تبیان، دستیار زندگی

سلامتی عبارت است از رفاه کامل جسمی ، روحی ، اجتماعی و معنوی ونه فقط نداشتن بیماری و معلولیت.مفهوم سلامت دارای ابعاد گسترده ای است که دستیابی به آن نیازمند شناخت هرچه بهتر این ابعاد ، حفظ و ارتقای این شناخت و تلاش گروهی و بین بخشی در راستای رسیدن به اجزای تشکیل دهنده آن است. در حال حاضر باور عمومی بر این است که مقوله سلامت ، امری است که تمامی دستگاه ها و سازمان ها را در یک کشور و بلکه همه کشورهای جهان را در بر میگیرد و صرفاٌ مرتبط با سازمان یا حتی کشور خاصی نیست.سلامت عمومی، یک تلاش علمی و فنی و در عین حال اجتماعی و سیاسی است که با هدف ارتقای سلامت، تندرستی و رفاه جوامع یا جمعیت‌ها انجام می‌پذیرد. تعریف سلامت عمومی در «کتاب مرجع سلامت عمومی آکسفورد» به صورت خلاصه، ابعاد متعدد آن را بیان می‌کند: «سلامت عمومی، فرایند بسیج و استفاده کردن از منابع محلی، استانی، ملی و بین‌المللی برای تضمین ایجاد شرایطی است که افراد در آن می‌توانند سالم باشند... اقداماتی که باید اتخاذ شوند وابسته به ماهیت و شدت مشکلاتی است که بر سلامت جوامع تأثیر می‌گذارند. آن‌چه می‌توان انجام داد، با دانش علمی و منابع موجود مشخص می‌شود. آن‌چه انجام شده است هم با وضعیت اجتماعی و سیاسی موجود در زمان و مکان خاص شکل می‌گیرد».

امــــروزه پــیــشــــرفــــت عــلـــوم و فــنـــاوری هـــا ســبـــب می گرددتا انسانها با اتكاء به تكنولوژی نوین، رفتارهای جدیدی را كسب نمایند. هر گونه تغییر جدید می تواند اثرات متفاوتی را در كلیه ابعاد زندگی فردی، اجتماعی ، اقتصادی و … انسان به وجود آورد.اما از میان این عوامل آنهایی كه در سلامتی انسان تاثیرگذار هستند از نقش ویژه ای برخوردارند.

امروزه به دلیل گذر اپیدمیولوژیك یعنی جایگزینی بیماری های غیرواگیر به جای بیماری های واگیر به خاطر كنترل عوامل بیولوژیك از یك طرف و نقش رفتارهای ناهنجار بهداشتی و سبك زندگی و شیوه های تغذیه در افزایش میزان بیماری های غیرواگیردار از طرف دیگر ، لزوم تغییر نگرش در مراقبت و بهداشت را با هدف حفظ و ارتقای سلامتی ایجاب می كند.

با توجه به موارد ذكر شده نقش بی تحركی به عنوان یكی از عوامل اصلی در شیوع بیماری ها و بروز مرگ، حائز اهمیت می باشد. با توجه به اینكه فعالیت فیزیكی مناسب می تواند تاثیر مهمی در پیشگیری از بروز بیماری ها، عوارض آنها و نهایتا مرگ و میر ناشی از آنها داشته باشد، بررسی متون و مقالات علمی در مورد ارتباط بیماری ها و فعالیت فیزیكی گویای این مطلب است كه ورزش پیاده روی دارای تاثیرات مفیدی در زمینه پیشگیری از بیماری های مزمن و غیرواگیر می باشد.

در دنیای امروز پیاده روی بهترین فعالیت و طبیعی ترین ورزش در جهت كسب آمادگی جسمانی و روانی است. پیاده روی ورزش لذت بخش و كم خطری است كه در دسترس همگان بوده و در همه جا و همه وقت امكان اجرای آن وجود دارد و مهمتر اینكه این ورزش یك فعالیت اجتماعی است كه امكان ایجاد روابط دوستانه در آن بسیار زیاد است.

