تبیان، دستیار زندگی

بسم الله الرحمن الرحیم

*( الهُمَ صَلی عَلی مُحَمّد وَ آل مُحَمّد )*

اگر از مجرّدان بپرسیم: چرا ازدواج نمى كنید؟ بسیارى از آن ها در پاسخى یكسان خواهند گفت: ما مى خواهیم ازدواج كنیم، ولى نیازها و لوازم زندگى را چگونه تأمین كنیم؟! و بعضى از آن ها نیز گمان مى كنند ازدواج كردن مشروط به داشتن درآمد عالى و پس اندازى هنگفت و حتى داشتن اتومبیل و دیگر امكاناتى است كه البته برخى نیز آن ها را زیربناى ازدواج مى دانند.
در مقابل چنین توجیهاتى، شایسته است بگوییم: ازدواج مورد نظر اسلام به هیچ وجه موقوف و مشروط به این گونه امور نیست، بلكه این داستان كاملاً معكوس است.
جوانان مجرّد بسیارى دیده ایم كه؛ بدون داشتن حتّى یك ریال سرمایه ازدواج كرده اند.
پدرم(رحمه الله) درباره ازدواج خواهرش نقل مى فرمود كه مرحوم سید عبدالهادى شیرازى(قدس سره) (كه پس از مرحوم آقاى بروجردى(رحمه الله) مرجع اعلاى مسلمانان شد)، زمانى كه مى خواست با خواهرم ازدواج كند، هیچ چیز نداشت و جهاز او تنها یك لباس بود. خلاصه این كه این دختر جوان با كمال سادگى از اتاق ما به اتاق شوهرش كه در همان خانه بود، منتقل شد!
شایان توجه است كه روایات اسلامى تأكید مى كنند كه هر كس در فقر و نیازمندى ازدواج كند، این كار باعث گشایش مالى او مى شود. برخى از این روایات را پیش تر آوردیم و در این جا به برخى دیگر اشاره مى نماییم.
از امام صادق(علیه السلام) نقل است كه فرمودند: مردى نزد رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم)آمد و از نیازمندى خود نزد ایشان شكایت كرد. پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) به او فرمودند: ازدواج كن. او ازدواج كرد و از رهگذر این ازدواج روزى اش افزایش یافت(84).
اسحاق بن عمار از امام صادق(علیه السلام) پرسید: نقل شده كه مردى نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) آمد و از فقر و نیازمندى خود شكایت نمود. پیامبر به او دستور دادند كه ازدواج كند، و او چنین كرد. ولى دوباره آمد و از فقر، به پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) شكایت كرد و حضرت دوباره او را امر به ازدواج كردند، تا این كه سه مرتبه از طرف پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) امر به ازدواج شد. آیا این حكایت درست است؟ امام صادق(علیه السلام) فرمودند: آرى درست است. و سپس فرمودند:
...الرزق مع النساء و العیال(85)؛ روزى همگام زنان و خانواده است.
نیز از آن حضرت نقل شده كه یكى از جوانان انصار نزد رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) آمد و از حاجتمندى خود شكایت كرد. حضرت به وى فرمودند: ازدواج كن. جوان [رفت و در راه با خود] گفت: خجالت مى كشم كه نزد رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) بازگردم. در این میان یكى از مردان انصار به او رسید و گفت: من دخترى زیبا دارم. و او را به همسرى آن جوان درآورد. خداوند روزى اش را افزون كرد. تازه داماد نزد پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله وسلم)رفت و داستان خود را باز گفت. رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمودند:
یا معاشر الشباب! علیكم بالباه(86)؛ اى گروه جوانان! بر شما باد به همسر گزیدن.

ادامه دارد ...


برگرفته از کتاب جوانان؛ ازدواج وراهکارها

نوشته آیت الله محمد شیرازی

اَللّهُمَّ الْعَنْ اَوَّلَ ظالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ آخِرَ تابِعٍ لَهُ عَلى ذلِکَ
 

 بسم الله الرحمن الرحیم

*( الهُمَ صَلی عَلی مُحَمّد وَ آل مُحَمّد )*

سخنى با مجرّدان

استحباب ازدواج، منحصر به ثروتمندان وكسانى نیست كه توان فراهم آوردن مقدمات آن را دارند، بلكه این استحباب حتى شامل فقرا و بى بضاعتان كه توان ازدواج ندارند نیز مى شود كه توجه به این نكته كمك فراوانى در حل مشكل عزوبت خواهد كرد.
روزى یكى از اصحاب جوان رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) نزد ایشان آمد و گفت: من و مادرم مالى نداریم كه غذاى امروزمان را تهیه كنیم. او انتظار داشت كه رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) چیزى به او بدهد، امّا حضرت به او فرمودند: ازدواج كن!. آن جوان گمان كرد كه رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) سخنش را درست نشنیده و لذا دوباره گفت: من مالى ندارم كه حتى غذاى امروز ظهرم را تهیه كنم. آن وقت چگونه ازدواج كنم؟! رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) باز فرمودند: ازدواج كن! مرد جوان نیز سخنش را تكرار كرد و این بار هم رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) به او فرمودند: ازدواج كن!
او از این كه مى دید پیامبر كریم ـ كه حتى لباس و غذاى خویش را به دشمنانش مى داد چه رسد به مسلمانان ـ چیزى به او نمى دهد، در شگفت شد. لذا نزد مادرش بازگشت و او را از سخن پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) آگاه ساخت. مادر گفت: به یقین، حكمتى در آن [برخورد] وجود دارد. سپس با اجازه فرزندش دختر همسایه را براى او خواستگارى كرد و همان روز ازدواج صورت گرفت و دختر جوان در كمال سادگى و بى هیچ تكلّف و مانع تراشى به خانه شوهر آمد. پس از ازدواج، مرد جوان به فكر فرو رفت و با خود اندیشید كه نمى توان دست روى دست گذاشت و همسر و مادر را بدون لوازم زندگى رها كرد. از این رو، به بیرون مدینه رفت و مقدارى هیزم جمع كرد و به شهر برد و به دو درهم فروخت؛ با یك درهم غذایى تهیّه كرد و درهم دیگر را ذخیره نمود تا با آن تبرى بخرد. وقتى چهار درهم جمع نمود، تبرى خرید تا بتواند به راحتى و بى آنكه خارى به دستانش بنشیند، هیزم ها را قطع كند. چندى بعد شترى خرید تا بتواند هیزم ها را به راحتى به بازار ببرد. او هر روز صبح به صحرا مى رفت و با تبرش هیزم بسیارى جمع آورى مى كرد و در بازار شهر مى فروخت.
چندى نگذشت كه رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) او را در مدینه دید كه شترى را به دنبال خود مى بَرَد. از او درباره شتر سؤال فرمود. جوان داستانش را براى حضرت حكایت كرد. آن گاه رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) به او فرمودند: به تو گفتم كه ازدواج كن! و او با گذشت زمان و كار مداوم یكى از ثروتمندان مدینه شد.
روایات اسلامى به روشنى بر استحباب ازدواج حتى در صورت فقر و نادارى تأكید مى كند و برخى از روایات، ازدواج را باعث فراهم شدن رزق دانسته است. براى نمونه، از رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) نقل شده است كه فرمودند:
التَمِسوا الرزق بالنكاحِ(78)؛ با ازدواج رزق بجویید.
و فرمود:
من ترك النكاحَ مخافَةَ العیلَةِ فقد أساء الظنَّ بربِّهِ، لقوله تعالى: (إِن یَكُونُوا فُقَرَآءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَ اللَّهُ وَ سِعٌ عَلِیمٌ)(79)؛ هر كس از ترس فقر ازدواج نكند، به خداى خویش بدگمان شده است، چون خداى تعالى مى فرماید: اگر تنگدستند، خداوند آنان را از فضل خویش بى نیاز خواهد كرد و خدا گشایشگر داناست(80).
و فرمود:
اتخذوا الأهل فإنّه أرزق لكم(81)؛ همسر گیرید كه بهترین راه براى كسب روزى است.
و فرمود:
من سرّه أن یَلْقَى اللهَ طاهراً مطهَّراً فلیلقِه بزوجة و مَن ترك التزویجَ مخافةَ العیلة فقد أساءَ الظنَّ باللهِ عزّوجلّ(82)؛ هر كس دوست دارد پاك و پاكیزه خدا را ملاقات كند، با داشتن همسر حضرتش را ملاقات كند و هر كس از ترس فقر ترك ازدواج كند، به خداى عزّوجلّ بدگمانى كرده است.
و در آخرین روایتى كه ذكر مى كنیم، آن حضرت سفارش مى فرمایند:
زوّجوا أیاماكم فإن اللهَ یُحَسِّنُ لهم فی أخلاقِهِم و یُوَسَّعُ لهم فی أرزاقِهِم و یزیدُهُم فی مروّاتهم(83)؛ زنان و مردان بى همسر خود را همسر دهید؛ چرا كه به یقین خداوند اخلاقشان را نیكو و روزى شان را افزایش خواهد داد و بر جوانمردى و سخاوتشان مى افزاید.

