تبیان، دستیار زندگی

واژه «اربعین‏» در متون دینى و مجموعه‏هاى حدیثى از ارزش والایى برخوردار است .
آثار حفظ چهل حدیث، اخلاص عمل در چهل روز و دعاى عهد در چهل صبح، کمال عقل در چهل سالگى، دعا براى چهل مؤمن، شهادت چهل مؤمن براى میت، برگزارى عبادت در چهل شب چهارشنبه براى دیدار حضرت ولى عصر علیه السلام، و بعثت غالب انبیاء در چهل سالگى، از جمله مواردى است که ارزش و جایگاه این اصطلاح اسلامى و عرفانى را مشخص مى‏سازد .

«اربعین‏» از اصطلاحات رایجى است که در متون اسلامى کاربرد زیادى دارد، مثلا در برخى از روایات به عنوان نماد کمال، حدى براى تصفیه باطن و … قلمداد شده است .

در این نوشتار به مناسبت روز اربعین شهادت امام حسین علیه السلام برخى از موارد کاربرد این واژه ارزشمند که در فرهنگ اسلامى به مناسبت هاى گوناگون از آن یاد شده و گاهى پیام هاى اخلاقى و دستورهاى الهى با آن همراه شده است، با اشاره به سى نکته تقدیم مى‏شود.

۱ . شهادت چهل مؤمن

« در بنى اسرائیل عابدى بود که پیوسته به عبادت و راز و نیاز اشتغال داشت .

خداوند متعال به حضرت داوود علیه السلام وحى فرستاد: اى داوود! این مرد عابد، فردى ریاکار و غیرمخلص است . هنگامى که او مرد، حضرت داوود علیه السلام به تشییع جنازه‏اش حاضر نشد .

اما چهل نفر از بنى اسرائیل حضور یافتند و در درگاه الهى به نیکى و خوبی هاى ظاهرى وى شهادت دادند و از خداوند طلب عفو و آمرزش براى وى نمودند .

در هنگام غسل نیز چهل نفر دیگر چنین کردند و در هنگام دفن چهل نفر دیگر آمده، بعد از گواهى به نیک مردى عابد از خداوند متعال آمرزش او را خواستار شدند .

در آن حال، خداوند به حضرت داوود علیه السلام الهام کرد که من او را به خاطر شهادت آن عده بخشیدم و اعمال بد و ریایى او را نادیده گرفتم . (۲)

۲ . دعا براى چهل مؤمن

«من قدم اربعین من المؤمنین ثم دعا استجیب له (۳)؛

هر کس چهل نفر از مؤمنین را در دعا کردن بر خود مقدم بدارد، سپس حاجات خود را بطلبد، دعاى او به اجابت ‏خواهد رسید.»

آن حضرت تاکید مى‏فرماید که اگر این‏ گونه دعا کردن در نماز شب و بعد از آن باشد، تاثیر بیشترى خواهد داشت . (۴)

همچنین دعا کردن چهل مؤمن در قنوت نماز وتر در دل شب هاى تار اجابت دعا را نزدیک ‏تر و سریع ‏تر مى‏نماید. (۵)

۳ . دعاى چهل نفره

دعا کردن همیشه خوب و یکى از سلاح هاى مؤمن و وسیله ارتباط با پروردگار عالمیان است . هنگامى که انسان خود را از هر جهت درمانده و عاجز مى‏بیند با جان و دل زمزمه مى‏کند که:

سینه مالامال درد است اى دریغا مرهمى
دل ز تنهایى به جان آمد خدایا همدمى

در آن لحظات حساس، دعا همچون نور امیدى در دل انسان مى‏تابد و دعا کننده علاوه بر آرامش درون، اعتماد به نفس، تلطیف روح، عشق و معرفت ‏خویش را نیز به نمایش مى‏گذارد . امام صادق علیه السلام در یکى از رهنمودهاى حکیمانه خویش ما را به دعاى دسته جمعى فرا مى‏خواند و مى‏فرماید:

« اگر گروهى چهل نفره جمع شوند و خداى خویش را بخوانند، مطمئنا دعاى آنان مستجاب خواهد شد و اگر چهل نفر نبودند گروه چهار نفره، ده بار خدا را بخوانند که همین اثر را دارد و اگر بیش از یک نفر نباشد و چهل بار خدا را صدا بزند، خداى عزیز و جبار خواسته او را برآورده خواهد کرد.» (۶)

