، مرحله‌ ‌سرد‌ ‌شدن‌ ‌می گویند. 7- ‌انتقال سوخت مصرف شده به تأسیسات باز فرآوری: ‌ ‌در این روند سه مولفه مهم از هم جدا می شوند : اورانیوم تهی شده ،‌ ‌پلوتونیوم 239 ، زباله های هسته ای. ‌اورانیوم تهی شده: اورانیوم تهی‌ ‌شده در واقع اورانیومی است كه تعداد ایزوتوپهای مورد نیاز برای استفاده در نیروگاه‌ ‌در آن كم شده و به عبارت دقیقتر غنای آن كم شده است . با غنی سازی مجدد،می توان‌ ‌دوباره آن را برای مصرف در نیروگاه و تولید انرژی آماده كرد.‌گاهی برای مصارف پزشكی قابل‌ ‌استفاده است، اما در صورتی كه غیر قابل استفاده باشد؛ باید به شكل محلول درآمده و‌ ‌با كشتی های مخصوص در ته اقیانوسها ، قسمت های غیر مسكونی در قطب ها یا در كویرهای‌ ‌غیر قابل سكونت دفن شوند. بشكه هایی كه این مواد در آنها حمل می شود باید كاملا‌ً ‌عایق بندی شده و بدون منفذ باشند تا پرتوهای رادیواكتیو از آنها نشت نكند. ‌‌ایران در 20 فروردین 1385 توانست با اتكا به دانش بومی و تلاش‌ ‌دانشمندان هسته ای داخلی به چرخه سوخت هسته ای دست یابد و به یكی ازكشورهای دارنده‌ ‌این فناوری ارزشمند در دنیا تبدیل شود 

اهمیت صرف صبحانه

نخوردن صبحانه می‌تواند اثرات منفی بر یادگیری داشته باشد . در شرایط طبیعی ناشتایی در کوتاه مدت مکانیسم هموستاتیک گلوکز خون را در سطحی ثابت نگه می‌دارد تا برعملکرد طبیعی مغز لطمه وارد نشود و اگر مدت ناشتایی طولانی‌تر باشد ، نگهداری قند خون در سطحی که مغز قادر به فعالیت طبیعی خود باشد ، دشوارتر شده و یادگیری و تمرکز حواس را مختل می‌سازد . بررسی‌های اخیر نشان داده است که حفظ قند خون در محدوده طبیعی ، موجب بهبود عملکرد مغز و یادگیری ، ساخته شدن " استیل کولین " است که به عنوان ناقلی عصبی نقش آن در تقویت حافظه به اثبات رسیده است .
در سمپوزیوم سال 1995 در زمینه " صبحانه ، کارایی و سلامت " اعلام شد کودکانی که از خوردن صبحانه امتناع می‌ورزند ، در انجام تکالیف ریاضی کارایی کمتری دارند و قدرت خلاقیت و ابتکار آنها کاهش می‌یابد .



مطالعه دهه اخیر نشان داده است كه تغذیه در قدرت یادگیری كودكان موثر است و نخوردن صبحانه می‌تواند اثرات متعددی بر‌ یادگیری آنها داشته باشد .

در شرایط ناشتایی كوتاه مدت طبیعی مكانیسم هموستاتیك ، گلوگز خون را در سطحی ثابت نگه می دارد كه بر عملكرد طبیعی مغز لطمه وارد نشود و اگر مدت زمان ناشتایی طولانی تر باشد ، نگهداری قند خون در سطحی كه مغز قادر به فعالیت طبیعی خود باشد ، دشوارتر شده و یادگیری و تمركز حواس مختل می شود . بررسی های سالهای اخیر نشان داده است كه افزایش نسبی قند خون موجب بهبود عملكرد مغز و یادگیری كودكان مدرسه ای می شود . یكی از دلایل افزایش یادگیری به علت بالا رفتن قند خون ، ساخته شدن استیل كولین است كه بعنوان یك نوروترانسمیتور ، نقش آن در تقویت حافظه به اثبات رسیده است . در سمپوزیومی كه در سال 1995 در زمینه ((صبحانه ، كارایی ، سلامت)) برگزار گردید اعلام شد كودكانی كه از خوردن صبحانه امتناع می ورزند، درانجام تكالیف ریاضی كارآیی كمتری دارند و قدرت خلاقیت و ابتكار آنها كاهش می یابد . نخوردن صبحانه در صورتی كه تداوم یابد و تبدیل به عادت شود خود علاوه بر عوارض فوق موجب كمبود دریافت مواد مغذی روزانه مورد نیاز فرد می شود كه در وعده های دیگر جایگزین نخواهد شد و در نتیجه كمبود كالری ، ویتامین ها و املاح ایجاد می شود .