ادامه دارد ...

برگرفته از کتاب جوانان؛ ازدواج وراهکارها

نوشته آیت الله محمد شیرازی

اَللّهُمَّ الْعَنْ اَوَّلَ ظالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ آخِرَ تابِعٍ لَهُ عَلى ذلِکَ
 

بسم الله الرحمن الرحیم

*( الهُمَ صَلی عَلی مُحَمّد وَ آل مُحَمّد )*

ساده زیستى

یکى دیگر از فاکتورهاى مهمى که مسأله ازدواج دختران و مشکل عزوبت را آسان مى کند، ساده زیستى و عدم تقیّد به امور مادى و به دورافکندن آداب و رسوم غیر ضرورى است؛ مانند برگزارى جشن ها، لزوم داشتن خانه و اتومبیل و نظایر این ها. داستان ازدواج حضرت زهرا(علیها السلام) در این باره شنیدنى است.
ابن عباس مى گوید: هریک از اصحاب درباره ازدواج با فاطمه زهرا(علیها السلام)سخن مى گفت، ولى اگر کسى در این باره با رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم)صحبت مى کرد، آن حضرت مى فرمودند: منتظر دستور از آسمان هستم، همانا کار او مربوط به خداى متعال (و وابسته به اذن خاص او) است.
روزى سعدبن معاذ انصارى به امیرمؤمنان على(علیه السلام) گفت: به خدا قسم، گمان نمى کنم که پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) براى فاطمه(علیها السلام) جز تو را بخواهد.
امیرمؤمنان على(علیه السلام) در پاسخ او مى فرمایند: من که از (مال) دنیا چیزى ندارم. و ایشان مى داند که نه دینارى دارم و نه درهمى.
سعد حضرت را سوگند مى دهد که براى خواستگارى خدمت پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) برود. امیرمؤمنان على(علیه السلام) به او مى فرمایند: (بروم) چه بگویم؟!
سعد مى گوید: به پیامبر بگو: نزد شما آمده ام تا با اجازه خدا و رسولش از فاطمه دختر محمّد(صلى الله علیه وآله وسلم) خواستگارى کنم.
امیرمؤمنان على(علیه السلام) رفت و با پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) روبه رو شد. پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) به او فرمودند: گویا حاجتى دارى! او عرضه داشت: آرى. حضرت فرمودند: مطرح کن. او عرضه داشت: نزد شما آمده ام تا با اجازه خدا و رسولش، فاطمه دختر محمّد را خواستگارى کنم. حضرت فرمودند: خوش آمدى.
امیرمؤمنان على(علیه السلام) بازگشت و جریان را براى سعد نقل کرد و سعد گفت: مطمئناً او دخترش را به نکاح تو درآورد. او نه اهل عهد شکنى است و نه اهل دروغ. آن شب رسول خدا بلال را فرا خواندند و فرمودند: من دخترم فاطمه را به پسر عمویم تزویج کردم و دوست دارم اطعام به هنگام ازدواج، شیوه امّتم شود. اى بلال! به میان گوسفندان برو و یک گوسفند برگیر و پنج مُد (هر مد 750 گرم) جو فراهم کن و دیگى بزرگ [بر آتش] بگذار تا مهاجرین و انصار را بر گرد آن جمع کنم.
آن گاه به دعوت بلال مردم آمدند و همگى از آن غذا خوردند. نیز به دستور پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) بلال ظرف بزرگى را نزد همسران رسول خدا برد و گفت: بخورید و به دیگران نیز بدهید تا بخورند.
سپس پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) بر جمع همسرانش وارد شد و فرمودند: همانا دخترم را به پسر عموى خویش تزویج نمودم و وى را به او مى سپارم، پس در حق دخترتان کوتاهى مکنید.
آن ها به آماده کردن دختر [پیامبر] پرداخته، او را با زیورهاى خویش آراستند و خوشبویش کردند. در خانه اش نیز کف پوشى پر از لیف خرما گستردند. متکا و عبایى خیبرى و یک طشت و چند کوزه و آبریز، و پرده پشمى نازکى نیز در خانه نهادند. این وسایل پیشتر به فرمان پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) و به وسیله سلمان و بلال براى فاطمه خریدارى شده بود و آن گاه که وسایل یاد شده را نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) نهادند اشک ریزان سر به آسمان بلند کرده، گفته بود: اللهمَّ بارِک لقوم جُلُّ آنیتهم الخزف؛ پروردگارا برکت بده به قومى که بیشتر ظروفشان سفال است.
زنان ، ام ایمن را دربان خانه قرار دادند. سپس پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) فاطمه(علیها السلام) را صدا زد و هنگامى که او (فاطمه) همسرش را در کنار پدر دید، گریست. آن گاه که پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) دست او و على(علیه السلام) را گرفت تا در دست هم بگذارد [این بار نیز] گریست. پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمودند (دخترم): من از پیش خود تو را تزویج نکردم، بلکه خداوند در آسمان متولّى تزویج تو شد. جبرئیل (براى على) خواستگار بود و خداى متعال ولىّ (تو). خداوند به درخت طوبى امر نمود و آن درخت زیورها و حلّه ها و دُرها و یاقوت هایى بار داد و آن ها را افشاند. خداوند به حوریان بهشت فرمود تا گرد آیند و آن ها جمع شدند و [میوه هاى درخت طوبى را] از زمین برداشتند و تا روز قیامت آن گوهرها را به یکدیگر هدیه مى دهند و مى گویند: این نثار(64) فاطمه است. [آن گاه به فاطمه(علیها السلام) فرمودند:] تو را به همسرى بهترین فرد از خاندان خود در آوردم؛ همو که در دنیا و آخرت سرور است و از جمله صالحان.
سپس پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) دست فاطمه(علیها السلام) را در دست امیرمؤمنان على(علیه السلام)نهادند و فرمودند: به خانه خویش بروید. خداوند شما دو تن را همساز کند و خاطرتان را آسوده سازد. هیچ کارى نکنید تا نزد شما بیایم.
آن دو به خانه رفته، هریک در جاى خویش نشستند. زنان رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) نیز حضور داشتند و میانشان با على حجابى بود و فاطمه در میان زنان نشسته بود. سپس رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) آمد و چون داخل شد، جز اسماء بنت عمیس همه زنان، شتابان آن جا را ترک کردند.
اسماء که در هنگام وفات خدیجه(علیها السلام) بر بالین او بود، در آن لحظات خدیجه(علیها السلام) را گریان دید. لذا به او گفت: چرا مى گریى؟! در حالى که تو سرور زنان جهانیان و همسر پیامبرى و او بهشتى بودن تو را بشارت داده است. خدیجه پاسخ داد: به خاطر این نمى گریم. براى آن مى گریم که زن در شب زفاف خویش ناچار به زنى نیاز دارد که سرّش را به او بگوید و از او کمک بگیرد، ولى فاطمه کم سنّ و سال است و مى ترسم که در هنگام زفافش کسى نباشد که متولى امورش شود.
اسماء گفته بود: اى بانوى من! من با تو عهدى خدایى مى بندم که اگر تا آن هنگام زنده ماندم، در این کار جانشین تو شوم.
اسماء خود مى گوید: آن گاه که آن شب فرا رسید و پیامبر به زنان دستور داد که بیرون بروند، آن ها بى درنگ رفتند، ولى من ماندم و هنگامى که خود پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) نیز مى خواست بیرون رود، سیاهى مرا دید و پرسید: تو کیستى؟ گفتم: اسماء بنت عمیس. پیامبر فرمود: مگر به تو دستور ندادم که بیرون بروى؟! گفتم: بله، اى رسول خدا، با این کار قصد سرپیچى از شما را نداشتم، ولى با خدیجه(علیها السلام) عهدى بسته ام. آن گاه داستان را برایشان نقل کردم. حضرت گریست و فرمود: از خدا مى خواهم که تو را از فراز سر و پایین پا و پیش روى و پشت سر و از راست و چپ از شیطانِ رانده شده حفظ کند. آن ظرف را پر از آب کن و به من بده.
