تبیان، دستیار زندگی

چگونه وزنمان را کم کنیم؟

تنها راه رسیدن به وزن مطلوب، کاهش کالری دریافتی و افزایش کالری مصرفی بدن است.

در سال های اخیر کاهش وزن و تناسب اندام به یکی از دغدغه های اصلی در جامعه به ویژه در میان بانوان و دختران جوان تبدیل شده است. به همین دلیل همواره شاهد تبلیغات درباره محصولاتی هستیم که ادعا می کنند بدون هیچ زحمتی کالری و چربی های اضافی بدن را می سوزانند.

اما آیا به راستی میانبری برای افزایش سوخت و ساز بدن وجود دارد؟
اگر شما نیز قصد کاهش وزن دارید، این نکته را به خاطر بسپارید که تنها راه رسیدن به وزن مطلوب، کاهش کالری دریافتی و افزایش کالری مصرفی بدن است.
ورزش و فعالیت های بدنی موجب افزایش مصرف کالری و بالا بردن متابولیسم بدن می شوند. بدیهی است که ورزش و تحرک مستلزم مصرف انرژی است، اما اگر قصد دارید از ورزش برای افزایش سوخت و ساز بدن استفاده کنید، باید بدانید که برای این منظور باید تمرینات ورزشی مداوم، منظم و پیوسته داشته باشید. در حقیقت هر چه قدر زمان بیشتری به انجام تمرینات ورزشی بپردازید به همان نسبت کالری بیشتری مصرف می کنید. به عقیده متخصصان پیاده روی سریع و منظم می تواند ساده ترین و بهترین روش برای سوزاندن کالری و بهبود متابوبیسم بدن باشد.

زمانی که شما به صورت روزانه و منظم ورزش می کنید، کالری بیشتری جهت تامین سوخت مصرف می کنید و حتی بعد از اتمام تمرین نیز بدن شما همچنان کالری بیشتری مصرف می نماید و این یعنی افزایش متابولیسم بدن که مهم ترین گام برای حفظ سلامتی و برخورداری از اندام متناسب است.

مشخص کردن اینکه تا چه مدت پس از ورزش سوخت و ساز بدن شما همچنان در سطح بالایی باقی می ماند، چندان آسان نیست و تا حد زیادی به شرایط فیزیولوژیک بدن و میزان و شدت فعالیت ورزشی بستگی دارد. اما به طور حتم می توان گفت که سرعت متابولیسم بدن حداقل تا 24 ساعت بعد از انجام تمرینات ایروبیک (هوازی) منظم، بالا می باشد. نکته کلیدی برای حفظ متابولیسم بدن در سطح بالا، تداوم و نظم در انجام تمرینات ورزشی هوازی است.

اگر طرفدار ورزش های قدرتی هستید، خوب است بدانید که این تمرینات موجب افزایش حجم عضلات می شوند. از آنجایی که به طور کلی بافت ماهیچه ای بیشتر از بافت چربی، کالری مصرف می کند، با افزایش توده ماهیچه ای، متابولیسم بدن نیز افزایش می یابد. بر اساس مطالعات، 10 پوند ماهیچه در حالت استراحت، به میزان 50 کالری در روز انرژی مصرف می کند، در حالیکه 10 پوند بافت چربی 20 کالری می سوزاند.

بنابراین موثرترین روش برای افزایش میزان متابولیسم و سوزاندن کالری بیشتر، انجام تمرینات ایروبیک یا تمرینات قدرتی و یا تلفیقی از هر دو می باشد. تمرینات قدرتی به خصوص با افزایش سن اهمیت بیشتری می یابند، زیرا این سنین دقیقا زمانی است که متابولیسم بدن شما در حال کاهش است و بهترین روش برای متوقف کردن این روند رو به افت، افزودن تمرینات قدرتی به سایر ورزش های روزانه است.

برای سوزاندن کالری یک قوطی نوشابه چقدر باید بدویم؟


یافته های این مطالعه در مجله آمریکایی Public Health منتشر شده است.

محققان آمریکایی می گویند: برای سوزاندن کالری یک قوطی نوشابه باید چهار مایل (6.437 کیلومتر) دوید.