بدون شک می توان گفت اگر ورزش در زندگی ما نقش و اهمیت خودش را پیدا کند و برای آن برنامه داشته باشیم، این عارضه‌های ناخوشایند شاید از بین بروند یا کم رنگ تر شوند. زیرا شخص ورزشکار معمولاً سیگاری نمی‌باشد، به تغذیه سالم اهمیت می دهد، از اعصاب آرام تری برخوردار است، انرژی خود را درست مصرف می کند و کمتر اهل خشونت و عصبانیت است. افزون بر این اثرات مثبت ورزش بیش از این است زیرا ورزش باعث زیاد شدن توده عضلانی بدن و مصرف بیشتر انرژی نیز می شود. تمرینات مرتب و منظم ورزشی باعث کم شدن چربی می‌شود و نمی گذارد چاق و بیمار شوید. انرژی مصرفی روزانه با ورزش و زیادشدن توده عضلانی افزایش می یابد. ورزش پیر شدن و سالمندی را به تاخیر می اندازد و باعث حفظ تناسب اندام و زیبایی بدن افراد می شود، از پوکی استخوان جلوگیری می کند و سبب تقویت سیستم اسکلتی بدن می‌گردد. در ضمن ورزش به مصرف مستقیم اسیدهای چرب می‌انجامد، روش مطمئن و مناسب درمان چاقی و پیشگیری از برگشت آن است، زیرا عضلاتی که تحت تأثیر فعالیت ورزشی‌اند بدون نیاز به انسولین انرژی خود را علاوه بر گلوکز (نوعی قند مورد مصرف بافت ها و سلول های بدن) از اسیدهای چرب تامین می کنند. ورزش حتی برای بیمارانی که به مرض قند (دیابت) مبتلا می‌باشند مفید است. ورزش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، عروقی و سکته های مغزی را کاهش می دهد. ورزش باعث زیاد شدن مقدار گردش خون موثر در بدن می شود و از لخته شدن خون درسیاهرگ عمقی پا جلوگیری می‌کند و دستگاه قلبی عروقی و دستگاه تنفس و ایمنی بدن را تقویت می‌نماید. همچنین اثرات مثبت ورزش بر دستگاه گوارش را نباید نادیده گرفت. افزون بر این ورزش از افسردگی پیشگیری می‌کند، روحیه فرد را بالا می‌برد و در زندگی خانوادگی و اجتماعی و در شغل افراد تاثیرات سازنده‌ای‌ دارد. تجربه نشان داده است یک‌ شخص سالم و تندرست معمولاً از موقعیت و پیشرفت شغلی بهتری نسبت به افراد چاق و کند برخوردار است. در غایت ورزش از مبتلاشدن به آلودگی های اجتماعی، مثل سیگار کشیدن، مواد مخدر و ... جلوگیری می‌کند، ذهن را تقویت می نماید و با اندیشه‌ای قوی می توان بر مشکلات و معضلات خانوادگی و اجتماعی بهتر فائق آمد.

 ورزش منظم یكی از مهمترین راهكارهای كسب سلامتی برای بچه ها و بزرگسالان است. فعالیت بدنی، وزن مطلوب را حفظ می كند، طول استخوانها را افزایش می دهد و در نهایت از خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی می كاهد. پزشكان باید موقعیت وزنی كودكان ونیز میزان فعالیت بدنی آنها را طی یك دوره پزشكی مداوم ارزیابی كنند. متخصصان موظفند با توصیه های ساده به بچه ها و خانواده ها زمینه را طوری فراهم كنند تا با حداقل صدمه، حداكثر نشاط و لذت حاصل شود. همه افراد به ورزش نیازمندند. معمولاً پزشكان با توجه به سن، موقعیت فیزیكی، مراحل پیشرفت و میزان علاقه مراجعه كنندگان جوان و نوجوان مناسب ترین فعالیت بدنی را به آنها توصیه می كنند.  

نادیده گرفتن ارتقاء سلامتی بین افراد جوان و خردسال به دو دلیل است: 1) تنبلی و سستی بین بزرگسالان بیش از كودكان است چون بچه ها به طور طبیعی و ناخود آگاه فعال هستند. 2) خطر ابتلا به بیماریهایی مثل دیابت و بیماریهایی قلبی بین افراد بالغ بیشتر است. به هرحال، با توجه به بررسی های انجام شده ، كودكان و نوجوانان به طور كامل فعال و با تحرك نیستند. شایان ذكر است كه باید بچه ها به ورزشهایی بپردازند كه برای بهبود بیماریهای قلبی و نیزارتقاء سلامتی طولانی مدت مفید است. متاسفانه تقریباً بیش از نیمی از آنها فعال نیستند. ضمناً، دخترها در خلال سن بلوغ و پس از آن كمتر از پسرها به ورزش می پردازند . این روند حتی با آموزشهای پزشكی و ورزشی هم قابل درمان نیست. تنها كمی بیش از یك دوم دانش آموزان دبستان و راهنمایی باید در كلاسهای ورزشی روزانه شركت كنند. میزان اهمیت به ورزش بین دانش آموزان دبیرستانی نه تنها نباید كاهش یابد بلكه باید افزوده شود.

