تبیان، دستیار زندگی

می دانیم در هر مورد ، پیش گیری مهم تر از درمان است. در حوزه پیشگیری از اعتیاد نیز این اصل صادق است. اكثر متخصصان برآنند كه برای مبارزه با اعتیاد باید زمینه های آن را از میان برداشت.
 با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت كه خانواده و سایر سازمان های اجتماعی مثل مدرسه ، سازمان های مربوطه به رسانه های همگانی، سازمان ها و انجمن های مربوط به گذران اوقات فراغت و غیره می تواند زمینه ساز مهم دراعتیاد افراد به مواد مخدر و یا بر عكس در صورت درك مسئولیت خطیر خود می تواند از اشاعه اعتیاد در میان جوانان و هم چنین سایر انحرافات و كجروی ها جلوگیری به عمل آورند.
 لذا اگر اشكالی در این سازمان های اجتماعی است، چه باید كرد؟ اگر مسئولین خانواده ها یعنی پدر و مادر، خود آن آموزش و فرهنگ را ندارند كه یار و یاور فرزندان خود باشند، اگر آنها عاملین بیماری شخصیتی فرزندان خود هستند، چه باید كرد؟ و یا اگر مربیان آموزش دیده و روشن بین و دلسوز نداشته باشیم و یا اگر مربیان، خود نیز مشكلی بر مشكلات كودكان و نوجوانان و جوانان كه از مشكلات خانوادگی گریخته و به آنها  پناه برده یا در گوشه كلاس عزلت گزیده , اضافه نمایند چه باید كرد ؟ و همچنین اگر سایر سازمان های اجتماعی خود زاینده ی مشكلات و نابسامانی هائی باشند، در مقابل چه باید كرد؟
در واقع باید گفت برای سالم ساختن جامعه چه باید كرد ؟ چون بدون سلامت جامعه بزرگ ، سلامت خانواده و هیچ سازمان اجتماعی دیگر میسر نمی گردد.
برای حصول این منظور یعنی سالم ساختن خانواده و جامعه به یك انقلاب فرهنگی با معیارهای اصیل و متناسب نیازمندیم.
باید كاری كرد كه خانواده ها با اصول صحیح  تربیتی آشنا شوند. باید كاری كرد كه رسانه های گروهی خود را در قبال مردم مسئول بدانند . باید كاری كرد كه شغل معلمی معیارهای تازه پیدا كند و ده ها بایدهای دیگر. امیدوارم این مقاله راه گشایی باشد در زمینه پیش گیری از اعتیاد ، این بلای خانمان سوز.