حضرت باقرعلیه السلام یکى از حقوق واجب مسلمانان بر عهده همدیگر را، حضور در تشییع جنازه آنان مى‏شمارد و با توجه به اهمیت آن، تاثیر معنوى این حضور را نیز بیان مى‏کند:

« من حمل جنازة من اربع جوانبها غفرالله له اربعین کبیرة (۷)؛

کسى که جنازه‏اى را از چهار طرف حمل کند، خداوند متعال چهل گناه کبیره او را خواهد بخشید.»

۵ . کمال در چهل سالگى

از مهم ‏ترین نکاتى که در زندگى انسان وجود دارد و در مرحله تکامل معنوى و شخصیت وى مؤثر است، رسیدن به مراتبى از سن و سال است که انسان کامل ‏تر و پخته ‏تر مى‏شود .

خداوند متعال در این زمینه چهل سالگى را اوج کمال انسانى مى‏داند و مى ‏فرماید:

«… حتى اذا بلغ اشده و بلغ اربعین سنة قال رب اوزعنى ان اشکر نعمتک التى انعمت على وعلى والدى و ان اعمل صالحا ترضیه و اصلح لى فى ذریتى انى تبت الیک و انى من المسلمین‏» (۸)؛

تا زمانى که به کمال قدرت و رشد برسد و به چهل سالگى بالغ گردد، مى‏گوید: پروردگارا! مرا توفیق ده تا شکر نعمتى را که به من و پدر و مادرم دادى، به جا آورم و کار شایسته‏اى انجام دهم که از آن خشنود باشى و فرزندان مرا صالح گردان! من به سوى تو باز مى‏گردم و توبه مى‏کنم و از مسلمانان مى‏باشم .»

۶ . آثار چهل روز اخلاص

امام رضا علیه السلام از پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله چنین نقل فرمود:

« ما اخلص عبد الله عزوجل اربعین صباحا الا جرت ینابیع الحکمة من قلبه على لسانه (۹)؛

هیچ بنده‏اى چهل روز اعمال خود را خالصانه به درگاه حضرت حق انجام نمى‏دهد، مگر این که خداوند متعال چشمه سارهاى حکمت را از قلب او به زبانش جارى مى‏سازد.» حافظ با اشاره به این حدیث مى‏گوید:

سحرگه رهروى در سرزمینى
همى گفت این معما با قرینى
که اى صوفى شراب آنگه شود صاف
که در شیشه بماند اربعینى

۷ . یاران حضرت مهدى علیه السلام

هنگامى که حضرت مهدى علیه السلام ظهور مى‏کند هر یک از یاران و شیعیان آن حضرت معادل نیروى چهل مرد قدرت روحى و بدنى خواهد داشت . امام سجاد علیه السلام فرمود:

« اذا قام قائمنا اذهب الله عزوجل عن شیعتنا العاهة و جعل قلوبهم کزبر الحدید و جعل قوة الرجل منهم قوة اربعین رجلا (۱۰)؛

هر گاه قائم ما قیام کند، خداوند متعال از شیعیان ما آفت، بلا و سستى را دور خواهد کرد و دل هاى آنان را همانند پاره‏هاى آهن قوى و محکم مى‏نماید و نیروى هر یک از آنان را معادل نیروى چهل مرد قرار خواهد داد.»

۸ . چهل روز عزاى مؤمن

رسول گرامى اسلام صلوات الله علیه در سفارش هاى خویش به جناب ابو‏ذر غفارى به اهمیت و جایگاه والاى مؤمن در جهان اشاره کرده و فرموده است:

« یا اباذر! ان الارض لتبکى على المؤمن اذا مات اربعین صباحا (۱۱)؛

اى ابوذر! هنگامى که مؤمنى از دنیا مى‏رود، زمین تا چهل روز براى فقدان او گریان و عزادار است.»