به گفته محققان دانشکده بهداشت عمومی بلومبرگ جان هاپکینز آمریکا، درج اطلاعات مربوط به کالری بر روی بسته های غذایی به روشی که برای اغلب افراد قابل فهم باشد می تواند آنها را به تغییر رفتار ترغیب کند. آنها می گویند چاپ اطلاعات مرتبط با میزان کالری مواد غذایی برای اغلب افراد بی معنا است اما درج اطلاعات کالری به صورت اطلاعات ورزشی برای مثال دویدن چهار مایل برای سوزاندن کالری ناشی از مصرف یک قوطی نوشابه روشی کارآمد است.

محققان با درخواست درج اطلاعات ورزشی برای سوزاندن مقدار کالری ناشی از مصرف هر ماده غذایی، افزودند: برای مثال یک بطری 500 میلی لیتری نوشابه حاوی 210 کالری است که این میزان بیش از یک دهم میزان کالری توصیه شده برای مصرف یک زن در روز است.

محققان می گویند، اگر به مردم گفته شود که برای سوزاندن این میزان کالری به 4.2 مایل (6.75 کیلومتر) دویدن و یا 42 دقیقه پیاده روی لازم است ممکن است آنها در مصرف این مواد غذایی بیشتر تامل کنند. به گفته این محققان، نوجوانان با توجه به اطلاعات ورزشی برای سوزاندن کالری که بر روی نوشیدنی ها چاپ شده بود، نوشیدنی های سالم تر و یا بطری های کوچکتر را انتخاب می کردند.

این محققان همچنین خواستار اتخاذ همین رویکرد در رستوران های فست فود شدند. آنها می گویند، اگر در فهرست غذاهای رستوران ها نوشته شود که برای سوزاندن کالری ناشی از مصرف یک عدد «دبل چیز برگر» به 5.6 مایل (9.01 کیلومتر) پیاده روی لازم است بیشتر افراد ترجیح می دهند که یک همبرگر کوچکتر انتخاب کنند که برای سوزاندن کالری آن به 2.6 مایل (4.18 کیلومتر) پیاده روی لازم است.

به گزارش ساینس، یافته های این مطالعه در مجله آمریکایی Public Health منتشر شده است.

ورزش رزمی به چه دردی می‌خورد؟

برخلاف آنچه اغلب تصور می‌شود، میزان بروز آسیب‌های جدی در این ورزش پایین‌تر از برخی از ورزش‌هاست.

افراد معمولا تحت تاثیر عوامل مختلفی به فعالیت‌های ورزشی گرایش پیدا می‌كنند. بسیاری از این عوامل اجتماعی هستند یعنی تحت‌تاثیر جامعه‌ای كه فرد در آن رشد پیدا كرده و متناسب با فرهنگ آن جامعه شكل می‌گیرند.

علاقه دختران به ورزش‌های رزمی در سال‌های اخیر افزایش پیدا كرده اما در خیلی جاهای دنیا برخی خانواده‌ها دید مثبتی در رابطه با هنرهای رزمی ندارند و هنرهای رزمی را برای خانم‌ها مناسب نمی‌دانند و این ورزش‌ها را خشن تلقی می‌کنند. ورزش‌های رزمی به علت ظاهر خشن و تعارض‌هایی كه با خصوصیات فیزیكی و ویژگی‌های روانی دختران دارند، امروزه سوال‌‌های زیادی را در ذهن والدینی که دخترانشان به این ورزش‌ها علاقه نشان می‌دهند، برانگیخته است؛ مثلا اینكه آیا ورزش‌های رزمی باعث پرورش روحیه خشن در دختران نمی‌شود؟ آیا بدن ظریف دختران هنگام انجام این ورزش‌ها آسیب نمی‌بیند؟

ورزش رزمی، رشد قدی را کند می‌کند؟
واقعیت این است که از نظر علمی، رشد قدی کودکان حدود 95 درصد به عوامل وراثتی مرتبط است و عواملی مانند استراحت، تغذیه و ورزش باعث می‌شود که شخص بتواند به نهایت آنچه از نظر ژنتیکی می‌تواند برسد، دست یابد. البته همه ورزش‌ها اگر در دوران کودکی، سنگین و بیش از حد توان کودک انجام شوند، باعث نرسیدن به میزان رشد وراثتی می‌‌‌شوند و در این خصوص مربی است که نقش موثری دارد، نه الزاما نوع ورزش.