برنامه ریزی

مهمترین نكته برای پزشكان این است كه به طور مثبت تمایل جوانان را به ورزش زیاد كنند و نیز دریابند كه هر فعالیت بدنی برای فرد خاصی مناسب است. كودكان ناتوان نسبت به هم سن و سالان توانای خود كمتر با ورزش آشنایی دارند. جالب این كه این افراد برای افزایش قدرت بدنی و تناسب اندام خود به ورزش بیشتری هم نیازمندند بجزكودكان علیلی كه درسازمانهای ملی و جهانی( مثل المپیك) فعالیت دارند، بقیه ازتحرك بدنی اندكی برخوردارند، بنابراین باید تك تك افراد، مدارس و مؤسسات مختلف نهایت سعی خود را بكنند تا روز به روزاین انگیزه مثبت را بین آنان افزایش دهند. پزشكان می توانند با تهیه فهرستی از فعالیتها، به میزان مصرف انرژی و تحرك بدنی بیماران پی ببرند. درضمن این روش به پزشكان كمك می كند تا ورزش هایی را پیشنهاد كنند كه متناسب با سن، اندام، علاقه و موقعیت بدنی آنها باشد، معمولاً سوالات در رابطه با موارد زیر است:

- آموزشهای بدنی كه شامل كلاسهای ورزشی مداوم و انواع فعالیتهاست.

- ورزشهای هوازی مثل دویدن، فوتیال و نیز فعالیتهای غیر هوازی مثل بیس بال.

- ورزشهای تفریحی و جسمانی دیگر مثل اسكیت، راهپیمایی و نیز فعالیتهای شدید بدنی.

قابل توجه است كه هیچ ورزشی به تنهایی برای سلامت جسمانی و روانی نوجوانان و كودكان مفید نیست. این نكته بسیار مهم است كه با كمك اولیاء بتوانیم فعالیتهای بدنی را انتخاب كنیم كه با سن و توانایی فیزیكی بچه ها متناسب باشد.

پیامبر اکرم(ص)

کاروان در اثر پیمود راه دراز و پر مشقت, خسته ودر مانده شده بود, مایه  آنچه مسافرین را تسلیت می بخشید وخستگی راه, را برایشان قابل تحمل می ساخت آرزوی شیرینی بود که این آرزو بارسیدن به مکه مکرمه وزیارت اما کن مقدسه بر آورده می شد.باوجود رنج وتکلیف سفر, شیخ قافله ورئیس آن عبد الله  بن مبارک تابعی جلیل القدر رضی الله عنه,احساس لذت وشور وشغف می نمود. وآرزویش اورا به جانب سرزمین پیامبر خدا حضرت محمد صلی الله علیه وسلم فرا می خواند, وآلام سفر را از یادش می برد.

در مسیر راه نظر عبد الله بن مبارک بر شماری از خانه هایی افتاد که به کلبه های فقیرانه یی مانند بودند, در جوار آن بوته زاری به چشم می خورد که عدد, از مواشی در اطراف آن می چریدند, شیخ به جانب " وکیل" وگماشته خود متوجه شده گفت: چون از خراسان تا به اینجا فاصله زیادی را پیموده ایم, اکنون وقت آن رسیده است تا لحظهء رفع خستگی نمائیم.

وکیل کاروان: بلی جناب شیخ! عبد الله بن مبارک:بدنت بالایت حق دارد, همچنان لازم است که شتران واسپ ها نیز لحظاتی آرام گیرند وآب وعلف داده شوند.