ظرف را از آب پر کردم. حضرت با دهان مبارکش آن ظرف را متبرک نمود و سپس فرمود: پروردگارا، این دو از من اند و من از این دو. پروردگارا، همان گونه که پلیدى و گناه را از من دور نمودى و مرا کاملاً پاک ساختى، پلیدى و گناه را از این دو نیز دور کن و آن ها را کاملاً پاک گردان!
آن گاه رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) فاطمه را فراخواند و مشتى [از آن آب] بر پیش رو و شانه ها و وسط سرش پاشید و سپس بر پوست و دوگونه اش دمید و بعد او را در آغوش گرفت و باز گفت: پروردگارا، این دو از من اند و من از این دو هستم پروردگارا همان گونه که پلیدى و گناه را از من دور کردى و مرا کاملاً پاک ساختى، این دو را نیز پاک گردان!
سپس به وى دستور داد تا از آن آب بیاشامد و مضمضه و استنشاق کند و وضو بسازد. بعد ظرفى دیگر خواست و مانند بار اول آن را متبرک ساخت. سپس در را به روى آن دو بست و رفت و پیوسته در حق آن دو دعا مى فرمود تا آن که در حجره خویش قرار گرفت. رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) در دعا براى آن دو نفر، هیچ کس را شریک و همراه نکرد(65).
هشدار درباره مفاسد
مسلمانان با فراموش کردن سنّت پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) در امر ازدواج و سهولت آن، به مشکلات و بحران هاى بسیارى گرفتار شده اند. اگر کسى در اوضاع مسلمانان این روزگار تأمل کند، حقیقت مانند آفتاب نیم روز براى او رخ مى نمایاند و به ژرفناکى بحران اجتماعى در جوامع اسلامى پى مى برد و مى بیند که روزبه روز مردم از فزونى فساد و فروپاشى آشکار خانواده؛ ـ که لحظه به لحظه رو به گسترش است ـ بیشتر به فغان مى آیند.
علت اصلى این مشکل را باید در درون خود مسلمانان جُست، چرا که آن ها امور ناپسند از دیدگاه اسلام مانند عزوبت، را سرلوحه زندگى قرار داده، از مستحبّات شرعى مانند ازدواج روى برمى تابند و در نتیجه، فساد در کشورهایشان چهره نموده و زندگى شان به بن بستى تنگ و سخت رسیده است. در حالى که اگر مسلمانان به نکوهیدگى تجرد از نظر اسلام توجه داشتند، به یقین مجردان را به حال خود رها نمى کردند تا با دست خویش خود را در دامان فساد بیندازند و هیچ حرکتى نیز از سوى بزرگترها براى نجات شان صورت نگیرد.
از این رو، بر ملت هاى اسلامى است که به شدت با پدیده تجرد مبارزه کنند و از راه هاى مختلف و با وسایل گوناگون اوج ناپسندى آن را از دیدگاه اسلام بازگو نمایند و جامعه را از فساد و بیمارى هاى بى شمار ناشى از عزوبت، با وسایل ارتباط جمعى نظیر تلویزیون، رادیو، ماهواره، اینترنت، مطبوعات و کتاب، و هم از راه سخن گفتن در مجالس و محافل اجتماعى هشدار داده، متوجه عواقب وخیم این پدیده غیر طبیعى نمایند.
نیز شایسته است مسلمانان ذهن جوانان مجرّد را به احادیثى در نکوهش مجرّد بودن معطوف کنند؛ روایاتى که به برخى از آن ها اشاره کردیم و در این باب نیز برخى دیگر از آن ها را یادآور مى شویم.
رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمودند:
رذال مـوتـاکـم الـعـزّاب(66)؛ پَست ترین مُردگان شما مـجـرّدانـنـد.
امام صادق(علیه السلام) فرمودند: مردى نزد پدرم آمد و پدرم به او فرمودند: آیا زن دارى؟ گفت: خیر. پدرم فرمودند: اگر دنیا و آنچه را که است داشته باشم، ولى شبى را بى همسر بگذرانم، آن را دوست نمى دارم (و برایم ارزشى ندارد). دو رکعت نمازى که مرد همسردار مى خواند، پر فضیلت تر از آن است که مردى مجرد شبش را (به نماز) و روزش را به روزه سپرى کند.
سپس پدرم هفت دینار به او دادند و فرمودند: با این (پول) ازدواج کن. آن گاه از قول رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمودند:
إتخذوا الأهل، فإنّه أرزق لکم(67)؛ متأهل شوید که این کار راه دستیابى به روزى را براى شما هموارتر مى کند.
در حدیث دیگرى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) مى خوانیم:
لرکعتان یصلّیهما متزوّج أفضل من رجل عزب یقوم لیله و یصوم نهاره(68)؛ دو رکعت نمازى که مَرد همسردار بخواند، برتر از آن است که مردى عزب شبش را (به نماز) و روزش را به روزه سپرى کند.
در روایت دیگرى آمده است که بیشتر اهل آتش مجرّدانند(69).
از امیرمؤمنان(علیه السلام) نیز نقل شده که ام سلمه به پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) خبر داد که گروهى از اصحاب، [مباشرت با] زنان و خوردن در روز و خواب شب را بر خویش حرام کرده اند. حضرت نزد آنان رفت و فرمودند:
أتَرغَبَون عن النساء؟! إنی آتی النساءَ وأفطِرُ بالنهار وأنام باللیل فمن رَغِبَ عن سنّتی فلیس منّی؛ آیا از زنان دورى مى کنید؟ من [که پیامبرتان هستم] با زنان مباشرت مى کنم و در روز غذا مى خورم و در شب مى خوابم. پس هر کس که از سنّت من روى برگرداند، از من نیست.
آن گاه خداوند این آیات را نازل فرمود:
(یا أیّها الذینَ آمنوا لاتُحَرِّمواْ طیبات ما أحلَّ اللهُ لکم و لا تَعْتَدوا إنَّ اللهَ لا یُحبُّ المعتدینَ * وَکُلُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ حَلَـلاً طَیِّبًا وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِى أَنتُم بِهِ مُؤْمِنُونَ)(70)؛ اى کسانى که ایمان آورده اید، چیزهاى پاکیزه اى را که خدا براى [استفاده] شما حلال کرده، حرام مشمارید، و از حد مگذرید، که خدا از حدگذرندگان را دوست نمى دارد * و از آنچه خداوند روزىِ شما گردانیده، حلال و پاکیزه را بخورید، و از آن خدایى که بدو ایمان دارید، پروا دارید.
آنها گفتند: اى رسول خدا، ما براى انجام دادن آن قسم خورده ایم.
اینجا بود که آیه بعد نازل شد و فرمود:
(لاَ یُؤَاخِذُکُمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ فِى أَیْمَـنِکُمْ ...)(71)؛ خدا شما را به سوگندهاى بیهوده تان مؤاخذه نمى کند ...(72).
همچنین رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) مى فرمایند:
المتزوّج النائم أفضلُ عندَ اللهِ من الصائمِ القائمِ العَزَبِ(73)؛ متأهل خفته، نزد خداوند برتر از عزب روزه دار نمازگزار است.
نیز روایت شده است که پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) از مردى به نام عکّاف پرسیدند: آیا همسردارى؟ گفت: نه یا رسول الله!. حضرت دوباره پرسیدند: آیا کنیزى دارى؟ گفت: نه یا رسول الله!. حضرت فرمودند: آیا تمکن مالى دارى؟ گفت: آرى. حضرت فرمودند: ازدواج کن و گرنه از گناهکاران خواهى بود(74). و به روایت دیگرى فرمودند: ازدواج کن و گرنه از راهبان نصرانى خواهى بود(75). و به نقل دیگر فرمودند: ازدواج کن و گرنه از برادران شیطان خواهى بود(76).
نیز از ایشان نقل است که فرمودند:
أربعة یلعنهم اللهُ مِن فوقِ عرشِهِ و یؤمّنونَ الملائکةُ رجل یتحفّظ نفسَهُ و لایتزوّج و لاجاریةَ له، کی لایکون لَهُ ولد...(77)؛ چهارتنند که خداى تعالى ایشان را در عرش خود لعنت مى کند و فرشتگان آمین مى گویند؛ [یکى] مردى که خویشتن دارى مى کند و ازدواج نمى نماید و کنیزى هم ندارد؛ تا فرزندى نداشته باشد