صبحانه ی سالم چیست؟
صبحانه سالم باید شامل مقداری پروتئین و مقداری فیبر باشد. پروتئین را می توان از تخم مرغ، حبوبات یا گوشت کم چربی تامین کرد. فیبر هم در غلات کاملف سبزی و میوه پیدا میشود. نمونه ای از یک صبحانه سالم می تواند شامل تخم مرغ آب پز، یک پرتغال، یک تکه نان گندم کامل و یک لیوان شیر کم چربی باشد. از غلات شیرین شده، مربا، آبمیوه شکر دار، نان های شیرین و نان سفید برای صبحانه بپرهیزید چون این ها خیلی زود هضم می شوند و دوباره بعد از یکی دو ساعت گرسنه و خسته می شوید.
پروتئین و فیبر گرسنگی شما را کاملا رفع می کنند و تا زمان ناهار فرا برسد شما را کاملا سیر نگه می دارد. اگر دوست ندارید صبحانه بخورید یا فکر می کنید وقتی صبحانه می خورید احساس خوبی ندارید می توانید صبحانه تان را به دو وعده ی کوچک تر تقسیم کنید. وقتی خانه هستید یک تخم مرغ آب پز بخورید و یکی دو ساعت بعد وقتی سر کار هستید به خودتان کمی استراحت بدهید و یک ساندویچ کوچک یا یک سیب یا یک مشت گردو یا بادام بخورید.

مصرف صبحانه چه تاثیری در سلامت کودک دارد؟
نتخاب نوع غذا و مهارت خوردن با وضعیت جسمی و روحی کودک در ارتباط هستند. ذائقه و طعم هایی که کودک به آنها عادت دارد، نتیجه ی یک سری الگوهای رفتاری و مصرفی خانواده است که بر انتخاب کودک تاثیر مستقیم دارد و می تواند سلامت جسمی و روحی او را تحت تاثیر قرار دهد. به طور مثال اگر غذاهای طبخ شده در خانواده روغن زیادی داشته باشند، کودک همیشه تمایل بیشتری به مصرف و انتخاب این گونه مواد غذایی خواهد داشت.

وجود هر گونه استرس مانند مشاجرات خانوادگی به راحتی می تواند بر میزان اشتهای کودک اثر گذاشته و تمایل او را به غذا خوردن کاهش دهد. نکته ی مهم در مورد انتخاب نوع غذا این است که بدانیم ذائقه ی کودک با افزایش سن تغییر می کند. همین مورد به راحتی وضعیت غذا خوردن کودک را دگرگون می کند. در نتیجه برنامه ریزی برای افزایش اشتها ، باید براساس ذائقه ی کودک انجام شود؛ به گونه ای که گروه های غذایی اصلی مثل نان و غلات، شیر و لبنیات، میوه ها، سبزی ها و گوشت ها در برنامه ی غذایی روزانه گنجانده شود.

افزایش حجم عضلات، که نتیجه ی دریافت کافی غذاست، مهارت و توانایی انجام فعالیت های جسمی را در کودک بالا می برد. رشد روانی و حالات روحی بر نگرش، عادات، رفتارها و الگوهای غذایی کودک موثر است. در این راستا مصرف غذا در وعده های مشخص برای تامین درشت مغذی و ریز مغذی های لازم برای رشد و نمو کودک حائز اهمیت است. از نظر متخصصان تغذیه این وعده ها شامل سه وعده ی اصلی ( صبحانه، ناهار و شام ) و دو یا سه میان وعده هستند.

در این میان مصرف

صبحانه به دلیل افزایش سوخت و ساز بدن در هنگام صبح، برای کودکان اهمیت فراوان دارد. از طرف دیگر تحقیقات زیادی نشان می دهند که صرف صبحانه باعث افزایش قدرت یادگیری و ایجاد تمرکز بیشتر در کودکان می شود.

اطلاعات ثبت شده در منابع تغذیه ای نشان می دهد، کودکانی که 20 دقیقه قبل از آغاز کلاس، صبحانه میل می کنند، نسبت به گروهی که یک ساعت قبل، صبحانه مصرف کرده اند تمرکز بهتر و نمرات بالاتری دارند. با توجه به این نکته که بیشترین فعالیت فکری کودکان به ویژه در سنین مدرسه ساعات آغازین روز است، پس صبحانه باید شامل مواد غذایی باشد که بتواند یک سوم کل انرژی مورد نیاز روزانه را ( معادل 600 تا700 کالری برای پسران و حدود 500 تا600 کالری برای دختران ) تامین کند.

برای تامین انرژی مورد نیاز انواع نان ، غلات آماده صبحانه مانند برشتوک، همچنین مربا، کره، عسل ، خامه، حلیم و برای تامین پروتئین مصرف پنیر، تخم مرغ و شیر توصیه می شود.

نیاز به ویتامین و املاح را می توان با مصرف انواع میوه به صورت تازه یا خشک مانند برگه ها یا آب میوه های تازه ی تهیه شده در منزل تامین کرد. مناسب ترین روش برای استفاده از مواد غذایی ذکر شده و اطمینان از تامین نیازهای کودک در این وعده، مصرف برنامه ی چرخشی در طول هفته است.