ورزش رزمی خشونت می‌آورد؟
ورزش‌های رزمی به خودی خود خشن نیستند و این ما هستیم که برداشت عجیبی از ورزش‌های رزمی داریم. درست است که ورزش‌های رزمی براساس اصل دفاع از خود ساخته شده و پیشرفت کرده‌اند، اما احترام و دفاع از صلح و دوستی زیربنای این ورزش‌هاست. یک هنرجوی رزمی‌کار می‌آموزد که همیشه با حرکات دفاعی شروع کند، نه با حمله و در هر کدام از مراحل این رشته (کمربندها) هنرجو مسائلی مانند نظم و انضباط، احترام و تواضع، صبر و تحمل، بردباری و شکیبایی و استقامت و روحیه شکست‌ناپذیری را می‌آموزد.

ورزش رزمی به چه دردی می‌خورد؟
در جامعه کنونی ما که در بازی‌های کودکان خصوصا دختران، تحرک و فعالیت نقشی ندارد، شروع این ورزش‌ها در سنین 5 تا 7 سالگی ممکن است در رشد فیزیکی، توانمند‌سازی بدن کودک و بالا بردن سرعت عمل و عکس‌العمل عضلات نقش داشته باشد. خوب است بدانید علاوه بر مهارت و دقت، سرعت نقش بسیار کلیدی و مهمی در ورزش‌های رزمی دارد. یک رزمی‌کار خوب، باید توانایی تشخیص فرصت‌ها و شناخت حرکات بعدی حریف را در خود تقویت کند تا با تشخیص و تغییر به موقع، به عمل حریف واکنش نشان دهد. حس لامسه نیز به مرور زمان با تمرین‌های رزمی افزایش می‌یابد و در نتیجه فرد می‌تواند جهت یا مسیر نیروی بدنی حریف را سریع تشخیص دهد. وقتی کودک هنگام تمرین مجبور می‌شود در مقابل چند مهاجم از خود دفاع کند، باید بیش از دیدن فرد مهاجم، صدایش را بشنود. پس یکی از مهارت‌هایی که یک رزمی‌کار باید بیاموزد، دقت در تشخیص صداهاست. در رده‌های بالاتر، سرعت انطباق بسیار بالا، به عکس‌العمل‌های فرد اجازه می‌دهد تا روند انتخاب حرکات خودکار انجام شود بنابراین کودکانی که از نظر رفتاری کندتر هستند، از این تمرین‌های سرعتی و تقویت هماهنگی گوش و عضلات و عکس‌العمل آنها، سود زیادی می‌برند.

ورزش رزمی خطر ندارد؟
برخلاف آنچه اغلب تصور می‌شود، میزان بروز آسیب‌های جدی در این ورزش پایین‌تر از برخی از ورزش‌هاست و میزان بروز صدمه با میزان مهارت ورزشکار (رنگ کمربند) رابطه معکوس دارد. مثلا در رشته رزمی تکواندو که ورزشکاران باید با انگشتان پای خود به حریف ضربه وارد کنند و در عوض با گارد دستانشان جلوی ضربه‌های حریف را بگیرند، بیش از هر عضو دیگری، ساعد، مچ و انگشتان دست و همچنین زانو، ساق و انگشتان پا در معرض آسیب‌دیدگی قرار می‌گیرند.