ادامه دارد ...

برگرفته از کتاب جوانان؛ ازدواج وراهکارها

نوشته آیت الله محمد شیرازی

اَللّهُمَّ الْعَنْ اَوَّلَ ظالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ آخِرَ تابِعٍ لَهُ عَلى ذلِکَ

تقدیم به مادر خوبیها

فضایل حضرت فاطمه زهراء علیها السلام در منابع اهل تسنن

رسول اکرم (ص) فرمودند:

«اگر تمامی حسن و کمالات در شخصی تجسم یابد، هر آینه او

فاطمه(علیها السلام) خواهد بود؛

 بلکه فاطمه(علیها السلام) از تمامی حسن و کمالات بالاتر است.

به درستی که دخترم(علیها السلام)، از نظر شرافت و کرامت بهترین اهل زمین است».

مقتل خوارزمی: ج 1، ص 60_ فرائدالمسطین: ج 2، ص 68.

  بسم الله الرحمن الرحیم

*( الهُمَ صَلی عَلی مُحَمّد وَ آل مُحَمّد )*

كم بودن مهریه مهم ترین عاملى است كه ازدواج دختران مجرد را تسهیل مى كند و از دیگر سو اسلام از تعیین مهریه سنگین نهى فرموده است. در احادیث نیز با اشاره به این مطلب آمده است كه خوشبختى زن در اندك بودن مهریه او و شومى او در بسیار بودن آن است.
امیرمؤمنان على(علیه السلام) نیز فرمودند:
لا تغالوا فی مُهورِ النساءِ فتكونَ عداوةً(56)؛ در (مقدار) مهریه زنان، از حد تجاوز نكنید كه باعث دشمنى مى شود.
و نیز روایت شده است كه یكى از نشانه هاى خجستگى زن، اندك بودن مهریه او و یكى از نشانه هاى شومى زن بسیار بودن مهریه او است(57).
در دسته دیگرى از روایات آمده است: زنى كه مهر او كمتر باشد، بهتر است. اینك به برخى از این روایات اشاره مى كنیم. رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمودند:
أفضلُ نساءِ أمّتی أصْبَحهُنَّ وجهاً و أقلَّهُنَّ مِهراً(58)؛ برترین زنان امت من زیباروى ترین و كم مهریه ترین آن ها است.
این حدیث شریف به خوبى آشكار مى كند كه در اسلام بر كم بودن مهریه توجه شده است. از این رو مهریه نباید به مانعى بر سر راه ازدواج جوانان درآید. رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) دختر والا مقام خویش را با مهریه اى ناچیز به خانه شوهر فرستاد تا به همگان بیاموزد كه مهر بالا و نظایر آن ضامن موفقیت در ازدواج نیست، بلكه شرط آن ایمان، تقوا و اخلاق نیك است. در چند روایت از امام صادق(علیه السلام) به اندك بودن مهریه حضرت زهرا(علیها السلام)اشاره شده است. در روایتى آمده است: حضرت على(علیه السلام) براى ازدواج با فاطمه(علیها السلام) یك روپوش مخمل راه راه ساده ـ كه اندكى از مخمل آن از بین رفته بود ـ و یك پیراهن و یك زیرانداز از جنس پوست قوچ مهریه داد(59).
در روایت دیگرى آمده است: رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) حضرت فاطمه(علیها السلام) را به همسرى امیرمؤمنان(علیه السلام) درآورد با مهریه اى معادل یك زره حطمیّه و فرش خانه آن ها پوست قوچ بود و هنگامى كه مى خوابیدند زیراندازى پشمین زیر خود مى انداختند(60). بنا بر روایتى دیگر، زرهى كه به عنوان مهریه در نظر گرفته شده بود سى درهم ارزش داشت(61).
دسته دیگرى از روایات، به كاستن از مقدار مهریه دعوت مى كند و بر آن پا مى فشارد تا هم به ازدواج ترغیب كند و هم روند آن را تسهیل نماید. شخصى از امام صادق(علیه السلام) سؤال كرد: كمترین چیزى كه مجاز است به عنوان مهر قرار گیرد، چیست؟ حضرت مى فرمایند: مقدارى شكر(62).
نیز از آن حضرت روایت شده است كه رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) بیشترین مهرى كه براى دختران خود و نیز كابین همسران خویش در نظر گرفت دوازده اوقیّه (هر اوقیّه چهل درهم) و یك نشّ (بیست درهم) بود(63).
متأسفانه این سنّت مؤكد اسلامى نزد مسلمانان این روزگار مورد بى توجهى قرار گرفته است، چه این كه پسران جوان روزگار ما به دلیل مهریه هاى سنگین و طاقت شكن و انبوهى از شروط مادى كه خانواده دختر بر گرده طرف مقابل مى نهند، هماره از این سنت رویگردان و گریزان هستند.
از این رو، اگر بخواهیم دختران جوان را به خانه بخت روانه كنیم تا بر مشكل عزوبت فایق آئیم و از پیامدهاى منفى بسیار آن رهایى یابیم، باید با این سنّت اسلامى آشتى كنیم و در محافل به تبلیغ و تأكید بر آن بپردازیم، باشد كه مسلمانان از خواب غفلت بیدار شوند و با شناخت مصیبت وارد آمده بر خویش، به این سفارش اسلام پایبند گردند. شایان توجه است كه، تا گذشته اى نزدیك معضل عزوبت در میان مسلمانان مطرح نبود؛ چرا كه مهریه ها از مقدار «مهرالسنه» تجاوز نمى كرد و در بسیارى از اوقات نیز كم تر بود، امّا امروز، سایه شوم فاجعه اجتماعى و اخلاقى ناشى از مجرد ماندن جوانان و بالا رفتن سن ازدواج زندگى همگان را تحت الشعاع قرار داده است.