پیش گیری از اعتیاد و خانواده
- مشاوران خانواده تربیت شوند تا به خانواده ها در رفع مشكلات خانوادگی و تربیت صحیح فرزندان یاری نمایند. به خود آموزی و اعتلای فرهنگ را درخانواده ها افزونی بخشیده و آنها را از مقتضیات زمانه و شرایط اجتماعی آگاه سازند .
- باید با خانواده ها در مورد تربیت و آموزش مداوم خودشان صحبت كرد.
- باید خانواده ها را با ارائه ارزش های معنوی و اجتماعی از بیماری مصرف و تجمل بر حذر داشت .
- باید خانواده ها را آموزش داد تا از اوقات فراغت خود استفاده سالم و سودمند نمایند .
- باید به خانواده ها آموخت كه پسران و دخترانشان برای جلوگیری از برخی عدم توافق ها، باید همسران همسان - بدین معنی كه دارای خصوصیات و عادات نزدیك و مشابه باشند- انتخاب نمایند .
- باید به خانواده ها آموخت كه جوانانشان را با منطق زندگی زناشوئی آشنا كنند ، تا در زندگی خانوادگی افرادی موفق باشند. زیرا وقتی جوانی از ازدواج درك رمانتیك دارد بعد از ازدواج در بهترین صورت نیز آن را خسته كننده و یكنواخت می یابد.
- زنان و مردان باید بعضی از عدم توافق ها را ناچیز بشمارند تا موجب طلاق و در نتیجه بی خانمانی فرزندانشان نشوند .
- باید اهمیت خانواده و اصول زندگی خانوادگی در سنین مختلف به صورت های موثر و قابل فهم به فرزندان تفهیم شود و آنان نه تنها برای زندگی در خانه پدری ، بلكه برای تشكیل خانواده جدید در آینده به خوبی آموزش ببینند .
- باید تولیدات فرهنگی از لحاظ كمی و كیفی بالا رفته و در خانواده ها اشاعه پیدا كند .
- باید به خانواده ها آموخت در صورتی فرزندانشان آنها را محترم خواهند داشت كه روابط متقابل پدر ومادرشان احترام آمیز و صمیمی باشد .
- باید به خانواده ها آموخت وقتی فرزندان خود را از كارهای بد منع كرده و به كارهای خوب تشویق می نمایند ، در صورتی این رفتار در فرزندان آنها درونی خواهد شد كه خود آنها نیز این اصول را رعایت نمایند .
- برای ایجاد تعادل بین سنت ، پیشرفت و سازگاری بین دو نسل باید از یك طرف والدین را با اوضاع و شرایط اجتماعی و تغییر عادات  و سلیقه ها آشنا كرده و از طرف دیگر جوانان را با آداب و رسوم سنتی آشنا نمود .
- باید خانواده ها را از طریق وسایل ارتباط جمعی با ترتیب برنامه های وسیع و پی گیر برای ایجاد یك كانون گرم خانوادگی و تربیت صحیح فرزندان در دوره های مختلف رشد آموزش داد.
- باید به خانواده ها آموخت كه هر دوره از رشد كودك ، نوجوان و جوان تربیت خاصی دارد , چه از نظر ایجاد محیط مساعد ، چه از نظر رسیدگی به تغذیه و رشد جسمانی ، چه از نظر پرورش اخلاقی و چه از نظر رشد  روانی و شخصیت كه از همان دوران كودكی فرم و شكل می گیرد .
- باید به خانواده ها آموخت كه بچه ها را از همان نخستین سال های كودكی موجودات اجتماعی بار بیاورند .
- باید خانواده ها را با حساسیت غریزی كودك آشنا نمود و به آنها یاد داد كه رفتار آرام و محبت آمیز پدر و مادر بهترین ضامن تعادل روحی كودك است. این شیوه از واكنش های پرخاشجویانه طفل جلوگیری می كند و مانع حسادت میان خواهران و برادران شده و احتیاج طفل را به همدلی تحریك
می نماید و به این ترتیب كودك برای مواجه با مشكلات سال های بعد شرایط مساعدی پیدا می كند.
- باید خانواده ها را با احتیاجات كودك خردسال مثل در آغوش گرفتن ، این سو و آن سو بردن ، بازی كردن و دوست داشتن او به طور كلی نیاز كودك نسبت به همدلی مادر آشنا نمود و نتایج وخیم جدا كردن نابهنگام طفل را از مادر كه اغلب باعث احساس كمبود محبت ، به عقب افتادن تحول رفتار و یا اختلال در آن می شود به خانواده گوشزد كرد.
- باید به خانواده ها آموخت كه در كودكان اخلاق و سجایای نیكو را پرورش دهند مانند: توانائی تشخیص نیكی از بدی ،آنچه را كه باید انجام داد و آنچه را نباید انجام داد ، احترام به بزرگترها ،  ارتباط با كودكان هم سن و سال ، كمك به دیگران ، رفتار دوستانه و كار و بازی ، فروتنی و راستگوئی و. . . .   
- باید به خانواده ها آموخت كه كودك را از همان نخستین سال های زندگی به مطالعه علاقه مند سازند . زیرا كودك از راه علاقه مند شدن به مطالعه ، دنیائی پر از زیبائی به رویش گشوده می شود ، احساسات و عواطفش رشد می كند , اعتماد به نفس پیدا می كند ، سازگاری با محیط ، بردباری ، احترام به دیگران و راه زندگی كردن در جامعه را بهتر و سریع تر یاد می گیرد .
- جامعه شناسان و روان شناسان باید توجه خود را به مطالعات و تحقیقات آسیب شناسی اجتماعی و خانواده درمانی معطوف دارند. .

نتیجه گیری و ارائه راهكار ها
با توجه به این كه قبل از درمان هر مسئله ای باید ابتدا به پیش گیری از آن پرداخت تا تاوان زیادی را برای آن نپردازیم ، در زمینه اعتیاد نیز این اصل صادق می باشد.
اكثر متخصصان در زمینه های تحقیقاتی علوم انسانی نیز برای مبارزه با اعتیاد اعتقاد دارند كه باید قبل از هر چیز زمینه های آن را از میان برداشت. لذا با توجه به مطالب گفته شده در این مقاله و دیگر تحقیقات انجام شده علمی در این زمینه می توان گفت كه جهت پیش گیری از سوء مصرف مواد مخدر در خصوص دانش آموزان راهكارهای ذیل در مورد خانواده ها باید مورد توجه قرار گیرد .
 خانواده به عنوان اولین نهادی كه فرزند در آن متولد می شود وظیفه خطیری را به عهده دارد. ولی بعضی از خانواده ها در مسیر تربیت فرزند دچار مشكلاتی می شوند كه باید جهت رفع مشكلات آنان اقدام نمود. لذا به نظر می رسد كه تربیت مشاوران خانواده در جامعه الزامی است تا در رفع مشكلات خانوادگی و تربیت صحیح فرزندان اقدام شود .
منابع:
1) امیرپور , آیدین . "راههای پیشگیری از مصرف مواد مخدر در مدارس" . تربیت مدرسه . 2 . 1382 .
2) اورنگ ، جمیله . پژوهشی درباه اعتیاد(شناسائی علل ، پیشگیری و روش های درمانی آن). اصفهان : وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی , 1367.