وجود یک منبع پروتئینی در وعده صبحانه برای رشد بهتر کودک ضروری است.

با توجه به بررسی های انجام شده اغلب کودکان تمایلی به مصرف صبحانه ندارند. کودکانی که عادت به خوردن صبحانه ندارند، دچار اختلالاتی مانند سرگیجه، تهوع و حتی در بعضی مواقع استفراغ می شوند. این مسئله نیاز به ارایه ی راهکارهای مناسب به منظور ایجاد تمایل برای خوردن صبحانه در کودکان را نشان می دهد.

مصرف صبحانه های حاضری به علت شاغل بودن مادران و نبود فرصت کافی برای جمع شدن سرسفره، از دلایل عدم توجه و تمایل کودکان به صرف صبحانه است. تکراری و یکنواخت بودن مواد خوراکی، ترس و نگرانی از رفتن به مدرسه و مواردی از این قبیل به راحتی شوق و تمایل خوردن صبحانه را از بین می برد.

البته گروهی از کودکان خوردن غذاهای گرم مانند انواع ساندویچ، عدسی و ... را به تناول انواع صبحانه های معمول ترجیح می دهند. توجه به این خواسته ی کودکان و تهیه ی انواع غذاها برای این وعده، خود راهکاری مناسب برای ایجاد تمایل به مصرف صبحانه است.

رعایت مواردی مانند چیدن سفره ای زیبا بر اساس تمایلات کودک، استفاده از رنگ های شاد مانند رنگ نارنجی، عدم مصرف شام پر حجم و دیر وقت، صرف صبحانه توسط خود والدین، فراهم کردن محیطی به دور از نگرانی و ترس و انتقال حس دوست داشتن به فرزندان، باعث تحریک اشتهای کودکان و افزایش تمایل آن ها به مصرف این وعده غذایی مهم می شود.

از نکات مهم دیگر توجه به زمان مصرف صبحانه است.

بهترین زمان برای کودکان سنین مدرسه قبل از ورود به کلاس و در کودکان پیش دبستانی بین ساعت 9-7 صبح است.

فراموش نکنیم که نخوردن صبحانه از دلایل مهم افت تحصیلی در کودکان سنین مدرسه و اختلال رشد در کودکان پیش دبستانی است

 
فواید صبحانه
_ توازن انسولین بدن را حفظ می کند .
_ اعمال بدن را تنظیم می کند .
_ علاقه مفرط به خوردن مواد قندی و نشاسته ای را کم می کند .
_ گلوکز بدن را متعادل نگه می دارد ودر نتیجه جریان انرژی را ثابت می کند .
_ به دفع مواد زائد از بدن کمک می کند .
_ تمرکز ، هوش و فعالیت ذهنی را تقویت می کند .
_ خلق و خو را آرام می کند .
_ از ضعف و خستگی مفرط در طول روز جلو گیری می کند .
_ کمک می کند فرد کالری بیشتری بسوزاند و راحت تر رژیم بگیرد .
_ از یبوست جلوگیری می کند.
_ اشتها ، گرسنگی و حرص به غذا خوردن را تنظیم می کند .
_ فرد را در طول روز شادابتر نگه می دارد.



كسانی كه صبحانه مناسب و سالم و حاوی غلات كامل می‌خورند تقریباً در همه روز قند خونشان در حد طبیعی باقی می‌ماند. صبحانه مهم‌ترین وعده غذایی به حساب می‌آید و كسانی كه این وعده غذایی را در برنامه روزانه خود می‌گنجانند، از سلامت بیشتری در طول زندگی خود برخودارند.بسیاری از تحقیقات كه پیش از این انجام شده‌اند نشان می‌دهند كه صرف صبحانه می‌تواند از افزایش وزن جلوگیری كند و احتمال بروز بیماری‌های قلب و عروق را در حد قابل ملاحظه‌ای كاهش دهد. در حال حاضر بیماری‌های عروق قلب مهم‌ترین علت مرگ در جوامع پیشرفته و همچنین جوامع در حال توسعه به شمار می‌روند و بهترین راه برای كاهش ابتلا به این بیماری‌ها آن است كه سبك زندگی و به ویژه رژیم غذایی تغییر یابد.

با داشتن رژیم غذایی مناسب و تحرك بدنی كافی می‌توان احتمال ابتلا به بیماری‌های قلب و عروق را به حداقل رساند. همچنین بالا بودن قند خون و عدم توانایی بدن در كنترل این ماده می‌تواند زمینه ساز ابتلا به دیابت و دیگر بیماری‌های ناشی از آن باشد.

