فشار خون بالا مسأله ای است که جمعیت بشری گسترده‌ای را درگیر کرده است. نزدیک به 58 میلیون نفر از مردم ایالات متحده از این بیماری رنج می برند و در ایران نیز شمار زیادی از افراد نه تنها در سنین بالا، بلکه در سنین میانسالی و حتی جوانی با این مشکل دست به گریبان هستند.
در واقع فشار خون بالا، به صورت افزایش فشار خون در شریان‌ها تعریف می شود و به طور کلی فشار خون 7/11(11 روی 7 میلی متر جیوه) طبیعی تلقی می گردد و مقدار بالاتر از آن (چیزی حدود 9/14 و بالاتر) در بزرگسالان، بالا محسوب شده و باید کنترل شود.
این مشکل از دسته تهدید کننده‌های سلامتی است که در صورت بالا بودن، احتیاج به یک فرآیند طولانی مدت دارد که باید در طول سال های عمر ادامه داده شود.
این فرآیند شامل تغییراتی در رژیم غذایی، ورزش کردن و کنترل وزن است. وجود رابطه ی بین رژیم غذایی و فشار خون، دارای مفاهیم مهمی برای پیشگیری و درمان پُر فشاری خون است که حتی در صورت نیاز به درمان دارویی نیز باید رعایت شود.البته رعایت رژیم غذایی و مصرف داروها، تنها در صورتی مؤثر است که بیمار به دقت به توصیه‌های پزشک خود عمل کند.
در این زمینه مراقبین بهداشتی باید آگاه باشند که در بسیاری موارد، به ویژه در بیماران مبتلا به پرفشاری خون خفیف، اصلاح رژیم غذایی و شیوه ی زندگی، نیاز به دارو را برطرف می کند یا دوز دارو را کاهش می دهد.
عوامل تغذیه ای که در ایجاد این مشکل مؤثرند، عبارتند از: چاقی، دریافت زیاد سدیم(نمک)، مصرف کم پتاسیم و کلسیم و منیزیوم .
لازم به ذکر است که در برخی موارد، بیماریهای کلیوی یا مشکل غدد درون ریز و... می توانند منجر به پرفشاری خون شوند، ولی در بیش از 90 درصد موارد، علتی برای فشار خون بالا یافت نمی شود که به آن "فشار خون بدون علت" می گویند.
در واقع جنبش رو آوردن به مواد خوراکی برای پیشگیری و درمان بیماری‌ها، چند سالی است که مورد توجه مجدد قرار گرفته است، اما یافته‌‌های نوین در تأیید آن موجب شده است که دامنه و سرعت این گرایش به طرز شگفت‌‌انگیزی افزایش یابد.
اکنون این رویکرد در بسیاری از نقاط جهان طرفداران بی شماری دارد و تنظیم رژیم غذایی، در جهت کاهش فشار خون بالا، جزئی تفکیک ناپذیر از زندگی افراد مبتلا به این اختلال را تشکیل می دهد.
اگر از مشکلاتی نظیر فشار خون بالا، اختلال در چربی‌های خون، بالا بودن قند خون، چاقی و... رنج می برید و تا به حال به ترکیب مواد غذایی که استفاده کرده‌اید، توجه نداشته اید، علت را در همین امر جست وجو کنید و به عنوان یک اصل، ابتدا به تهیه ی جدولی بپردازید که نشانگر مواد غذایی باشد که در روز قبل مصرف کرده‌اید (یادآمد 24 ساعته).
سپس با نگاهی به الگوی تغذیه ای سالمی که در پایان به آن خواهیم پرداخت، مشخص کنید که کدام موارد، موارد تخطی شما از یک رژیم غذایی سالم و مناسب بوده است (امیدوارم در این امتحان تجدید نشوید.)