شایع‌ترین آسیب‌ در اغلب ورزش‌های رزمی کبودی است؛ به‌طوری‌ که 40 درصد از مصدومیت‌های این رشته را کبودی تشکیل می‌دهد، یعنی در مقایسه با دیگر ورزشکاران آسیب‌هایی مانند شکستگی و ترک‌خوردگی کمتر در رزمی‌کاران دیده می‌شود. دلیل اصلی صدمه‌های ورزشی نیز آماده نبودن بدن، گرم نکردن پیش از شروع فعالیت و استفاده از تکنیک‌های نادرست است. بنابراین استفاده از وسایل محافظتی برای ساق، پا، دست، بازو و قفسه‌سینه و گرم‌کردن مناسب حداقل 15 دقیقه قبل از ورزش عمدتا با انجام حرکات کششی و استفاده از تکنیک‌های صحیح به نحو محسوسی صدمه‌های ورزشی را در این‌گونه ورزش‌ها کاهش می‌دهد چون درصد قابل‌ملاحظه‌ای از صدمه‌ها در هنگام خستگی ورزشکار رخ می‌دهد، بنابراین باید به کودکان گوشزد کنیم هرگاه خسته شدند استراحت کنند.

دکتر هانیه زائر‌رضایی

کاهش وزن غیر عادی را جدی بگیرید

کاهش وزن غیرعادی

دکتر رانیت میشوری، استادیار طب خانواده، دانشکده پزشکی دانشگاه جورج تاون واشنگتن، معتقد است که کاهش 10 پوند در ماه (4.5 کیلوگرم) بدون اینکه ورزش کنید و یا رژیم بگیرید، باید حتما به پزشک مراجعه کنید؛ وی معتقد است که این کاهش وزن تا زمانیکه خلافش ثابت نشده، نشانه سرطان است. از پزشکتان بخواهید که شما را آزمایش و یا حتی سی‌تی اسکن کند تا معلوم شود که کاهش وزن شما نشانه، سرطان است و یا مشکلات دیگر، مثلا تیروئید پرکار!

این نوع گلودرد را جدی بگیرید

این بیماری مسری است و اغلب از هر چهار عضو خانواده یک نفر به مدت 2 تا 7 روز بعد از مواجهه مبتلا می‌شوند.

گلودرد استرپتوکوکی باید جدی گرفته شود
عوامل تشدیدکننده بیماری شامل عفونت استرپتوکوکی در سایر اعضای خانواده، استعمال سیگار، خستگی، هوای سرد و مرطوب، قرار گرفتن در مکان‌های شلوغ مانند مرکز مراقبت روزانه یا مدرسه است.

گلودرد استرپتوکوکی عفونت و التهاب حلق به وسیله باکتری‌های استرپتوکوکی است

این بیماری مسری است و اغلب از هر چهار عضو خانواده یک نفر به مدت 2 تا 7 روز بعد از مواجهه مبتلا می‌شوند.
این بیماری در کودکان شایع‌تر است. گاه عفونت در فرد وجود دارد، ولی علامتی ندارد و او به عنوان ناقل می‌تواند میکروب‌ها را منتشر کند.

شروع سریع گلودرد که هنگام بلع شدیدتر است همراه با بی‌اشتهایی، سردرد، تب، احساس ناخوشی کلی، درد گوش در هنگام بلع (گاهی اوقات)، غدد متورم و حساس به لمس در گردن، لوزه‌های قرمز و شفاف که ممکن است لکه‌هایی از چرک داشته باشد، از علایم آن است.

علت این بیماری، باکتری‌های استرپتوکوکی است که از طریق بزاق یا ترشحات بینی یا تماس فرد به فرد منتقل می‌شود. فروزنده با تاکید بر اینکه برای پیشگیری از این بیماری باید از تماس با افراد مبتلا خودداری شود گفت: در صورت عدم درمان به موقع، عوارض احتمالی این بیماری شامل عفونت گوش، سینوزیت، تب روماتیسمی و گلومرولونفریت (التهاب بافت کلیه) است.

برای تسکین درد گلو تا می‌توانید مایعاتی مانند شیر، آبمیوه، سوپ و چای بنوشید. در صورت اینکه دمای بدن طبیعی باشد و سپس تب بروز کند، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود.

با ظهور علایم جدیدی مانند تهوع، استفراغ، گوش درد، سرفه، تورم غدد، بثورات پوستی، سردرد شدید، آبریزش بینی یا تنگی نفس، مفاصل قرمز یا دردناک، ادرار تیره، درد قفسه سینه یا خستگی که ممکن است بروز کند نیز مراجعه زودهنگام به پزشک اهمیت دارد.