وکیل:فرموده تان بجاست, من در سیمای مسافران میل ورغبت برای استراحت را می بینم. قافله توقف نمود, شتران زانو زدند , ومسافران به زدودن گرد وغبار از جامه های خود مشغول شدند, در این حال عبد الله بن مبارک به گوشهء رفته, بجانب قبله چادر افگند وباگرمی وحرارت ایمان یک مومن, اخلاص یک زاهد, به دعا وزاری آغاز نمود. نگاه های عده ای باشگفتی واعجاب به او پیوست, او نمونه ای بود از مردان بزرگ به شیوه کم نظیر, در این حالت دوتن از کاروانیان بین خود شروع به گفتگو نمودند, خوش بر حال تو ای ابن مبارک تصور می کنم تو اصلا یک موجود زمینی نیستی. نفر دوم که در پهلوی او قرار داشت ودارای ریش انبوه بود وآثار پیری در سر وریش به مشاهده می رسید, گفت: تعجب برای چه است, ای برادر؟ نفر اول: من همواره به حال این مرد می اندیشم, آنچه را در او می بینم نمی توانم به آسانی باور کنم, او در میان علم پیشوای علمای حدیث, امام محدثین ویکی از چهار عالم بزرگی است که حدیث روایت می کنند, واین میراث جاودان را حفظ می نمایند, در زهد کمتر می توان مثل ومانندش را یافت , گویا دنیا با همه حال وجمالش نمی تواند بالای او غلبه کند ویا او را از مسیرش که به آن التزام دارد, به کوچکترین پیمانه ای باز دارد, در میدان مبارزه حال او شگفت آور است , مرز میان ما ودشمن رامی درد وبه پیش می تازد, او وهم ازمانش آنچنان فتح وکامیابی را به دست می اورند کع عقل آن را تصدیق نمی نماید. در کارو بار وتجارت دنیا نیز نظیر ندارد, .... زیاده از این چه می خواهی ای پیر مرد. مرد بزرگ سال سرش را جنبانید, بعد گفت: فرزندم ؛ مسلمان راستین به واسطه نور خدا می نگرد , نصیب وبهره خود را از دنیا وآخرت می گیرد وشیخ مان عالم جلیل وبزرگواری است که علم وحکمت در او جمع گردیده خداوند قلب او را با حب ومعرفت منور ساخته است. از شراب ایمانش سیراب نموده, .... وچنین موجود نمونه ای آفریده است . در این هنگام که آن دو سرگرم گفتگو بودند, وشیخ مشغول نیایش وتضرع, شخص دیگری به آنان پیوست وگفت: چه پر حرفی می نمائید؟ آیا نمی دانید که مرغ چاق وفربه من که آرزوی خوردن گوشت لذیذش را در سرمی پرورانیدم , حرام گشته !؟