ادامه دارد ...

برگرفته از کتاب جوانان؛ ازدواج وراهکارها

نوشته آیت الله محمد شیرازی

اَللّهُمَّ الْعَنْ اَوَّلَ ظالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ آخِرَ تابِعٍ لَهُ عَلى ذلِکَ
 

 بسم الله الرحمن الرحیم

*( الهُمَ صَلی عَلی مُحَمّد وَ آل مُحَمّد )*

مشاركت خیّران

از دیگر راه كارهاى حل مشكل تجرد در میان جوانان این است كه بازرگانان و انسان هاى خیّر را تشویق و ترغیب نمود تا در طرح هاى كلان ازدواج مشاركت نمایند و امر ازدواج را براى هزاران دختر و پسر جوان تسهیل كنند و زمینه تشكیل یك خانواده سالم را براى آنان فراهم سازند(45).
فقیهان و محدّثان از ضرورت این اصل غافل نبوده، در كتاب هاى خویش بخش هایى را به مسائلى چون؛ استحباب پا در میانى و تلاش براى ازدواج دیگران و ضرورت پرهیز از تلاش براى ایجاد جدایى میان زن و شوهر و تباه كردن رابطه آن دو اختصاص داده اند. بیش از هر سخنى، توجه به برخى از روایات وارد شده در این باره سودمند است. رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم)مى فرمایند:
مَن عَمِلَ فی تزویجِ حلال حتى یجمَعُ اللهُ بینهما زَوَّجَهُ اللهُ من الحورِ العینِ و كانَ لَهُ بكلّ خُطْوَة خَطاها و كَلِمة تَكَلَّم بها عبادةُ سنة(46)؛ هر كس براى به هم رسیدن زن و مردى به حلال (و تسهیل در ازدواجشان) بكوشد و [در نتیجه] خداوند متعال آن دو را به هم برساند، خداوند از حوریان بهشت به وى تزویج خواهد كرد و براى هر گامى كه برداشته و هر كلمه اى كه گفته، (ثواب) عبادت یك سال به او خواهد داد.
امیرمؤمنان(علیه السلام) نیز مى فرمایند:
أفضلُ الشفاعاتِ مَنْ یَشْفَعُ بینَ اثنینِ فی نكاح حتّى یجمَعُ اللهُ شَمْلَهما(47)؛ پر فضیلت ترینِ میانجى گرى ها آن است كه كسى در ازدواجى میان دو تن وساطت كند و [در نتیجه،] خداوند آن دو را به هم برساند.
از امام زین العابدین(علیه السلام) نیز روایت شده است:
من زوّج عَزَباً تَوَّجَهُ اللهُ بتاجِ المُلْكِ(48)؛ هر كس مجردى را همسر دهد، خداوند تاج پادشاهى بر سر او مى نهد.
بدین مضمون احادیثى از امام صادق(علیه السلام) نیز نقل شده است:
من زَوَّجَ عَزَباً كانَ مِمَّنْ یَنْظُرُ اللهُ إلیهِ یومَ القیامَةِ(49)؛ هر كس مجردى را همسر دهد، در زمره كسانى خواهد بود كه خداوند در روز قیامت بدان ها نظر مى كند.
أربعة یَنْظُرُ اللهُ عَزّوجلَّ إلیهم یوم القیامةِ: من أقال نادماً أو أغاثَ لَهفان أو أعتَقَ نَسِمَةً أو زَوَّجَ عزباً(50)؛ چهار كس اند كه خداوند عزّوجل در روز قیامت بدان ها [به نیكى و رحمت] مى نگرد: كسى كه معامله اش را با طرف پشیمان شده فسخ كند، به فریاد اندوه زده اى برسد، بنده اى را آزاد كند، یا عَزَبى را همسر دهد.
در حدیثى از امام كاظم(علیه السلام) مى خوانیم:
ثلاثة یستظلّونَ بظلِّ عرشِ اللهِ یومَ لا ظِلَّ إلاّ ظلّهُ: رجُلٌ زَوَّجَ أخاهُ المسْلِمَ أو أَخْدَمَهُ أو كَتَمَ لَهُ سِرّاً(51)؛ در آن روز كه جز سایه عرش خدا سایه اى نیست، سه كس در آن پناه مى گیرند: مردى كه برادر مسلمانش را همسر دهد، به او خدمتى كند، یا رازى از او را پنهان دارد.
حسن بن سالم مى گوید: امام موسى بن جعفر(علیه السلام) مرا با نامه اى نزد عمه خویش فرستاد تا مبلغى را از او بخواهم (مبلغى كه گویا وعده داده بود براى تسهیل امر ازدواج محمدبن جعفر برادر آن حضرت، به او بدهد). آن گاه كه وى نامه را خواند، آن را به من نشان داد كه در آن نوشته بود:
إن لِلّهَ ظِلاًّ یومَ القیامَةِ لایَسْتَظِلُّ تَحتَهُ إلاّ نبیُّ أو وصیُّ نبیٍّ أو عبد أَعْتَقَ عبداً مؤمنِاً أوعبد قضى مَغرَمَ مؤمن أو مؤمن كَفَّ أیمّةَ مؤمن(52)؛ همانا در روز قیامت خداوند سایه اى دارد كه تنها پیامبرى یا وصىّ پیامبرى یا كسى كه بنده مؤمنى را آزاد كرده باشد یا بدهكارى مؤمنى را پرداخته باشد، یا مؤمنى كه [به ازدواج با دختر مؤمنى یا به تسهیل امر ازدواجش] وى را از گناه حفظ كرده باشد، در آن پناه مى گیرد.
در پایان، روایت دیگرى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) بشنوید كه مى فرمایند:
أربعة ینظُر اللهُ تعالى إلیهم یومَ القیامةِ ویزكّیهم: من فَرَّجَ عن لهفان كُربَة، و من أَعْتَقَ نَسمةً مؤمنةً، و من زَوَّجَ عَزَباً، و من أحجَّ صرورةً(53)؛ چهار تن هستند كه خداوند در روز قیامت به آن ها نظر [رحمت] مى كند و آن ها را پاكیزه مى گرداند: كسى كه اندوهِ اندوه زده درمانده اى را بزداید، كسى كه كنیز مؤمنه اى را آزاد كند، و كسى كه عزبى را همسر دهد و كسى كه حج نرفته اى را به حج بفرستد.