ممکن است منشا مجالس اربعین براى اموات مؤمنین همین روایت نبوى باشد

۹ . زندگى چهل ساله

هنگامى که فرزدق شاعر، قصیده معروف خود را در مدح حضرت امام سجاد علیه السلام در حضور خلیفه ستمگر عباسى، هشام بن عبدالملک، با رشادت تمام قرائت کرد و مطلع آن چنین بود که:

هذا الذى تعرف البطحاء وطاته والبیت ‏یعرفه والحل والحرم

یعنى، این آقایى است که گام هاى او را سرزمین بطحاء، بیت ‏خدا و حل و حرم مى‏شناسد.

خلیفه بر او خشم گرفت و دستور داد تا فرزدق را علاوه بر قطع حقوق، به جرم دفاع از اهل ‏بیت علیهم السلام زندانى کنند؛ اما بعد از گذشت مدتى به دعاى امام چهارم علیه السلام آزاد شد .

امام زین ‏العابدین علیه السلام براى کمک به فرزدق مبلغى را که چهل سال مخارج زندگى‏اش را کافى بود به حضورش فرستاد و فرمود:

«لو علمت انک تحتاج الى اکثر من ذلک لاعطیتک؛ [اى فرزدق!]

اگر مى‏دانستم بیش از چهل سال زنده خواهى بود، بیشتر مى ‏فرستادم .» على بن یونس بیاضى مى‏نویسد:

دقیقا بعد از چهل سال از آن تاریخ، فرزدق به دیار باقى شتافت و صداقت و کرامت امام چهارم بر همگان روشن شد . (۱۲)

در روایت آمده است که اکثر انبیاء در چهل سالگى به رسالت مبعوث شده‏اند . (۱۳) همچنان که رسول گرامى اسلام صلى الله علیه و آله نیز در چهل سالگى به رسالت مبعوث گردید . (۱۴) امام باقر علیه السلام فرمود:

« پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله در ۶۳ سالگى از دنیا رفت، که آخر سال دهم هجرت بود. آن حضرت بعد از تولد خویش هنگامى که چهل سالش کامل گردید، به پیامبرى رسید و ۱۳ سال دیگر در مکه بود که در ۵۳ سالگى به مدینه هجرت کرد و بعد از ده سال در مدینه به سراى جاویدان منتقل شد .» (۱۵)

۱۱ . حفظ چهل حدیث

حضرت رسول اکرم صلى الله علیه و آله در زمینه پاسدارى از فرهنگ و معارف اسلام مى‏فرماید:

« من حفظ من امتى اربعین حدیثا مما یحتاجون الیه من امر دینهم بعثه الله یوم القیامة فقیها عالما (۱۶)؛

هر کس از امت من چهل حدیث از احادیث دینى مورد نیاز جامعه را حفظ کند خداوند متعال او را در روز قیامت ‏به عنوان فقیه و دانشمند محشور خواهد کرد.»

براساس همین حدیث، دانشمندان بزرگ شیعه تلاش کرده‏اند که کتاب هایى را به نام هاى الاربعین و چهل حدیث از خود به یادگار بگذارند تا شاید مشمول این کلام نورانى رسول گرامى اسلام بشوند، نظیر: اربعین شیخ بهائى، اربعین شهید اول، اربعین مجلسى دوم، اربعین جامى و چهل حدیث امام خمینى رحمه الله .

۱۲ . آثار گناه تا چهل روز

آثار گناهانى که انسان مرتکب مى‏شود تا چهل روز در روح و روان او باقى است . امام صادق علیه السلام فرمود:

«لا تقبل صلاة شارب الخمر اربعین یوما الا ان یتوب(۱۷)؛

کسى که از شراب و مسکرات حرام استفاده کند تا چهل روز نمازش پذیرفته نمى ‏شود، مگر این که حقیقتا توبه کند.»

اساسا افراد سعادتمند و کسانى که به دنبال خوشبختى و کمال هستند تا سن چهل سالگى در اعمال و رفتارشان نشانه‏هاى اصلاح پیدا مى‏شود؛ اما اگر تا سن چهل سالگى تغییراتى در رفتارهاى زشت و ناپسند آنان ایجاد نگردد، بعد از آن اصلاح آنان مشکل خواهد بود.