به گفته محققان صبحانه‌ای كه از غلات كامل با فیبر غذایی كافی تشكیل شده باشد می‌تواند از نوسانات قند خون در طول روز جلوگیری كند و به این ترتیب مانع از آسیب‌های ناشی از بالا بودن قند خون گردد. مصرف چنین صبحانه‌ای موجب می‌شود تا حداقل تا ده ساعت قند خون در حد سالم باقی بماند

صبحانه چه چیزی به ما می دهد؟
گلوکز

گلوکز که منبع انرژی بدن است، با مصرف کربوهیدرات شکسته شده و جذب می شود. در اول صبح، که حداقل ۱۰ الی ۱۲ ساعت از آخرین خوراک شما می گذرد، سطح گلوکز بدن پایین است. وقتی این اتفاق می افتد، بدن با آزاد کردن گلوکزی که در بافت های عضلانی و کبد ذخیره شده است، و گلیکوژن نامیده می شود، کمبود گلوکز را جبران میکند. وقتی همه انرژی گلیکوژن نیز تمام شد، بدن اسیدهای چرب را برای تولید انرژی تجزیه میکند. بدون کربوهیدرات، اسیدهای چرب نیمه کاره اکسید می شوند، که ممکن است موجب پایین آمدن سطح انرژی بدن شود. از اینرو، صبحانه می تواند میزان انرژی بدن و همچنین متابولیسم را در طول روز تقویت کند.

ویتامین ها، مواد معدنی، و موادمغذی لازم
صبحانه حجم قابل توجهی از موادغذایی مورد مصرف در طول روز را تامین میکند و این فرصت را به شما می دهد که از موادغذایی تقویت شده مثل آهن، ویتامین B و فیبر استفاده کنید. ویتامین ها، مواد معدنی و سایر موادغذایی مورد نیاز بدن فقط از طریق خوردن غذا به دست می آید. از اینرو، گرچه بدن می تواند انرژی کافی تا وعده غذایی بعد را تامین کند، با اینحال باز هم باید برای حفظ سلامت و سرزندگی سطح ویتامین ها و موادمعدنی بدن را بالا نگه دارید.


آیا نخوردن صبحانه ضرر دارد؟
تحقیقات مفصلی که در استرالیا انجام گرفته نشان میدهد که:
خیلی از کودکانی که از خوردن صبحانه سر باز می زنند، سنگین وزن تر از بچه هایی هستند به طور مرتب صبحانه می خورند.
غفلت از خوردن صبحانه، عملکرد مغز را تقلیل می دهد. خوردن صبحانه به یادگیری کمک می کند، به اینصورت که شما علاقه بیشتری برای یادگیری نشان خواهید داد و روی مطلب هم تمرکز بیشتری خواهید داشت.
خوردن صبحانه هایی که سرشار از فیبر هستند باعث کاهش خستگی میشود.
بچه هایی که خوب صبحانه نمی خورند در باقی روز نیز انتخاب های غذایی خوبی نخواهند داشت.
رژیم غذایی افرادی که صبحانه می خورند بسیار مغذی و مقوی تر از افرادی است که صبحانه نمی خورند. این افراد همچنین عادت های غذایی بهتری داشته و کمتر به سراغ خوردن هله هوله و تنقلات مضر می روند.
این تحقیقات نشان می دهد که هرچه سن افراد بالاتر می رود میل به صبحانه خوردن آنها هم کمتر می شود: تقریباً %۱۵ نوجوانان و یک سوم افراد بزرگسال صبحانه نمیخورند.



علل بی‌میلی كودكان به صبحانه

تكراری و یكنواخت بودن صبحانه:

كودكی كه هر روز مجبور است همان نان و چای و پنیر را در همان ظرف‌ها و شكل همیشگی میل كند (به عنوان صبحانه بخورد) ممكن است علاقه و میل خود ار از دست بدهد. در این روزها كه اكثر مادران به دلیل اشتغال،‌ صبحانه را به صورت حاضری و سریع در اختیار كودك قرار می‌‌دهند، این مشكل حادتر به نظر می‌رسد.
با تغییرات كوچكی می‌توان كودك را به یك صبحانه‌خور حرفه‌ای تبدیل كرد، كار چندان دشواری نیست،‌ بچه‌ها خیلی راحت راضی می‌شوند، فقط كافی است شما در روزهای مختلف هفته، صبحانه‌های مختلفی را مثل تخم‌مرغ و نان،‌ شیر و پنیر و نان و یا حتی فرنی را تهیه كرده و همچنین برای صرف صبحانه به كودك فرصت دهید و تند‌تند نگویید :<زود باش، دیر شد>!

ترس و اضطراب كودك

بعضی از كودكان به دلیل ترس و نگرانی از رفتن به مدرسه، صبح‌ها علاقه‌ای به خوردن صبحانه نشان نمی‌دهند. همچنین مشاجرات و دعواهای پدر و مادر می‌تواند بر اشتهای كودك برای خوردن صبحانه اثر بگذارد.