بیماری با درمان آنتی‌بیوتیکی (خوراکی یا تزریقی) اغلب طی 10 تا 12 روز بهبود می‌یابد و علائم 2 تا 3 روز پس از درمان فروکش می‌کند، اما لازم است دوره درمان کامل شود تا از عوارض یا عود بیماری جلوگیری شود.

در صورت لزوم می‌توان از مسکن‌هایی مانند استامینوفن نیز استفاده کرد. آزمون‌های تشخیصی می‌تواند شامل بررسی‌های آزمایشگاهی مثل کشت گلو و شمارش سلول‌های خونی باشد.
کشت گلو، دقیق‌ترین راه تشخیص عفونت استروپتوکوکی است. برای بزرگسالان یا کودکانی که بتوانند غرغره کنند، غرغره چای غلیظ، همچنین غرغره گرم یا سرد تسکین‌دهنده است.

در برخی موارد ممکن است لازم باشد 24 ساعت پس از شروع درمان با آنتی‌بیوتیک، کودک را قرنطینه کرد. پس از درمان، با بهبود علائم می‌توان فعالیت طبیعی را از سر گرفت. کودکان پنج روز پس از شروع آنتی بیوتیک و قطع تب به مدت 24 ساعت، می‌توانند به مدرسه بازگردند.

منبع : ایسنا

تزریق هورمون رشد برای افزایش قد، درست یا غلط؟

قد نهایی هر فرد در کنار مسئله ژنتیک به شروع زمان بلوغ نیز بستگی دارد.

مسئله قد بلند بودن آنقدر پُر اهمیت شده که کودکان یا نوجوانانی که قد کوتاهی دارند، حاضرند برای افزایش قد دست به هر کاری بزنند. تبلیغات سود جویانه و باورهای غلط نیز در این میان متأسفانه از واقعیت ها طرفدار بیشتری دارد، مانند طب سوزنی یا کفش‌ها و صندل های مخصوص مغناطیسی، انرژی‌ درمانی یا بعضی چسب‌ها و داروهای گیاهی.

در این مطلب از جنبه های دیگر به موضوع رشد قد و عوامل اثر گذار بر آن اشاره می کنیم.

بسکتبال و والیبال باعث افزایش قد می شود
اگر همین عنوان را از اطرافیان بپرسید، معمولا" بیشتر آن ها تأیید می کنند که بسکتبال و والیبال می تواند باعث افزایش قد شود. اما در واقع چنین چیزی به هیچ عنوان صحت ندارد و این دو رشته ورزشی به طور مستقیم ارتباطی با افزایش قد ندارند. تنها علتی می تواند باعث شود برخی باور داشته باشند که بستکبال و والیبال باعث رشد قد می شود، حضور ورزشکاران قد بلند در این رشته است.

ورزش های خوب و ورزش های بد برای رشد قد
از ورزش کردن به عنوان یک عامل برای تحریک هورمون رشد نام برده می شود. پس می توان گفت خود ورزش کردن می تواند در رشد قد تأثیر داشته باشد. اما چه زمانی ورزش باعث رشد قد می شود؟ و آیا واقعا" می تواند به رشد قد کمک کند؟ عامل اصلی و تعیین کننده رشد قد، ژنتیک است. یعنی میزان قدی که هر فرد به آن دست پیدا می کند توسط ژنتیک او تعیین شده است، این مقدار یا بر اساس قد پدر و یا قد مادر است و در موارد دیگر میانگین قد پدر و مادر مقدار قد فرد را تعیین می کند. در خصوص تأثیر ورزش بر رشد قد دو موضوع را می توان مطرح کرد؛ ورزش کردن با تحریک ترشح هورمون رشد به کمک ژنتیک فرد می آید تا بتواند آن را به مقدار قد تعیین شده برساند. مورد دوم این است که برخی معتقدند ورزش در طول دوره رشد می تواند تا حدود ۵ سانتی متر بر رشد قد بیافزاید. والدین باید برای انتخاب ورزش مناسب کودکشان به خوبی دقت کنند چرا که ورزش های سنگین می تواند به صفحات رشد آسیب برساند و رشد طولی استخوان ها را متوقف کند. مثلا" یک کودک یا نوجوان که می خواهد قد او افزایش یابد، روزی چندین پرش متوالی را انجام می دهد، چنین کاری نه تنها به رشد قد او کمک نمی کند بلکه می تواند باعث آسیب به صفحات رشد شود.

