موعظه های حضرت لقمان به فرزندش
ما به لقمان حكمت دادیم؛ (و به او گفتیم:) شكر خدا را بجاى آورهر كس شكرگزارى كند، تنها به سود خویش شكر كرده؛ و آن كس كه كفران كند، (زیانى به خدا نمىرساند)؛ چرا كه خداوند بىنیاز و ستوده است.
(به خاطر بیاور) هنگامى را كه لقمان به فرزندش -در حالى كه او را موعظه مىكرد- گفت: «پسرم! چیزى را همتاى خدا قرار مده كه شرك، ظلم بزرگى است.»
و ما به انسان درباره پدر و مادرش سفارش كردیم؛ مادرش او را با ناتوانى روى ناتوانى حمل كرد (به هنگام باردارى هر روز رنج و ناراحتى تازهاى را متحمّل مىشد)، و دوران شیرخوارگى او در دو سال پایان مىیابد؛ (آرى به او توصیه كردم) كه براى من و براى پدر و مادرت شكر بجا آور كه بازگشت (همه شما)به سوى من است!
و هرگاه آن دو، تلاش كنند كه تو چیزى را همتاى من قرار دهى، كه از آن آگاهى ندارى (بلكه مىدانى باطل است)، از ایشان اطاعت مكن، ولى با آن دو، در دنیا به طرز شایستهاى رفتار كن؛ و از راه كسانى پیروى كن كه توبهكنان به سوى من آمدهاند؛ سپس بازگشت همه شما به سوى من است و من شما را از آنچه عمل مىكردید آگاه مىكنم.
پسرم! اگر به اندازه سنگینى دانه خردلى (كار نیك یا بد) باشد، و در دل سنگى یا در (گوشهاى از) آسمانها و زمین قرار گیرد، خداوند آن را (در قیامت براى حساب) مىآورد؛ خداوند دقیق و آگاه است!
پسرم! نماز را برپا دار، و امر به معروف و نهى از منكر كن، و در برابر مصایبى كه به تو مىرسد شكیبا باش كه این از كارهاى مهمّ است!
(پسرم!) با بىاعتنایى از مردم روى مگردان، و مغرورانه بر زمین راه مرو كه خداوند هیچ متكبّر مغرورى را دوست ندارد.
(پسرم!) در راهرفتن، اعتدال را رعایت كن؛ از صداى خود بكاه (و هرگز فریاد مزن) كه زشتترین صداها صداى خران است.
آیا ندیدید خداوند آنچه را در آسمانها و زمین است مسخّر شما كرده، و نعمتهاى آشكار و پنهان خود را به طور فراوان بر شما ارزانى داشته است؟! ولى بعضى از مردم بدون هیچ دانش و هدایت و كتاب روشنگرى درباره خدا مجادله مىكنند!
و هنگامى كه به آنان گفته شود: «از آنچه خدا نازل كرده پیروى كنید!»، مىگویند: «نه، بلكه ما از چیزى پیروى مىكنیم كه پدران خود را بر آن یافتیم!»آیا حتّى اگر شیطان آنان را دعوت به عذاب آتش فروزان كند (باز هم تبعیّت مىكنند)؟!
كسى كه روى خود را تسلیم خدا كند در حالى كه نیكوكار باشد، به دستگیره محكمى چنگ زده (و به تكیهگاه مطمئنى تكیه كرده است)؛ و عاقبت همه كارها به سوى خداست.
و كسى كه كافر شود، كفر او تو را غمگین نسازد؛ بازگشت همه آنان به سوى ماست و ما آنها را از اعمالى كه انجام دادهاند (و نتایج شوم آن) آگاه خواهیم ساخت؛ خداوند به آنچه درون سینههاست آگاه است.
ما اندكى آنها را از متاع دنیا بهرهمند مىكنیم، سپس آنها را به تحمّل عذاب شدیدى وادار مىسازیم!
و هرگاه از آنان سؤال كنى: «چه كسى آسمانها و زمین را آفریده است؟» مسلّماً مىگویند: «اللّه»، بگو: «الحمد للّه (كه خود شما معترفید)!» ولى بیشتر آنان نمىدانند!
آنچه در آسمانها و زمین است از آن خداست، چرا كه خداوند بىنیاز و شایسته ستایش است!
و اگر همه درختان روى زمین قلم شود، و دریا براى آن مركّب گردد، و هفت دریاچه به آن افزوده شود، اینها همه تمام مىشود ولى كلمات خدا پایان نمىگیرد؛ خداوند عزیز و حكیم است.
آفرینش و برانگیختن (و زندگى دوباره) همه شما (در قیامت) همانند یك فرد بیش نیست؛ خداوند شنوا و بیناست!
آیا ندیدى كه خداوند شب را در روز، و روز را در شب داخل مىكند، و خورشید و ماه را مسخّر ساخته و هر كدام تا سرآمد یعنى به حركت خود ادامه مىدهند؟! خداوند به آنچه انجام مىدهید آگاه است.
اینها همه دلیل بر آن است كه خداوند حقّ است، و آنچه غیر از او مىخوانند باطل است، و خداوند بلند مقام و بزرگ مرتبه است!
آیا ندیدى كشتیها بر (صفحه) دریاها به فرمان خدا، و به (بركت) نعمت او حركت مىكنند تا بخشى از آیاتش را به شما نشان دهد؟! در اینها نشانههایى است براى كسانى كه شكیبا و شكرگزارند!
و هنگامى كه (در سفر دریا) موجى همچون ابرها آنان را بپوشاند (و بالا رود و بالاى سرشان قرار گیرد)، خدا را با اخلاص مىخوانند؛ امّا وقتى آنها را به خشكى رساند و نجات داد، بعضى راه اعتدال را پیش مىگیرند (و به ایمان خود وفادار مىمانند، در حالى كه بعضى دیگر فراموش كرده راه كفر پیش مىگیرند)؛ ولى آیات ما را هیچ كس جز پیمانشكنان ناسپاس انكار نمىكنند!
اى مردم! تقواى الهى پیشه كنید و بترسید از روزى كه نه پدر كیفراعمال فرزندش را تحمّل مىكند، و نه فرزند چیزى از كیفر (اعمال) پدرش را؛ به یقین وعده الهى حقّ است؛ پس مبادا زندگانى دنیا شما را بفریبد، و مبادا (شیطان) فریبكار شما را (به كرم) خدا مغرور سازد!
آگاهى از زمان قیام قیامت مخصوص خداست، و اوست كه باران را نازل مىكند، و آنچه را كه در رحمها(ى مادران) است مىداند، و هیچ كس نمىداند فردا چه به دست مىآورد، و هیچ كس نمىداند در چه سرزمینى مىمیرد؟ خداوند عالم و آگاه است! آیات 12 تا 34 سوره لقمان
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:
اَلعِبادَهُ سَبعونَ جُزء، اَفضَلُها جُزءً طَلَبُ الحَلالِ
عبادت هفتاد جزء است و بالاترین و بزرگترین
جزء آن کسب حلال است.
ثواب الاعمال و عقاب الاعمال