علاقه كودك به غذاهای دیگر به عنوان صبحانه

بعضی كودكان غذاهای رایج و معمول برای صبحانه مثل شیر، پنیر، كره و… را دوست ندارند و ممكن است به دلایل مختلف مانند الگوهای غذایی و مصرفی اعضای خانواده، غذاهای گرم (ساندویج حلیم،‌عدسی،‌ فرنی، شیربرنج) را برای صبحانه ترجیح بدهند،اگر كودك شما در این گروه از بچه‌ها قرار می‌گیرد، منعی ندارد كه با رعایت ملاحظات سلامتی و نوع سلیقه و ذائقه كودك این غذاها را به عنوان صبحانه در اختیار كودك قرار دهید. شاید شما تصور كنید این غذاها سنگین و حجیم هستند، ولی بهتر از آن است كه كودك گرسنه راهی مدرسه شده و دچار اختلالاتی مانند سرگیجه، تهوع و ضعف شود. به علاوه بسیاری از این غذاها مانند فرنی و حلیم مواد غذایی غنی و كاملی هستند و انرژی لازم را تا ظهر برای كودك فراهم می‌كنند.
یكی دیگر از دلایل بی‌اشتهایی كودكان برای خوردن صبحانه، خوردن شام در ساعات انتهایی شب است، بنابراین سعی كنید كودك شما سرشب شام بخورد و شب‌ها در ساعت معینی بخوابد تا بتواند صبح زود، به راحتی از خواب بیدار شده و میل كافی به صبحانه داشته باشد. همچنین والدین باید صبحانه را وعده غذایی مهم تلقی كنند و كودكشان را به خوردن آن تشویق كنند. مطالعات نشان می‌دهند پدر و مادرهایی كه صبحانه را حذف می‌كنند، فرزندانشان نیز معمولا چنین كاری انجام داده و از الگوی رفتاری والدین خود تبعیت می‌كنند.
چرا خوردن صبحانه را فراموش می کنیم؟
▪ چند نمونه از متداول ترین دلایل برای نخوردن صبحانه:
ـ نداشتن وقت کافی
ـ خستگی
ـ ترجیح دادن افراد به خوابیدن بیشتر
ـ نبودن مواد غذایی لازم برای صبحانه در خانه
یک صبحانه سالم از بروز خیلی از بیماری ها جلوگیری میکند .درمقایسه با بچه هایی که به طور مرتب صبحانه می خورند، کودکانی که از خوردن صبحانه غفلت می کنند، کالری کمتری در طول روز سوزانده و به همین سبب دچار چاقی و اضافه وزن می شوند.
تئوری های مختلفی پشت این مسئله است. برای مثال، برخی شواهد نشان میدهد که غذاهای سنگین و حجیم بیشتر از غذاهای سبک و کم حجم اما در وعده های بیشتر موجب اضافه شدن وزن می شود. این به آندلیل است که مصرف کالری اضافی در یک وعده غذایی وقتی ذخیره گلیکوژن بدن پر بشد، مستقیماً به چربی تبدیل می شود. افرادی که صبحانه نمی خورند معمولاً برای ناهار اشتهای بیشتری دارند و غذای بیشتری مصرف می کنند.
خوردن تنقلات
افرادی که صبحانه نمی خورند، تمایل بیشتری به ریزه خوری در اواسط روز دارند. اگر آن تنقلات حاوی مقدار کمی فیبر، ویتامین و مواد معدنی باشند، اما میزان نمک و چربی آنها بالا باشد، فرد دچار مشکل خواهد شد. بدون آن انرژی اضافی که خوردن صبحانه برای فرد تامین می کند، افراد دچار بی حالی شده و برای هوشیار ماندن به خوردن چای و قهوه روی می آورند. برای رفع آن گرسنگی وسط روز می توانید از تنقلات سالم مثل میوه، ماست، کلوچه های کم چربی و ساندویچ استفاده کنید.
تفاوت های فرهنگی
صبحانه در همه جای دنیا یک وعده غذایی اصلی به شمار نمی رود. مردم خیلی از فرهنگ ها به جای سه وعده از دو وعده غذایی استفاده میکنند و صبحانه معمولاً جزئی از آن نیست. افرادی که صبحانه نمی خورند، باید دقت کنند که موادمغذی وعده ناهار و شامشان به اندازه کافی باشد تا کمبود صبحانه از این طریق جبران شود.