بلوغ زودرس و چاقی باعث توقف رشد قد می شود
قد نهایی هر فرد در کنار مسئله ژنتیک به شروع زمان بلوغ نیز بستگی دارد. هر چه دوره بلوغ دیرتر شروع شود، صفحات رشد نیز دیرتر بسته می شوند و فرصت کافی برای افزایش طول قد و رسیدن به حداکثر قد ژنتیکی وجود خواهد داشت. عامل مهم دیگری که در بلوغ زودرس تأثیر دارد، چاقی است که با افزایش قد نیز در ارتباط است. نتایج برخی تحقیقات بیانگر آن است که چاقی باعث بلوغ زودرس خصوصا" در دختران می شود که نتیجه آن بسته شدن صفحات رشد و توقف رشد قد خواهد بود. والدین حتما" به این نکته توجه کنند چنانچه علائم بلوغ در فرزندشان زودتر از موعد مقرر شروع شد، حتما" به پزشک مراجعه کنند.

چون قدم کوتاه است، پس در هر سنی که باشم، باید هورمون رشد تزریق کنم!
هر فردی که قدش کوتاه باشد، معلوم نیست که واقعا" به علت کمبود هورمون رشد باشد. دلایل متنوعی برای کوتاهی قد وجود دارد که یکی از آن ها کمبود هورمون رشد است. ممکن است هورمون رشد به حد کفایت تراوش شود و غلظت آن در خون کافی باشد ولی در سلول‌های هدف، مقاومت وجود داشته باشد (نشانگان لارون). مورد دیگر اینکه هورمون رشد فقط تا زمانی مؤثر است که صفحات رشد بسته نشده باشد. اگر صفحه رشد بسته باشد و بلوغ استخوان‌ها و سن استخوانی تمام شده باشد، مانند فشار وارد آوردن به در بسته است و هیچ اثری ندارد. صفحات رشد اغلب با پایان دوران بلوغ، بسته می‌شوند و رشد آن ها تمام می‌شود. خلاصه این که اگر هورمون رشد بدون دلیل علمی استفاده شود نه تنها مؤثر نیست بلکه با عوارض و اثرات جانبی جبران ناپذیری همراه خواهد بود.

در پایان
هر اقدامی که در جهت افزایش قد صورت می‌گیرد، باید در فاصله زمانی باشد که صفحه رشد بسته نشده است. صفحه رشد در دختران در بین ۱۵ تا ۱۶ سالگی و در پسران بین ۱۷ تا ۱۸ سالگی بسته شده و بعد از آن امکان رشد طولی استخوان‌ها وجود ندارد.

منبع : elmevarzesh.com

تا چه سنی می توان هورمون رشد تزریق کرد

هر فردی که قدش کوتاه باشد، معلوم نیست که واقعا" به علت کمبود هورمون رشد باشد. دلایل متنوعی برای کوتاهی قد وجود دارد که یکی از آن ها کمبود هورمون رشد است. ممکن است هورمون رشد به حد کفایت تراوش شود و غلظت آن در خون کافی باشد ولی در سلول‌های هدف، مقاومت وجود داشته باشد (نشانگان لارون). مورد دیگر اینکه هورمون رشد فقط تا زمانی مؤثر است که صفحات رشد بسته نشده باشد. اگر صفحه رشد بسته باشد و بلوغ استخوان‌ها و سن استخوانی تمام شده باشد، مانند فشار وارد آوردن به در بسته است و هیچ اثری ندارد. صفحات رشد اغلب با پایان دوران بلوغ، بسته می‌شوند و رشد آن ها تمام می‌شود. خلاصه این که اگر هورمون رشد بدون دلیل علمی استفاده شود نه تنها مؤثر نیست بلکه با عوارض و اثرات جانبی جبران ناپذیری همراه خواهد بود.