رسول گرامى اسلام صلى الله علیه و آله در این زمینه به مسلمانان هشدار داده و فرموده است:

« اذا بلغ الرجل اربعین سنة و لم یغلب خیره شره قبل الشیطان بین عینیه و قال: هذا وجه لایفلح (۱۸)؛

هنگامى که شخص به سن چهل سالگى پا مى‏گذارد و کارهاى نیک او از اعمال زشتش بیشتر نباشد، شیطان پیشانى او را بوسیده، مى‏گوید:

این چهره‏اى است که دیگر روى سعادت و خوشبختى را نخواهد دید .» و در حدیث دیگرى آن حضرت افراد چهل ساله‏اى را که به سوى صلاح گام برنمى‏دارند از دوزخیان به شمار مى‏آورد و مى‏فرماید:

« فرد چهل ساله‏اى که در اندیشه کارهاى نیک نباشد، براى ورود به آتش جهنم خود را آماده کند که نجات او مشکل است.» (۱۹)

۱۴ . هشدار به چهل ساله‏ ها

امام زین‏ العابدین علیه السلام فرمود:

« اذا بلغ الرجل اربعین سنة نادى مناد من السماء دنا الرحیل فاعد زادا و لقد کان فیما مضى اذا اتت على الرجل اربعون سنة حاسب نفسه (۲۰)؛

هر گاه شخصى به سن چهل سالگى برسد فرشته‏اى از سوى خداوند در آسمان ندا مى‏دهد که هنگام سفر نزدیک است، زاد و توشه سفر را مهیا کن و در گذشته هنگامى که فردى به چهل سالگى مى‏رسید، با نفس خود محاسبه مى‏کرد.»

و از رسول گرامى اسلام نقل است که

« خداوند فرشته‏اى را مامور کرده است تا در هر شب صدا بزند:

« یا ابناء الاربعین ماذا اعددتم للقاء ربکم (۲۱)؛

اى کسانى که چهلمین بهار عمر خود را سپرى مى‏کنید! براى ملاقات با پروردگارتان چه چیزى آماده کرده‏اید [و چه پاسخى دارید] ؟!»

۱۵ . تغذیه و اربعین

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: « من ترک اللحم اربعین صباحا ساء خلقه (۲۲)؛ هر کس چهل روز از خوردن گوشت ‏خوددارى کند، اخلاقش بد خواهد شد.»

۱۶ . چهل نفر هسته اولیه

زمانى که برخى از یاران امام حسن مجتبى علیه السلام از وى درخواست کردند که در مقابل ظلم و ستم زمامداران جور به ویژه معاویه قیام و مبارزه نماید، امام حسن علیه السلام فرمود:

« لى اسوة بجدى رسول الله حین عبدالله سرا و هو یومئذ فى تسعة و ثلاثین رجلا فلما اکمل الله له الاربعین صاروا فى عدة و اظهروا امر الله فلو کان معى عدتهم جاهدت فى الله حق جهاده (۲۳)؛

۱۷ . دریغ از چهل یاور راستین

على علیه السلام نیز با شکایت از مظلومیت و غربت‏ خویش فرمود:« من بارها از مردم یارى خواستم اما به غیر از چهار نفر- زبیر، سلمان، ابوذر و مقداد – کسى جواب مثبت‏ به من نداد.» سپس افزود:

« لو کنت وجدت یوم بویع (اخوتیم) اربعین رجلا مطیعین لجاهدتهم (۲۴)؛

اگر من در روز بیعت چهل یاور گوش به فرمان [و راستین] داشتم، با آنان مقابله و مجاهده مى‏کردم .»

۱۸ . حقوق همسایه

رسول گرامى اسلام به منظور سالم سازى و ایجاد روحیه اعتماد و اطمینان به همدیگر و همچنین تقویت وحدت و انس و الفت در جامعه اسلامى درباره حدود همسایگى و رعایت ‏حقوق آنان مى ‏فرماید:

« کل اربعین دارا جیران من بین یدیه و من خلفه وعن یمینه وعن شماله (۲۵)؛

تا چهل خانه از چهار سوى منزل یک مسلمان، از رو به ‏رو، پشت ‏سر، از سمت راست و از سمت چپ، همسایه یک مسلمان به شمار مى‏آید .»

پیامبر صلى الله علیه و آله ضمن بیان این پیام حکیمانه، به حضرت على علیه السلام و سلمان و ابوذر و مقداد دستور داد که در میان مسلمانان ندا دهند که اى مردم! این حدود همسایگى است و: « انه لا ایمان لمن لم یامن جاره بوائقه (۲۶)؛ کسانى که همسایگانشان از شر و آزار آنان در امان نیستند، ایمان ندارند.»