مقبره مختوم‌ قلی فراغی در استان گلستانمختوم قلی فراغی ( به ترکمنی : Magtymguly Fragy ) ( زاده : ۱۱۴۷ هجری - درگذشته : ۱۱۹۸ هجری قمری ) بزرگترین شاعر زبان ترکمنی و یکی از مهم ترین شخصیت ‌های مردم ترکمن است که تلاش زیادی برای اتحاد ایلات و طوایف ترکمن داشت . زندگی شخصیمقارن با فتنه و آشوب های افشار ها ، در شمال خراسان در روستای گرکز جرگلان که اکنون جزء خاک خراسان شمالی و شهرستان بجنورد است کودکی پا به دنیا نهاد که پدرش او را مخدوم قلی نام نهاد . جد مختوم قلی فراغی ، مختوم قلی یوناچی نام داشت (1720-1654 میلادی ) وی بسیار تنگدست و فقیر بود و از طریق آهنگری ، زرگری ، چرمسازی ، و خدمت دهقانی گذران روزگار می کرد . یوناچی در سال 1694 میلادی یعنی در سن 40 سالگی ازدواج کرد و در سال 1700 صاحب پسری شد که او را دولت محمد نام نهادند . دولت محمد به جهت اینکه در سن پیری پدر متولد شد به قری مل یعنی ملای پیر شهرت یافت . وی آزادی تخلص می کرد . از او آثاری چون وعظ آزادی ، حکایت جابر انصار ، مناجات  >و اشعاری چند در غالب غزل ، قصیده و رباعی به یادگار مانده است .دولت محمد پنج پسر داشت و یکدختر ، که مختوم قلی سومین آنهاست . سال تولد مختوم قلی را 1733 میلادی برابر با 1112 شمسی ذکر کرده اند و سال وفات  او را 1790 میلادی یعنی 1169 شمسی آورده اند وی در زمان وفات 57 سال سن داشته است .عصر مختوم قلی عصر اغتشاش بود عصر باقی مانده از از خاکستر دوران نادر ، وی در فاصله مرگ نادر و جلوس کریم خان زند در سنین 6 تا 16 سالگی کاز چوپانی و دهقانی را و زرگری را تجربه کرد . در همین زمان احمد خان درانی بنیانگذار افغانستان جدید نیز در پی چشم طمع به متصرفات نادر از عوامل اغتشاش در ایران بود به همین منظور از بزرگان ت>رکمن تقاضای کمک کرد در نتیجه تعدادی از جوانان ترکمن به فرماندهی چاودیر خان به سوی افغانستان گسیل شدند . عبدالله یکی از برادران مختوم قلی نیز با آنها همرا بود که در راه کشته شد . محمد صفا برادر دیگر در جستجوی عبدالله برآمد و او نیز در راه افغانستانبه دست دشمنان کشته شد . مختوم قلی تاثرات قلبی خود را از این دو واقعه در طی مرثیه ایی قراء با سوز و گدازی تمام بیان کرده است . اما خود مختوم قلی ، وی معلومات اولیه خود را نزد پدر فرا گرفت و پس از پدر تحت تعلیمات شخصی به نام نیاز صالح قرار گرفت و در خدمت این استاد بود که با علوم دینی مثل فقه ، حدیث ، تفسیر و کلام آشنا شد .و به مطالعه تاریخ قصص قرآن و عقاید فرزانگان پرداخت . شوق درونی او را بر آن داشت که از مدرسه ادریس بابا در محل قزل آیاق به بخارا برود در بخارا با نوری کاظم بن باهر آشنا شد که برای تدریس دعوت شده بود . این آشنایی منجر به دوستی عمیق بین آنها شد . با پیدا شدن دو دستگی بین طلاب ، ابتدا نوری و سپس مختومقلی بخارا را ترک گفتند و راه افغانستان و هندوستان را در پیش گرفتند . مختومقلی در طی این سفر که 6 سال طول کشید بعد از سیر و سیاحت در هندوستان از طریق کابل به ازبکستان و سپس ترکمنستان رفت و با سفارش مدرسین مدرسه خواجه احمد یساوی برای تحصیل عازم مدرسه شیرغازی شد که در شهر خیوه قرار داشت . مختوم قلی >در مدرسه شیر غازی با علوم و ادبیات شرق آشنا شد و در سال دوم تحصیل بود که استاد اورا خلیفه خود کرد . وی پس از سه سال مدرسه شیر غازی را ترک گفت و به اطراف اترک آمد و در آنجا ساکن شد و عاقبت نیز در روستای آق توقای از توابع شهر مراوه تپه >دارفانی را وداع گفت و در همان مکان نیز به خاک سپرده شد . اینک هر ساله در 27 اردیبهشت هر سال مراسم سالروز تولد او با شکوه هرچه تمام تر با حضور شاعران و دوستداران این شخصیت برجسته از دو کشور ترکمنستان و ایران در همان مکان آرامگاه او برگزار می شود .