دیابتی ها قند رژیمی بخورند یا نه؟

در حال حاضر اغلب انجمن‌های علمی دیابت معتقدند یك فرد دیابتی نیاز به مواد غذایی رژیمی ندارد.

اگر دیابتی باشید یا یكی از اعضای خانواده‌تان این بیماری را داشته باشد حتما فكر استفاده از شیرین‌كننده‌های مصنوعی یا طبیعی بدون قند به ذهن‌تان رسیده یا اینكه چند باری آنها را امتحان كرده‌اید. تولیدكنندگان این مواد مدعی هستند افراد می‌توانند بدون هیچ‌گونه نگرانی از افزایش قند خون و چاقی به جای شكر از شیرین‌كننده‌ها استفاده كنند اما گهگاهی هم می‌شنویم كه زیاده‌روی در مصرف این مواد خود می‌تواند باعث بروز انواع بیماری‌های متابولیك و حتی دیابت شود. پس بالاخره شیرین‌كننده‌ها مفید هستند یا مضر؟
دكتر اسدالله رجب، رئیس انجمن دیابت ایران به شما توضیح می‌دهد.

شیرین‌كننده؛ مصنوعی یا طبیعی؟
شیرین‌كننده‌ها به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ یك دسته از آنها شیرین‌كننده‌های جانشینی هستند از جمله سوربیتول، فروكتوز، ایزومالت و. . . كه آنها نیز قند خون را تا مقداری بالا می‌برند اما نه در حد قند ساده یا گلوكز. گروه دیگر شیرین‌كننده‌های مصنوعی هستند از جمله ساخارین، سیكلامات، آسپارتام، كاندرل، نوترا سوئیت، آسه سولفام و. . . كه اصلا قند را بالا نمی‌برند.
در خیلی از مواد غذایی رژیمی مثل نوشابه‌ها از شیرین‌كننده‌های مصنوعی استفاده می‌شود اما در مواد غذایی مخصوص افراد دیابتی بیشتر از شیرین‌كننده‌های جانشینی استفاده می‌شود كه آن هم می‌تواند مشكلات خاص خود را داشته باشد.

قند مصنوعی هم دیابت می‌آورد؟
در گذشته افراد در روز شاید فقط دو یا سه بار چای همراه یكی، دو حبه قند می‌نوشیدند یا اینكه یك بار در روز شربت می‌نوشیدند اما امروزه با تولید مواد غذایی رژیمی حاوی شیرین‌كننده‌های جانشینی یا مصنوعی می‌بینیم كه چاقی، اضافه وزن و دیابت بیشتر شده است! در واقع رژیمی بودن یك خوراكی مثل كیك، بستنی و. . . باعث می‌شود فرد در مصرف آن زیاده‌روی كند.
این مواد غذایی شاید قند كمتری داشته باشند اما كالری، چربی، آرد، كربوهیدرات و... هم دارند که خود می‌تواند باعث چاقی و در نهایت اختلال در كنترل قند و دیابت شود. به همین دلیل مصرف شیرین‌كننده‌ها و مواد غذایی رژیمی به‌خصوص برای افراد دیابتی توصیه نمی‌شود زیرا آنها را وارد یك سیكل معیوب می‌كند.

باید ممنوع شوند؟
در بعضی از كشور‌ها این اعتقاد وجود دارد كه فروش شیرین‌كننده‌های بدون قند به‌خاطر مشكلات بعدی كه ایجاد می‌كنند باید ممنوع شود. برای مثال از آنجایی كه مواد غذایی رژیمی باعث می‌شد افراد در مصرف خوراكی‌ها زیاده‌روی كنند در بسیاری از كشورها مثل آلمان از سال 2010 تولید خوراكی‌های رژیمی مخصوص دیابت ممنوع شد. از سال 2012 نیز فروش آنها در فروشگاه‌ها ممنوع شد. البته مواد شیرین‌كننده مثل فروكتوز، سوربیتول یا ساخارین را می‌توان از فروشگاه‌ها خریداری كرد اما مواد غذایی حاوی آنها دیگر عرضه نمی‌شود.