۱۹ . مهلت تا چهل روز

برخى از مسلمانان که در رعایت مسائل دینى و حفظ ناموس خود اهل تسامح و تساهل هستند، مورد خشم و غضب الهى قرار مى ‏گیرند و خداوند متعال به آنان چهل روز مهلت مى‏دهد که خود و خانواده‏هایشان را اصلاح کنند و در صورت ادامه سهل‏انگارى و بى‏تفاوتى چشم و قلبشان وارونه شده و از دیدن حقیقت ناتوان مى‏گردند .

رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: هر گاه مردى در محیط خانواده خود عمل ناپسند و زشتى را مشاهده کند و در مورد آن حساسیت و غیرت دینى از خود نشان ندهد و اعضاء خانواده‏اش را از ارتکاب گناه و معصیت‏ باز ندارد و در صدد اصلاح برنیاید، خداوند متعال پرنده‏اى سفید را مامور مى‏کند که چهل صبح بر در خانه وى پرهایش را بگسترد و هنگام ورود و خروج آن مرد مسامحه کار، بگوید:
اصلاح کن! اصلاح کن! غیرت داشته باش! غیرت داشته باش! اگر خانواده‏اش را اصلاح کرد که چه بهتر وگرنه آن پرنده سفید بال هایش را به چشم هاى او مى‏کشد و بعد از آن بعد او وارونه مى‏بیند؛ یعنى خوبی ها را خوب نمى‏بیند و بدی ها را بد نمى‏بیند.» (۲۷)

۲۰ . بهداشت فرزندان

پیامبر بزرگوار اسلام صلى الله علیه و آله با اشاره به لزوم ختنه کردن نوزادان پسر مى‏فرماید:

« اختنوا اولادکم یوم السابع فانه اطهر و اسرع لنبات اللحم فقال ان الارض تنجس ببول الاغلف اربعین یوما (۲۸)؛

نوزادان خود را در روز هفتم ختنه کنید، این عمل براى پاکیزگى و سلامت و رشد آنان تاثیر فراوان دارد و زمین از بول فردى که ختنه نشده تا چهل روز آلوده مى‏ماند .»

در غروب عطش آلود، وقتى برق شقاوت خنجرى آبگون
بر حنجره آخرین شهید نشست.

وقتى صداى شکستن استخوان در گوش سم‏ها پیچید
و آنگاه که خیمه‏ها در رقص شعله‏ها گم شدند،

جلادان همه چیز را تمام شده انگاشتند.
هشتاد و چهار کودک و زن، در ازدحام نیزه و شمشیر،

از ساحل گودالى که همه هستى ‏شان را در آغوش گرفته بود گذشتند.
تازیانه در پى تازیانه، تحقیر و توهین
و قاه ‏قاهى که با آه آه کودکان گره مى‏خورد،
گستره میدان شعله‏ور را مى‏پوشاند.

دشمن به جشن و سرور ایستاده است
و نوازندگان، دست افشان و پایکوبان،
در کوچه‏هاى آراسته، به انتظار کاروانى هستند
که با هفتاد و دو داغ، با هفتاد و دو پرچم،
با شکسته ‏ترین دل و تاول‏زده‏ترین پا،
به ضیافت تمسخر و طعنه و خاکستر و خنده آمده است.

زنان با تمامى زیورآلاتشان به تماشا آمده ‏اند.
همه را اندیشه این است که با فرو نشستن سرها بر نیزه،
همه سرها فرو شکسته است.

اما خروش رعدگونه زینب‏علیها السلام،
آذرخش خشم سجادعلیه السلام
و زمزمه حسین‏علیه السلام بر نیزه،
همه چیز را شکست.

شهر یکپارچه ضجه و اشک و ناله شد
و باران کلام زینب جان‏ها را شست
و آفتاب را از پس غبارها و پرده‏ها
به میهمانى چشم‏هاى بسته آورد.

چهل روز گذشت.

حقیقت، عریان‏تر و زلال‏تر از همیشه
از افق خون سربرآورد.
کربلا به بلوغ خویش رسید
و جوشش خون شهید،
خاشاک ستم را به بازى گرفت.