اهداف تغذیه‌ای برای بهبود افراد مبتلا به فشار خون بالا:
1 - کاهش دریافت سدیم و چربی‌ها
2 - افزایش دریافت پتاسیم و سایر مواد معدنی مفید
3 - کاهش مصرف دخانیات
4 - تشویق به رعایت عادات بهداشتی در خوردن غذا و تبعیت از رژیم غذایی متعادل
در واقع ویتامین‌های متعددی نیز وجود دارند که وجود آنها، برای تنظیم فشار خون و پیشگیری از بیماریهای قلب و عروق بسیار کارآمد است. علاوه بر ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها و همچنین بیوفلاوونوئیدها نیز در این زمینه نقش دارند که عبارتند از:
ویتامین E ، کولین، منیزیم، سلنیم، بتاکاروتن، ویتامین C و ... .
بعد از بحث ویتامین‌ها و مواد معدنی، پرداخت جزیی تر به برخی مواد غذایی که از اهمیت ویژه‌‌ای در تعدیل چربی‌ها و فشار خون دارند، خالی از فایده نخواهد بود، زیرا اغلب داروهای فشارخون از طریق غیرمستقیم اثر کرده و غالباً ممکن است عوارض جانبی ناراحت کننده‌ای نظیر سرگیجه، ناتوانی جنسی، ضعف و خستگی مفرط و بی نظمی ضربان قلب و... ایجاد کنند. در عوض برخی مواد غذایی وجود دارند که می توانند بدون ایجاد عوارض جانبی، باعث کاهش فشار خون بالا شوند.
کرفس:
دکتر الیوت در جریان پژوهش‌هایی دریافته است که در کرفس، ترکیب شیمیایی با نام " فتالید " وجود دارد که روی عضلات نرم رگ‌های خونی اثر کرده و آن را گشاد می کند و از این طریق به شکل مستقیم و ساده در کاهش فشار خون، تأثیر دارد
پیاز:
پیاز حاوی ماده‌ای به نام آدنوزین است. در ضمن دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی بوده که در انواع تیره ی آن مقدار بیشتری موجود است.
در اصل پیاز را عامل مؤثری در پایین آوردن کلسترول و فشار خون و کاهش لخته شدن خون در سرخرگ‌های قلب می دانند که از این لحاظ، تأثیری شبیه به آسپرین دارد.
سیر:
حداقل در هفده آزمایش بالینی نشان داده شده است که سیر قادر به تعدیل فشار خون است و در اغلب آزمایش‌ها، با خوردن 600 میلی گرم سیر، میزان کاهش فشار خون از 5 تا 10 درجه است.
شنبلیله:
تحقیقات نشان داده است که گرد تخم شنبلیله ی آسیاب شده، کلسترول خون را پایین می آورد و به دنبال آن، منجر به کاهش فشار خون خواهد شد.
ماده ی ژله ای به نام " گالاکتومان" که از انواع فیبر محلول در آب است، در تخم شنبلیله وجود دارد. این ماده به اسیدهای صفراوی متصل شده و موجب کاهش کلسترول خون، حتی در حد تأثیر داروهای شیمیایی می شود.
تره فرنگی:
تره فرنگی، پیازچه، ترب و... به دلیل دارا بودن فیبرهای غذایی و ویتامین‌های گوناگون نظیر ویتامین‌های گروه B و C ، همچنین گوگرد و موادی نظیر سلولز و ازت خواص ضد عفونی کنندگی داشته و در کنار آن قادر به کاهش فشار و چربی‌های خون هستند.
گوجه فرنگی:
گوجه فرنگی دارای ویتامین‌های اساسی مانند ویتامین C، ویتامین A و... است. لازم است که تمام گوجه فرنگی خورده شود(یعنی پوست، تخم و گوشت آن) تا اثرات مفید آن نمایان شود. در واقع آب گوجه فرنگی "خون گیاهی" نامیده می شود و برای پایین آوردن فشار خون (البته بدون افزودن نمک) از آن استفاده می کنند.
چای سبز:
چای سبز سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی بسیاری از جمله: پتاسیم، فسفر، منیزیم، کلسیم و... است.
هر فنجان چای حدود 2/0 میلی گرم فلوئور دارد که در چای سبز از دیگر گونه‌های چای بیشتر است. وجود این مواد مغذی در چای سبز، آن را ماده ی مناسبی برای تعدیل فشار خون کرده است. علاوه بر آن به حفظ سلامت اعصاب و عروق نیز کمک می کند.