ادامه دارد ...

برگرفته از کتاب جوانان؛ ازدواج وراهکارها

نوشته آیت الله محمد شیرازی

اَللّهُمَّ الْعَنْ اَوَّلَ ظالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ آخِرَ تابِعٍ لَهُ عَلى ذلِکَ

 بسم الله الرحمن الرحیم

*( الهُمَ صَلی عَلی مُحَمّد وَ آل مُحَمّد )*

همسر دوستى، مشوّقى براى ازدواج

در روایات اسلامى دوست داشتن همسر، پدیده اى ارزشمند دانسته شده است تا مشوّقى براى ازدواج باشد. در این جا به چند مورد از این روایات اشاره مى كنیم:
در احادیثى از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است كه فرمودند:
الَعْبدُ كلَّما إزْدادَ لِلنِّساءِ حُبّاً إزداد فی الإیمانِ فضلاً(34)؛ هرچه روح همسر دوستى در بنده اى فزونى گیرد، برترى ایمانش فزونى مى یابد.
ما أَظُنُّ رجلاً یَزْدادُ فی الإیمانِ خَیراً إلاّ أزدادَ حُبّاً للنساء(35)؛ هر مردى كه در ایمانش خیر و خوبى فزونى گیرد به یقین همسر دوستى اش افزایش مى یابد.
مِن أخلاقِ الأنبیاءِ، حُبُّ النساءِ(36)؛ از اخلاق پیامبران دوست داشتن همسر است.
أكثرُ الخیرِ فی النساءِ(37)؛ بیشترین خیر و بركت در زنان است.
از پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم) نیز روایت شده است:
حُبِّبَ إلیَّ مِنَ الدنیا النساءُ و الطیبُ و قرّةُ عینی فی الصّلاةِ(38)؛ از (این) دنیا زنان [همسر] و بوى خوش، محبوب من قرار داده شده است و روشنى چشم من در نماز است.
نهى از عزوبت
روایات بسیارى عزوبت و تجرد را نكوهش و از آن نهى نموده اند. برخى ازاین روایات در بحث هاى پیشین آورده شد. اینك چند روایت دیگر در این باب مى خوانیم. رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) مى فرمایند:
خیارُ أمّتی المتأهِّلونَ و شرارُ أمّتی العُزّاب(39)؛ بهترینانِ امت من متأهلان، و بدترینان امت من مجرّدانند.
و در روایات دیگرى مى فرمایند:
شرار موتاكم العُزّابُ(40)؛ بدترین مردگانِ شما عَزب ها [مجردها] هستند.
شراركُم عزّابُكُم، و العُزّابُ إِخوانُ الشیاطینَ(41)؛ [معمولا] بدترینِ شما عزب هاى شمایند، و [معمولا] عزب ها برادران شیطانند.
لوخَرَجَ العُزّابُ مِن موتاكم إلَى الدّنیا لتزوَّجوا(42)؛ اگر از میان مردگانتان عزب ها به دنیا باز مى گشتند، به یقین ازدواج مى كردند.
النّكاحُ سنّتی فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سنّتی فلیسَ منّی(43)؛ ازدواج سنت من است و هر كه از سنت من روى بگرداند، از من نیست.
امام رضا(علیه السلام) فرمودند كه: زنى به امام باقر(علیه السلام) گفت: خدا به خیرت دارد! من متبتّل هستم. امام پرسید: منظورت از تبتّل چیست؟ زن گفت: منظورم این است كه مى خواهم براى همیشه از ازدواج صرف نظر كنم. امام فرمود: به چه دلیل؟! گفت: با این كار، در پى [كسب] فضیلت هستم. امام فرمود: بازگرد! اگر در این كار فضیلتى بود، فاطمه(علیها السلام)(دختر رسول خدا) از تو بدان سزاوارتر بود. به یقین كسى نمى تواند در كسب فضیلت بر او پیشى بگیرد(44).
در بحث هاى بعدى روایات دیگرى در این زمینه بیان خواهیم كرد.

ادامه دارد ...

برگرفته از کتاب جوانان؛ ازدواج وراهکارها

نوشته آیت الله محمد شیرازی

اَللّهُمَّ الْعَنْ اَوَّلَ ظالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ آخِرَ تابِعٍ لَهُ عَلى ذلِکَ
 

همسر صالح

در روایات اسلامى داشتن زن صالح از نشانه هاى خوشبختى مرد دانسته شده است و این، خود از بزرگ ترین نعمت هاى الهى، بلكه مى توان گفت كه پس از نعمت برخوردارى از اسلام، پر فضلیت ترین نعمت است و روشن است كه جوان مجرّد از این سعادت و بركات آن محروم است.
رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) مى فرمایند:
ما استفادَ امرؤ مسلم فائدةً بعدَ الإسلامِ أفضل مِن زوجة مُسْلمة تسرّهُ إذا نَظَرَ إلیها و تُطیعُهُ إذا أَمَرها و تَحْفِظُهُ إذا غابَ عنها فی نفسِها و مالِهِ(25)؛ پس از برخوردارى مرد از نعمت اسلام، داشتن همسرى كه هرگاه به او بنگرد شادش كند، و هرگاه او را فرمان دهد، فرمانبردارى اش كند، و هرگاه از او دور شود با خویشتن دارى [و پاكدامنى] آبروى او را حفظ كند و مال او را نگاه دارد برترین نعمت هاست.
امام صادق(علیه السلام) نیز روایتى را با مضمون فوق از امام باقر(علیه السلام) نقل فرموده(26) و خود در حدیث دیگرى مى فرمایند:
ثَلاَثة أَشْیاء لایُحاسِبُ اللهُ عَلیهَا الْمُؤمِنَ: طَعامٌ یَأكُلُهُ، وَثَوبٌ یَلْبِسُهُ، وَ زَوْجَةٌ صالِحَة تُعاوِنُهُ وَ تُحْصِنُ فَرْجَهُ(27)؛ سه چیز است كه خداوند هیچ مؤمنى را درباره آن ها بازخواست نمى كند: غذایى كه مى خورد، لباسى كه مى پوشد و همسر صالحى كه او را یارى مى دهد و دامان او را [از آلوده شدن به حرام] نگاه مى دارد.
و همچنین مى فرمایند:
ثلاثة لِلمؤمنِ فیهنَّ راحة: دار واسعةٌ تُواری عورتَهُ و سوءَ حالِهِ منَ الناسِ، و امرأة صالحة تُعینُهُ على أمرِ الدنیا و الآخرِةِ، و ابنة أو أخت یُخْرِجُها مِن منزِلِهِ بموت أو بتزویج(28)؛ سه چیز است كه وسیله آسایش مؤمن است: خانه وسیعى كه نهفتنى ها و كاستى هاى معیشتى اش را از مردم پنهان كند، و زن نیكوكارى كه وى را در امر دنیا و آخرت یارى برساند، و دختر یا خواهرى كه به مردن یا به ازدواج كردن از منزل خود روانه كند.
و نیز مى فرمایند:
ثلاثة هُنَّ منَ السعادةِ: الزوجةُ المؤاتیةُ، و الَوَلدُ البارُّ، و الرجلُ یُرزَقُ معیشةً یَغدُو عَلى إصلاحها و یَروُحُ إلى عیالِهِ(29)؛ سه چیز از [نشانه هاى] خوشبختى است: زوجه اى موافق و همراه، فرزند نیك، و این كه مرد منبع درآمدى داشته باشد كه بامداد در پى به دست آوردن روزى روان شود و شامگاهان نزد خانواده خویش باز گردد [و در كنار آنان بیاساید].
در حدیث دیگرى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) مى خوانیم:
الدنیا متاعٌ وخیرُ متاعها الزوجةُ الصالحةُ(30)؛ دنیا قرارگاه است و بهترین [همدم و] مایه [خوشى در] آن، همسر صالحه است.
حـضرت مـوسى بـن جـعـفر(علیه السلام) نیز از آن حضرت نقل مى نماید كه فرمودند:
أربع مِن سعادةِ المرءِ: الخُلَطاءُ الصّالحِونَ و الولدُ البارُّ و المرأةُ المؤاتیةُ و أن تكونَ معیشتُه فی بلدِهِ(31)؛ چهار چیز از [نشانه هاى] خوشبختى مرد است: دوستان و همنشینان صالح، و فرزند نیكوكار، و زن موافق و همراه، و این كه كار و كسب او در شهر خودش باشد.
رسول اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم) در دو بیان دیگر مى فرمایند:
من أُعطِیَ أربعَ خصال فقد أُعطِیَ خیرَ الدّنیا و الآخرةِ و فازَ بِحظّهِ منها: وَرَع یعصِمُه عن محارمِ اللهِ، و حُسْن خُلق یعیشُ به فی النّاسِ، و حِلْم یَدْفَعُ به جهلَ الجاهل، و زوجة صالحة تُعینُهُ على أمر الدّنیا و الآخرة(32)؛ آن كس كه چهار صفت به او داده شود، خیر دنیا و آخرت به او داده شده و به بهره خود از آن دست یافته است: ورع (تقوا و احتیاطى) كه او را از محرمات الهى باز دارد، خوى خوشى كه با كمك آن در میان مردم زندگى كند، حلمى كه به كمك آن نادانى نادانان را دفع كند، و همسر نیكوكارى كه او را بر امر دنیا و دین یارى رساند.
من أُعْطِیَ خمساً لم یَكُن له عذر فی تركِ عملِ الآخرةِ: زوجة صالحة تُعینُه على أمرِ دنیاه و آخرتِهِ، و بنونَ أبرار، و معیشة فی بلدِهِ، و حُسْنُ خُلْق یُداری به الناسَ، و حُبِّ أهل بیتی(33)؛ به هركس پنج چیز داده شود، دیگر هیچ عذرى در ترك عمل براى آخرت از او پذیرفته نخواهد شد: همسرى نیكوكار كه او را در امر دنیا و دینش یارى كند، و فرزندانى درست كردار و نیكو، و داشتن كار و كسبى در شهر خود، و اخلاق خوبى كه به كمك آن با مردم به مدارا رفتار كند، و محبت اهل بیت من(علیهم السلام).