تحصیلات ابتدایی و زبان ‌های فارسی و عربی را نزد پدر خود آموخت ، سپس برای تحصیل به مدرسه شیر غازی در خیوه رفت و پس از آن سفر های دیگری نیز داشت ؛ از جمله به بخارا و افغانستان و هندوستان .او در جوانی عاشق دختر خاله خود منگلی شده بود که نتوانست به او برسد ، بعد با دختری به ‌نام آق غیز ازدواج کرد و از او دو فرزند به نام ‌های بابک و ابراهیم داشت که هر دو در کودکی از دنیا رفتند .مختوم قلی در سال ۱۱۹۸ هجری در کنار چشمه اباساری در دامنه کوه سونگی داغ درگذشت ، پیکرش را بر شتر سپیدی نهاده به روستای آق تقه در ۴۰ کیلومتری غرب مراوه تپه ( شمال شرق استان گلستان ) بردند و در جوار آرامگاه پدرش به خاک سپردند . شعرمختوم قلی در شعر خود مسائل اجتماعی و سیاسی را مورد توجه قرار داده و به اتحاد ترکمن‌ ها و تقبیح جنگ‌ های آن دوران می‌ پردازد . او هم‌ چنین مسائل اجتماعی نظیر تعدد زوجات ، سواد آموزی و نقش زنان در جامعه ، فقر و اختلاف طبقاتی و معضل مواد مخدر را مورد توجه قرار می ‌دهد . او به دلیل کنایاتش به روحانیان و صوفیان مورد تحریم قرار گرفته و محاکمه شده و به ‌طور کلی مورد غضب اغلب خان‌ ها و قدرتمندان زمان خود بود . آرامگاهدر دهه ۱۳۷۰ در ایران آرامگاهی برای مختوم ‌قلی فراغی ساخته ‌شد . ساخت این آرامگاه در سال ۱۳۷۸ پایان یافت و در ۲۸ اردیبهشت هم ‌زمان با سالگرد تولد او با حضور و سخنرانی صفر مراد نیازوف رئیس جمهور وقت ترکمنستان و عطا الله مهاجرانی وزیر وقت فرهنگ و ارشاد ایران افتتاح شد .در زادروز فراغی همواره جمعیت زیادی از مردم منطقه و مقامات دولت ترکمنستان به این آرامگاه می ‌آیند . اهمیتبیشتر اشعار او در جنگ‌ های آن دوران نابود شده ، اشعار باقی ‌مانده او در دهه ۱۸۷۰ توسط آرمینیوس وامبری محقق ادبی و شرق‌ شناس مجار جمع آوری شده و در کتابخانه بریتانیا نگهداری می ‌شود . سه دهه پیش از وامبری هم مختوم قلی توسط دو محقق لهستانی به نام ‌های بوریهو و آلکساندر شودزکو به دنیا معرفی شده‌ بود .محمد علی جمال زاده مختوم قلی را فردوسی ترکمانان نامیده است . زندگی و اوضاع اجتماعی و سیاسیمختوم قلی فراغی اندیشمند مسلمان و شاعر بزرگ ترکمن فرزند دولت محمد آزادی از ترکمن های گوگلان تیره گرکز از دسته قیشق لر در ناحیه گینگ جای در حومه حاجی قوشان شمال شرق گنبد کاووس متولد شد . مختوم قلی معلومات و تربیت ابتدایی را نزد پدر فرا گرفت . شاعر در این باره چنین می گوید :دعا قیلسام جبر جفا اکثر دورعلم اوگرادان استاد قبلام پدر دورترجمه: جبر و جفا زیاد است بخاطرش دعا می خوانم  معلم و استاد پدر است . مختوم قلی ابتدا در محل قزل آیاق در مدرسه ای به نام « ادریس بابا » مشغول به تحصیل می شود . سپس برای ادامه تحصیل به بخارا می رود . در مدرسه کوکتاش با شخصی به نام نوری کاظم بن باهر که برای تدریس دعوت شده بود، آشنا می شود . بعد از آن به افغانستان و هندوستان و از آنجا به ترکستان سفر می کند . مختوم قلی در مدرسه شیر غازی علوم دینی و ادبیات شرق را فرا می گیرد، از آنجا به زادگاه خود اترک باز می گردد .عصر مختوم قلی ، عصر اغتشاش و هرج و مرج بود . شاعر نازک خیال ترکمن اتحاد مسلمانان را تنها راه نجات از فقر و فلاکت و آبادانی مملکت می داند . او در بسیاری از اشعار خود به این مسئله اشاره کرده است . هنگامی که نادرشاه ( 1747 – 1688 م ) از دنیا رفت بین بازماندگانش اختلاف زیادی بروز کرد . احمد درانی ( بنیانگذار افغانستان فعلی ) برای استقلال افغانستان قد علم کرد حتی به این قانع نشد و چشم طمع به دیگر تصرفات نادر دوخت و برای همین نامه هایی به سرکردگان ترکمن نوشت و از ایشان استمداد جست . در همان زمان عده ای از جوانان دلیر ترکمن به سرکردگی چودیرخان برای مذاکره با احمد درانی به افغانستان می روند . در بین این جوانان دو برادر بزرگتر یعنی محمد صفا و عبدالله در بین راه به دست دشمنان کشته می شوند . شنیدن این خبر برای