هرچه طبیعی‌تر، بهتر!
در حال حاضر اغلب انجمن‌های علمی دیابت معتقدند یك فرد دیابتی نیاز به مواد غذایی رژیمی ندارد. دلیل اول این است كه كالری این مواد تقریبا فرقی با غذاهای معمولی ندارد، دوم اینكه فرد برای تهیه آنها باید هزینه گران‌تری بپردازد، سوم اینكه مواد غذایی رژیمی معمولا طعم خیلی خوبی ندارند و دلیل چهارم اینكه خیلی از دیابتی‌ها دوست دارند از همان مواد غذایی معمولی استفاده كنند بنابراین می‌توانند با یادگیری راهكارهای لازم و پیروی از رژیم غذایی مناسب از غذاهای معمولی استفاده كنند و در عین حال بیماری‌شان را هم تحت كنترل درآورند؛
برای مثال اگر روزی یك حبه قند اضافه بخورند می‌توانند با افزایش دارو یا انسولین یا فعالیت بدنی یا كاهش حجم غذای‌شان آن را جبران كنند اما همان‌طور كه گفته شد متاسفانه رژیمی بودن یك خوراكی ممكن است باعث شود فرد در مصرف آن زیاده‌روی كند. حال اگر یك دیابتی به هر دلیلی نتواند میزان قند مصرفی‌اش را در روز كاهش دهد، می‌تواند در حد اعتدال از شیرین‌كننده‌ها استفاده كند. اما به‌طور كلی توصیه بر این است كه هرچه تغذیه طبیعی‌تر باشد بهتر است.

برای دستگاه گوارش خطر دارد؟
شیرین‌كننده‌های جانشینی مثل فروكتوز، سوربیتول و. . . از آنجایی كه به آهستگی در روده‌ها جذب می‌شوند خود می‌توانند باعث اسهال شوند، پس برای دستگاه گوارش هم بی‌خطر نیستند به‌خصوص سوربیتول كه زیاده‌روی در مصرف آن می‌تواند نفخ و اسهال شدید ایجاد كند. به همین دلیل مصرف شیرین‌كننده‌ها و مواد غذایی رژیمی حتما باید زیر نظر پزشك و با توجه به برنامه غذایی فرد صورت گیرد.

چقدر مصرف كنیم؟
شیرین‌كننده‌ها اگر در حد معمول استفاده شوند، عوارض جانبی نخواهند داشت. خیلی‌ها نیز مدعی هستند این مواد می‌توانند سرطان‌زا باشند اما این مسئله هیچ‌وقت روی انسان‌ها تایید نشده و فقط مصرف زیاد آنها در حیوانات باعث سرطان شده است. برای مثال ساخارین از سال 1888 یعنی بیش از 200 سال است كه مصرف می‌شود اما هنوز دیده نشده كه فردی به علت مصرف آن دچار مشكل شده باشد بنابراین خوردن آنها در حد معمول اشكالی ندارد.

چه کسانی نباید مصرف کنند؟
مصرف شیرین‌کننده‌های بدون قند در گروهی از افراد مثل خانم‌های باردار، کودکان و کسانی که سابقه افت قند را دارند باید با احتیاط بسیار و تحت نظر پزشک صورت گیرد.

اگر سابقه افت قند دارید. . .
افراد نباید تمام قند مصرفی‌شان را با شیرین‌كننده‌های بدون قند جایگزین كنند همچنین كسانی كه دچار افت قند می‌شوند بهتر است از مواد غذایی حاوی شیرین‌كننده‌های مصنوعی مثل نوشابه‌های رژیمی و دایت استفاده نكنند. بعضی‌ها سوال می‌كنند كه آیا مواد غذایی حاوی شیرین‌كننده‌های مصنوعی از آنجایی كه قند ندارند باعث كمبود انرژی می‌شوند یا خیر؟
در پاسخ باید گفت ما انرژی روزانه خود را فقط از قندهای ساده به دست نمی‌آوریم و سایر مواد غذایی مصرفی‌مان نیز در نهایت تبدیل به قند می‌شوند و انرژی تولید می‌كنند. پس مصرف مواد غذایی رژیمی دلیل بر كاهش انرژی بدن نمی‌شود.

منبع : مجله سیب سبز