خونى که آن روز در غریبانه ‏ترین غروب،
در گمنام‏ترین زمین،
در عطشناک‏ترین لحظه بر خاک چکه کرد،
در آوندهاى زمین جارى شد
و رگ‏هاى خاک را به جنبش و جوشش و رویش خواند.

چهل روز آسمان
در سوگ قربانیان کربلا گریست
و هستى، داغدار مظلومیت‏حسین‏علیه السلام شد.

چهل روز

ضرورت همیشه بلوغ است،
مرز رسیدن به تکامل است
و مگر ما سرما و گرما را به « چله‏ » نمى‏شناسیم

و مگر میعادگاه موسى در خلوت طور،
با چهل روز به کمال نرسید.
اینک، چهل روز است که هر سبزه مى‏ روید،
هر گل مى‏شکفد، هر چشمه مى‏جوشد
و حتى خورشید در طلوع و غروب،
سوگوار مظلوم قربانگاه عشق است.

چهل روز است

که انقلاب از زیر خاکستر قلب‏ها شراره مى‏زند.
آنان که رنج پیمان‏شکنى بر جانشان پنجه مى‏کشید
و همه آنان که شاهد مظلومیت
کاروان تازیانه و اشک و اندوه بودند
و همه آنان که وقتى به کربلا رسیدند
که تنها غبار صحنه جنگ و بوى خون تازه
و دود خیمه‏هاى نیم سوخته را دیدند،
اینک برآشفته‏اند، بر خویش شوریده ‏اند.
شلاق اعتراض بر قلب خویش مى‏کوبند
و اسب جهاد زین مى ‏کنند.

چهل روز است
که یزید جز رسوایى ندیده
و جز پتک استخوان کوب، فریادى نشنیده.

چهل روز است
استبداد بر خود مى ‏پیچد
و حق در سیماى کودکانى داغدار
و دیدگانى اشکبار و زنانى سوگوار رخ نموده است.

اینک، هنگامه بلوغ ایثار است.
هنگامه برداشتن بذرى است که
در تفتیده‏ترین روز در صحراى طف
در خاک حاصلخیز قتلگاه افشانده شد.

اربعین است.

کاروان به مقصد رسیده است.
تیر عشق کارگر افتاده و قلب سیاهى چاک خورده است.
آفتاب از پس ابر شایعه و دروغ و فریب سر برآورده
و پشت پلک‏هاى بسته را مى‏کوبد
و دروازه دیدگان را به گشودن مى‏خواند.

اربعین است.

هنگامه کمال خون،
بارورى عشق و ایثار،
فصل رویدن، چیدن و دوباره روییدن.
هنگامه میثاق است و دوباره پیمان بستن.

و کدامین دست محبت‏آمیز است
تا دستى را که چهل روز از گودال،
به امید فشردن دستى همراه، برآمده، بفشارد ؟

کدامین سر سوداى همراهى این سر بریده را دارد
و کدامین همت، ذوالجناح بى‏ سوار را زین خواهد کرد؟

اربعین است.

عشق با تمام قامت ‏بر قله « گودال ‏» ایستاده است !
دو دستى که در ساحل علقمه کاشته شد،
بلند و استوار چونان نخل‏هاى بارور، سربرآورده
و حنجره‏اى کوچک که به وسعت تمامى مظلومیت فریاد مى‏کشید
در آسمان به جست‏وجوى همصدا و همنوا سیر مى‏کند.

راستى، کدامین یاورى به « همنوایى ‏» و همراهى برمى‏ خیزد؟
مگر هر روز عاشورا و همه خاک، کربلا نیست ؟
بیایید همواره همراه کربلاییان گام برداریم
تا حسینى بمانیم

عاشورا، روز شهادت حماسه سازان
و اربعین، روز زیارت مرقد عاشورا سازاناست.

عاشورا، خروش خون حسین
واربعین، پژواک این فریاد ظلم شکن است.

عاشورا و اربعین، نقطه ابتدا و انتهای عشق نیست؛
بلکه چله عارفانه تشیع سرخ علوی است.

عاشورا تا اربعین،نقطه اوج عشق حسینی است .