بسم الله الرحمن الرحیم

*( الهُمَ صَلی عَلی مُحَمّد وَ آل مُحَمّد )*

ازدواج از منظر روایات

پیشتر گفته شد که یکى از راه کارهاى حل مشکل ازدواج این است که مسلمانان به آیات و روایاتى که بر ازدواج و استحباب آن تأکید مى کند توجه و عمل کنند. ابتدا به سخنان رسول اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) در باب ازدواج و ترغیب به آن که بسیار است مى پردازیم، از جمله مى فرمایند:
ما بُنیَ بَناءٌ فی الإسلامِ أَحَبُّ إلَى اللهِ عَزَّوَجَلَّ مِنَ التّزویجِ(3)؛ در اسلام هیچ بنایى نهاده نشده که محبوب تر از ازدواج [مردان و زنان بى همسر] باشد.
امام صادق(علیه السلام) از رسول اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) روایت کرده اند:
(خـود) ازدواج کنید و (دیگران را نیز) تـزویج کـنید. بدانید که از نشانه هاى سعادت مرد مسلمان آن است که هزینه ازدواج بى شوهرى را بر عهده گیرد و بپردازد. محبوب ترین چیز نزد خداى عزّوجلّ آن است که در دوران اسلام خانه اى با ازدواج آباد شود، و نکوهیده ترین چیز نزد خداى عزّوجلّ آن است که در (دوران) اسلام خانه اى با جدایى همسران ویران شود.
امام صادق(علیه السلام) آن گاه در ادامه فرمودند:
خـداى عـزّوجـلّ از آن رو بر [تـرک] طلاق تأکید داشته و مکرر از آن سخن گفته که آن را مبغوض داشته است(4).