ای برادران ! از اینکه بگذریم, گرسنگی مرا بیشتر از مردن مرغ معذب میدارد. پیر مرد با نیشخند گفت: خودت زنده باشی ... انسان را چند لقمه طعام که بدان نیرو یابد بسنده است.مرد مذکور در حالیکه لبانش را با حسرت می جوید , پرنده خود مرده را برداشت وحرکت نمود قصد  رفتگر ومحل کثافات که در نزدیکی کلبه های فقیرانه ایکه کاروان در آنجا فرود آمده بود, موقعیت داشت.در طول راهش به آنجا, نگاه عبد الله بن مبارکدر حال فراغت از نماز به او افتاده گفت: من نیز می خواهم تورا تا به این کلبه ها همراهی کنم, تا آنجا را بیبینم, حد اقل چیزی در مورد اهل آن بدانم, چه بهتر که مرا همره چون تو باشد هنگامیکه به آنجا رسیدند, عبد الله بن مبارک به راست وچب نظر می افگند نا گهان متوجه شد که دختریبه سرعت به جانب رفتگر( زباله دانی) رفته پرنده مرده را می رباید, وبه شتاب به طرف کلبه اش میدود گویا گنجی ار گنج های دنیا را مالک شده است. ابن مبارکدر حالیکه تعجب وآشفتگی به او دست داده بود, با چابکی به تعقیب دخترکپرداخت  هنگامیکه در برابرش قرار گرفت, از ترس به لرزه افتاد, رنگش پرید, وبانگاه های ترسناک به جانب شیخ می نگریست, نگاه های که در آن استرحام وزاری خوانده می شد, سپس ار مژگان در شتش قطرات اشک سرازیر شد, وبا ترس وخوف صدا بر آورد: ای شیخ !میخواهی با من چه کار کنی ؟ ابن مبارک رضی الله عنهدر حالیکه سعی داشت ترس وهراس دختر بچه را فرونشاند گفت: نترس دخترم ! چیزی نیست, فقط می خواستم بدانم چرا این پرندۀمرده را ربودی؟ بازی وساعت تیری که با آن امری است بعید؟ دخترکسرش را بعنوان تأئید جنبانید, در حالیکه اندکی آرام شده بود, با صدایی که ناشی از غلبه گریه بود گفت: گرسنگی مرا وبرادرم را رنج می دهد, یقیناً که گرسنگی چیزی کشنده وزشت است یا شیخ! ابن مبارک  با تعجب پرسید: منظورت از این سخن چه است ؟ دختر:مقصدم اینست که ما از این حیوان خود مرده غرض رفع گرسنگی استفاده می کنیم. شیخ :آیا چیز مردار وخود مرده را می خورید ؟ دخترک :گرسنگی ظالم است ... رحم ندارد ...! شیخ : استغفر الله ... این کار حرام است !. دخترک با سادگی :این هم حرام است که از گرسنگی بمیریم ! دختر بچه داستان تلخ زندگی اش را برای شیخ باز گو نمود, که چگونه او با برادرش تنها وبی کس, بدون سر پرست وتکیه گاهی حیات بسر می برند منبع معیشت آنان فقط مقدار کمی از خیرات ونیز غذا عای پس مانده ویا حیوانات خود مرده است, شیخ کلام او را بریده گفت:پدرت کجا رفته؟ دخترک باشنیدن اسم پدر, سیل اشک بر گونه هایش جاری شد . ودر حالیکه نشانه های خواری, درد ومحرومیت از خطوط چهرۀظریفش هویدا بود, گفت: ما همه از خوشی وسعادت بهره کاملی داشتیم ... وپدرم به خاطر ما زحمت می کشید ونفقه ما را به دوش داشت, مال وهستی ودارایی برایمان فراهم بود, از آلام زندگی ومصایب روز گار چیزی نمی دانستیم, به طور یکه تصور ما چنین بود که گویا اصلا در زندگی بد بختی وجود ندارد,... آه ... پس از آن یک روز آمدند دخترک نتوانست گفتارش را دنبال نماید, غم سنگین وانده عمیق بر او غالب آمده بود, عبد الله بن مبارکدست نوازش بر شانهء دخترک نهاده گفت: سخنت را ادامه بده دخترم ... بگو ... چه کسانی آمدند ؟ دخترک :گرگ ها ... شیخ با تعجب :گرگ ها ...؟! دخترک:بلی ! گرگ های آدم نما, قومی که با ما سرستیز ودشمنی داشت بالای پدرم ظلم وستم روا داشتند, هر آنچه داشت از نزدش گرفتند , سپس اورا کشتند,... ما غیر از او کسی دیگری نداشتیم وامروز من ویگانه برادرم غیر از این لباسهای ژولیده چیز دیگری نداریم . دخترک خاموش شد, در حالیکه مرغ خود مرده را در دست داشت, به سختی به پا ایستاده بود. عبد الله بن مبارکبا حزن وانده فراوان به حال خود وحال آن دختر بچه می اندیشید,... او تقریباً هر سال حج می نمود ودر همره یی با کاروان مال زیادی به نیاز مندان انفاق میکرد وصدقه میداد, در حالیکه این دخترک فقیر  با برادرش در حالتی که به جزء حیوان خود مرده چیزی دیگری برای خوردن نداشتند... پدرش مظلومانه کشته شده, زندگیش خالی از همه چیز ...وحشت است ترس وگرسنگی, چه تفاوت فاحشی در میان است !!! تفاوت میان زندگی خودش وآن دخترک؟ کدام زهدی است که مردم او را بدان می ستایند؟ وکدام همت است که او شایستگی آنرا دارد؟ چگونه آن دخترک شب دراز, سراپا عذاب و بیدارخوابی اش را به سر می لرزد؟ یا اینکه احساس خوف از گرگان اورا تکان می دهد؟ در افکارش تصویر های غم انگیزی به گردش در آمدند, تصویر ترسندگان که با اشتیاق وحسرت پی لقمه نانی می دوند, تصویر ستمدیدگان که آرزوی شان برای نیل به عدالت به درازا کشیده است, هزاران قطره اشکی که شامگاهان در کلبه های شبیه به گورستان سرازیر می شوند, مردمانی که به سان مردگان زندگی را پشت سر می گذارنند وزنده به گور می شوند, امواج عذاب آنان را فرا گرفته, ای کاش می توانست شمشیرش را از نیام بدر آورد. ونه فقط برای آنکه با دشمنان در سر حدات ومرزها بجنگند, بل برای آنکه در برابر ستم.. وعذاب بشری تیغ بر کشد.