در این چهل روز، حسین علیه‏السلام
تنها سخن محافل است تا در طول عمر
انسان، بهانه بیداری و ظلم‏ستیزی باشد.

عاشورا ، زمانه خون و ایثار است
و اربعین ، بهانه تبلیغ و پیمان.

در عاشورا، حسین علیه‏السلام با تاریخْ سخن گفت
و در اربعین ، تاریخ پای درس حسین علیه‏السلام نشست.

عاشورا روز کشت «خون خدا» در کویر جامعه ظلم ‏زده است
و اربعین، آغاز برداشت نخستین ثمره آن.

آری، اربعینْ فرصتی برای اعلام همبستگی با عاشوراست.

از آن روز که خورشید به جای آسمان،
در بالای نیزه می‌درخشید، ۴۰ روز گذشته است.

حالا دیگر کاروان اسرا به زخم زبان،
به تازیانه، به شلاق عادت کرده‌اند.

چوب خیزران دیگر بر لب‌های مبارک
حضرت سید‌الشهدا (ع) فرود آید یا نه، فرقی ندارد.

۴۰ روز است یتیمان حسین
در خرابه‌های شام، منزل گزیده‌اند.

جوانان بنی‌هاشم جملگی به شهادت رسیده‌اند.

کوچه بنی‌هاشم را حزنی عظیم و غمی بزرگ فراگرفته
و جز ناله «ام‌البنین» دیگر صدایی شنیده نمی‌شود.

بنی‌آدم دیگر اعضای یک پیکر نیستند…
بنی‌آدم پیکر بنی‌هاشم را قطعه ‌قطعه کردند
و آدم(ع) از محمد(ص) شرمنده شد.

بنی‌آدم به‌خاطر یک مشت گندم،
مردم را به جان حسین انداخت
و سم اسب‌ها تا می‌توانستند
روی ابدان بریده بریده تاختند.

کاروان خاطرات، بازگشته است

از جایی که چهل روز گذشته است

از ماتم‏های سرخ،

از عطش‏های پرپر شده.

این آتشیادها،

چهل روز چون اسبان تاخته‏اند بر پیکر صبر آنان.

بازماندگانِ حادثه تیغ و تاول،

رسیده‏اند به نقطه‏ای از آغاز؛

به نگاه‏های در خون شناور،

به گلوهای بریده شده در دلِ تشنگیِ دشت.

کاروانِ اربعین، با خطبه‏های گریه،

از شام رسوا برگشته است

و تصاویر جراحت،

در سوزنده ‏ترین بیان قاب می‏شود

و در سوزنده‏ترین بیابان.

بغل بغل شعله ریخته می‏شود در صحرا.

دوبیتی ‏های پرلهیب،

سطح مصیبت‏زده دشت را گلگون‏تر می‏کند.

اکنون چهل روز از آن سیل عطش، سپری شده است.

قافله ‏ای زخم خورده،

وارد سرزمین چهلمین روز می‏شود.

اینان اربعین را با خود آورده‏اند؛

با نقل خاطرات قطعه قطعه شده.

دنیای ادب نیز گل و ستاره آورده است

که به پای سربلندی‏شان بریزد.

سلام بر استواری غیرقابل ترسیم شما!

سلام بر آن گام ‏های شکیباتان

که جاده‏های دراز شام را خسته کرد!

هر سال، چشمان غم بار اربعین که می‏آید،

اطراف ما پر می‏شود از هیئت‏های مذهبی التماس

و دسته دسته گل‏های اشک.

هر سال اربعین،

از لابه‏لای واژه‏های مذاب مداحان،

دل‏های آسمانی شما دیده می‏شود

و علم‏های ما از هوش می‏روند.

لباس‏های مشکی تقویم،

بوی قتلگاه می‏گیرند.

اربعین! به یاد روشنیِ شما شمع‏گونه می‏سوزیم

و گریه سر می‏دهیم

برای فاصله‏های خود و زجرهای شما.

خوشا زندگی در این گریستن و مردن‏های پیاپی!

خوشا گریستن برای داغ‏های زینب علیهاالسلام ،

برای مصیبت‏های سجاد علیه‏السلام ،

برای بی‏تابی بچه ‏های آسمان!

سلام بر اربعین که عاشورایی دیگر

از گریه را برای ما به راه می‏اندازد!