مختوم قلی اندوه فراوانی به بار می آورد تا جایی که از پدر می خواهد تا به او اجازه دهد در پی برادرانش برود . شاعر در مرثیه هایی به نام « عبدالله » « بولار گلمدی » و « چودیر خان » سوگ و ماتم خود را کاملا نمایانده است . مختومقلی ابتدا مادر، سپس در سن 27 سالگی پدر بزرگوار خود دولت محمد آزادی را از دست می دهد . در سن 20 الی 30 سالگی دچار یکی انقلاب درونی و روحانی شد . به عبارت دیگر ازخواب غفلت بیدار گشت و از هوی و حب نفس فارغ شد و به فراغی تخلص یافت . از آن پس به سلوک عرفانی و طریقه نقشبندیه در آمد . مقام ادبی و دیوان مختوم قلی فراغیدر خصوص شخصیت ادبی مختوم قلی همین قدر کفایت می کند که بگوییم تا کنون کسی نتوانسته در غنای ادبیات ترکمن آنچنان که او نموده ، رخ نماید . هیچ یک از شاعران ترکمن نتوانسته اند به مرتبه علمی و ادبی او برسند . نه شهرت فراغی را داشتند و نه سبک و دیدگاه خاص او را ، بی شک مختوم قلی بانی ادبیات نوین ترکمن بود . دیوان معروف او گنجینه گران بهای ترکمن ها تا امروز است . در این دیوان غوامض و پیچیدگی های فنی ادباء و شعرا و مقتدمین که به زبان ترکمنی می نوشتند به چشم نمی خورد .نوآوری ایشان در ادبیات ترکمن و نقش محوری او در این سمت گیری به گونه ای است که جمال زاده او را فردوسی ترکمن ها نامیده و مقام او را در احیاء ادبیات و فرهنگ ترکمن چون او تلقی کرده است .اشعار او آکنده از مضامین دینی و تعلیمی است و در بعضی از اشعار او روح حماسی به دودمانش تلقین می شود و بدان وسیله ترکمن ها به جهاد در برابر ظالمین دعوت می شوند . کتاب او مهمترین منبع قابل اعتماد است که می توان تصویری صحیح از زندگی ترکمن ها در آن شرایط ارایه داد . شاید بدان مناسبت بود که مورخ و شرق شناس مشهور ، پروفسور برتلس مختوم قلی را به جام جم تشبیه کرده است . شاعر خود در جایی می گوید : « مختوم قلی، رسالت تو در این است که هر آنچه حق یافتی آن را بر زبان آوری ، در خلوت و سکوت مردن تو را تحقیر می کند . »وامبری که هفتاد سال بعد از وفات شاعر از منطقه ترکمن صحرا سفر می کرد ، نوشته است : « اشعار مختوم قلی دارای جنبه خاصی است و به این معنی که اولا نمونه کاملی از زبان ترکمنی را بدست می دهد، ثانیا در نوشته های او یک قاعده و نظم محکمی وجود دارد که در سایر آثار ادبی شرق بندرت یافت می شود . اشعار مختوم قلی سبب اتحاد طوایف ترکمن که با هم سر جنگ داشتند گردیده است . »اشعار فراغی چنان بر زبان ها توسط طبقات مختلف مردم مسلمان ترکمن شایع و منتشر گشت که اگر ادعا شود در سرزمین ترکستان اکثر مردم کم و بیش ابیاتی از آن را به خاطر دارند ، زیاد اغراق نخواهد بود . شهرت مختوم قلی محدود به ترکمن ها و ترکستان نشد . در افغانستان نام مختوم قلی یاد آور مفاهیم معنوی حماسی آمیخته با مبانی دینی بود . گذشته از ترکمن ها، در بین اقوام کرد ، فارس و ترک همجوار با مناطق ترکمن نشین ابیات نغز او حکم ضرب المثل پیدا کرده بود .تعدادی از فضلا و ادبای ترکمن و غیر ترکمن بر این اتفاق نظر دارند که اشعار مختوم قلی در اصل حدود 700 بیت بوده ولی هم اکنون فقط 200 بیت از آن به یادگار باقی مانده است . در جمهوری ترکمنستان در آرشیو مرکز اسناد مختوم قلی نسخه های خطی دیوان مختوم قلی نگهداری می شود . پاره ای از این آثار ناظر بر تفسیر ابیات فراغی و نقل روایات آن بوده و بخش دیگر به تحلیل مواضع فکری و عقیدتی شاعر پرداخته است . لازم به ذکر است که دیوان مختوم قلی فراغی هم اکنون به چند زبان زنده ی دنیا مثل انگلیسی ، روسی ، فارسی و ... ترجمه و چاپ شده است .مختوم قلی بالاخره در سال 1790م در کنار چشمه عباساری در دامنه کوه سونگی داغ بدرود حیات گفت . پیکرش را بر شتر سپیدی نهاده به روستای آق توقای در نوار مرزی ایران و ترکمنستان بردند و در جوار آرامگاه پدرش به خاک سپردند .