امیرمؤمنان على(علیه السلام) مى فرمایند: ازدواج کنید، چرا که رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم)فـرمـودند:
من أحبّ أن یتّبع سنّتی فإنّ من سنّتی التزویج(5)؛ هر کس دوست دارد از سنّت من پیروى کند، [بداند که] ازدواج کردن سنّت من است.
امام جعفرصادق(علیه السلام) از پدرانش نقل مى کند که رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمودند:
مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَلْقَى اللهَ طاهِراً مُطهّراً فَلْیَتَعفّفْ بِزَوْجَة(6)؛ هر کس دوست دارد پاک به دیدار خدا رود، با [اختیار کردن] زوجه اى خود را پاکدامن نگاه دارد.
پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) همچنین مى فرمایند:
ما من شابّ تزوّج فی حداثةِ سنِّهِ، إلاّ عجّ شیطانه یقول: یا ویلاه! عصم هذا منّی ثلثی دینه، فلیتّق الله العبد فی الثلث الباقی(7)؛ هرکس در جوانى ازدواج کند، شیطان گماشته او به ناله مى گوید: «اى واى من! این(جوان) دو سوم دینش را از (شرّ) من حفظ کرد». پس آن بنده باید در [حفظ] یک سوم باقى مانده از دینش تقواى خدا را پیشه کند.
از امیرمؤمنان على(علیه السلام) نیز نقل شده که عثمان بن مظعون نزد رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم)آمد و گفت: اى رسول خدا، ... قصد کرده ام همسرم خوله را بر خود حرام کنم. رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمودند:
اى عثمان، چنین نکن! [و بدان] آن گاه که بنده مؤمن دست همسرش را مى گیرد، خدا در نامه عمل او ده حسنه مى نویسد و ده گناه را پاک مى کند. اگر او را ببوسد، در نامه عملش یکصد حسنه ثبت و یکصد گناه را پاک مى کند. اگر با او نزدیکى کند، در نامه عمل او هزار حسنه مى نویسد و هزار گناه را پاک مى کند و فرشتگان در نزد آنان حاضر مى شوند. آن گاه که غسل مى کنند، به مقدار آبى که از موى تن آنان روانه شود خداوند به سبب آن یک حسنه مى دهد و به سبب آن از نامه هر کدام یک گناه را پاک مى کند. اگر غسل در شبى سرد انجام بگیرد خـداى عـزّوجلّ به فرشتگان مى فرماید: این دو بنده ام را بنگرید که در این شب به خاطر دستور من، که خدایشان هستم، غسل کردند؛ شما را شاهد مى گیرم که هر دو را بخشیدم. و اگر پس از آن نزدیکى فرزندى به وجود بیاید، در بهشت از خادمى برخوردار مى شوند.
آنگاه رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) بر سینه عثمان زدند و فرمودند:
اى عثمان، از سنّت من روى مگردان! هر کس از سنّت من روى بگرداند، فرشتگان در روز قیامت در مقابل او قرار مى گیرند و میان او و حوض کوثر حایل مى شوند(8).
در ادامه بحث به روایاتى از امامان معصوم(علیهم السلام) اشاره مى کنیم که بر ضرورت و اهمّیت ازدواج تأکید کرده است.
پیامبر اسلام فرمودند:
یا معشر الشباب! من استطاع منکم الباه فلیتزوّج، فإنّه أغضّ للبَصَر، و أحصن للفرْج، و من لم یستطع فلیدمن الصوم، فإنّ له وجاء(9)؛ اى جوانان! هر یک از شما که بر همسردارى توانا است، باید ازدواج کند، چرا که این کار، چشم پوشى [از نگاه هاى حرام] را آسان تر مى کند و فَرج را [از فحشا] مصون تر نگاه مى دارد. آن کس که توانایى ازدواج ندارد، باید پیوسته روزه بگیرد؛ چرا که این کار آتش شهوت را فرو مى نشاند.
و نیز فرمودند:
تَناکَحُوا تَناسَلْوا أباهی بِکُم اْلأمَمَ یَومَ القیامَةَ(10)؛ ازدواج کنید و فرزند آرید که من در روز قیامت به [شمار] شما بر امت هاى دیگر فخر خواهم کرد.
خَیْر أُمّتی أَوَّلُها اَلْمتَزوَّجُونَ وَآخِرُها الْعزّابُ(11)؛ بهترین هاى امّت من نخست همسر گزیدگان و آخرین آنان مجرّدانند.
و در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم:
لیس شیء مباحْ أحبُّ إلى اللهِ مِنَ النکاحِ، فإذا اغتسلَ المؤمنُ من حلالِهِ، بکى إبلیسُ و قال: یا ویلتاه! هذا العبد أطاع ربّه و غُفِرَ له ذنبُه(12)؛ دوست داشتنى ترین مباح ها نزد خدا ازدواج است. آن گاه که مؤمن پس از آمیزش با همسر خودش غسل مى کند، ابلیس به گریه مى افتد و مى گوید: اى واى من! این بنده پروردگارش را اطاعت کرد و گناهش بخشوده شد.
از امیرمؤمنان على(علیه السلام) نیز روایت شده که فرمودند: هرگاه یکى از اصحاب رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) ازدواج مى کرد رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) مى فرمودند: دینش کامل شد(13).
همچنین امام صادق(علیه السلام) به نقل از پدرش امام باقر(علیه السلام) فرمودند:
رَکْعتانِ یُصَلّیهِما مُتَزَوِّجٌ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعینَ رَکَعة یُصَلّیها عزب(14)؛ دو رکعت نمازى که فرد داراى همسر مى خواند، برتر از هفتاد رکعت نمازى است که فرد مجرّد مى خواند.
نیز پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) فرمودند:
رَکْعَتانِ یُصَلّیهما مُتِزَوّجٌ، أًفْضَلُ مِنْ صَلاةِ رَجُل عَزَب یَقُوُمَ لَیْلَهُ وَیَصُومُ نَهارَهُ(15)؛ دو رکعت نمازى که مرد زن دار مى گزارد، از نماز مجرّدى که شب را به نماز مى ایستد و روز را روزه مى گیرد برتر است.
امام سجاد(علیه السلام) مى فرمایند:
مَنْ تَزَوّجَ للهِ عَزَّوَجَل وَ لِصِلَةِ الرَّحِمِ تَوَّجَه اللهُ تَعالى بِتاج المُلکِ وَ الْکَرَامِة(16)؛ هر کس براى خداى عزّوجلّ و به جاى آوردن صله رحم ازدواج کند، خداوند تاج پادشاهى و کرامت بر سَرِ او مى نهد (او را بزرگى بخشد).
امام صادق(علیه السلام) مى فرمایند: مردى نزد پدرم آمد و پدرم از او پرسید: «آیا همسردارى؟ گفت: «خیر». پدرم فرمود: لا أحبّ أن لی الدنیا و ما فیها و إنّی أبیت لیلة لیس لی زوجة؛ دوست ندارم که دنیا و آنچه در آن است، از آنِ من باشد، ولى یک شب را بى همسر به سر ببرم. سپس فرمود: دو رکعت نمازى که مرد زن دار بخواند، با فضلیت تر از نماز مردى بى زن است که شب را [به عبادت] دارد و روز را به روزه به شام رساند».
سپس پدرم هفت دینار به وى داد و فرمود: «این پول را هزینه ازدواج خود کن»(17).
امیرمؤمنان على(علیه السلام) نیز سفارش مى فرمودند که ازدواج کنید؛ چرا که رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) بسیار مى فرمودند: هر کس دوست دارد که از سنّت من پیروى کند، باید ازدواج کند؛ زیرا تزویج نمودن از سنّت من است. و در پى زاد و ولد باشید که فردا[ى قیامت] من در برابر امت هاى دیگر به بسیارىِ شما فخر مى ورزم(18).
امام باقر(علیه السلام) نیز در این باره مى فرمایند:
لَهْوُ الْمؤمِنِ فی ثَلاثَةِ أَشْیاء: أَلتَّمتُّعُ بِالنِّساءِ وَ مُفاکَهَةُ الإخوانِ وَ الصَّلاةُ بِاللّیَلِ(19)؛ سرگرمى مؤمن در سه چیز است: لذّت بردن [مشروع] از زنان، شوخى کردن با برادران [دینى] و نماز در شبانگاهان گزاردن.
در احادیث دیگرى از پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله وسلم) مى خوانیم:
مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَکُونَ عَلى فِطْرَتی فَلْیَسْتَنَّ بِسُنَّتی وَ إِنَّ مِنْ سُنَّتِی اَلنِّکاح(20)؛ هر کس دوست دارد بر سرشت من باشد، باید از سنّت من پیروى کند، و همانا ازدواج از سنّت هاى من است.
تَناکحوا تَکثِرُوا فَإنّی أُباهی بِکُمُ اْلأمَمَ یَومَ القیامَةِ حَتّى بِالسِّقطِ(21)؛ ازدواج کنید و بسیار شوید، که من در روز قیامت به افزونى شمار شما، حتى به فرزند سقط شده شما مباهات مى کنم.
یُفْتَحُ أبوابُ السماءِ بالرّحمةِ فی أربعِ مواضعَ: عند نزولِ المَطَرِ، و عند نَظَرِ الولدِ فی وجه الوالدینِ، و عند فتحِ باب الکعبةِ، و عند النّکاحِ(22)؛ درهاى آسمان چهار وقت براى نزول رحمت باز مى شود، هنگام بارش باران، هنگامى که فرزندى به صورت پدر و مادرش نگاه کند، هنگام باز شدن در کعبه و هنگام نکاح.
ما بُنِیَ فی إِلاسْلامِ بِناءٌ أَحَبُّ إِلَى اللهِ عَزَّوَجَلَّ وَ أَعزُّ مِنَ التَّزویجِ(23)؛ در اسلام هیچ بنایى نهاده نشده که نزد خدا محبوب تر و استوارتر از تزویج باشد.
رسول اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) خطاب به یکى از اصحابش، به نام زید بن ثابت، فرمودند:
تَزَوّجْ فَإنَّ فِی التَّزْویجِ بَرَکَة وَ التَّعفّفُ مَعَ عِفّتِکَ(24)؛ ازدواج کن؛ چرا که در تزویج، برکت و پاکدامنى افزون بر پاکدامنى [داشته] توست.


ادامه دارد ...

برگرفته از کتاب جوانان؛ ازدواج وراهکارها

نوشته آیت الله محمد شیرازی

اَللّهُمَّ الْعَنْ اَوَّلَ ظالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ آخِرَ تابِعٍ لَهُ عَلى ذلِکَ