Nehc’ul Belağa’nın Kur’an’la olan İlişkisi
Müminlerin emiri Ali (a.s), bazı yerlerde sözlerine delil olarak Kur’an ayetlerini zikretmiştir. Seyyid Razi, bunlardan bazısını Nehc’ul Belağa’da zikretmiştir. Örneğin:
1- “Bu ahiret yurdunu, yeryüzünde böbürlenmeyi ve bozgunculuğu istemeyen kimselere veririz. Sonuç Allah'a karşı gelmekten sakınanlarındır.”(1)
2- “Kitapta Biz hiçbir şeyi eksik bırakmadık.”(2)
3- “Eğer o, Allah'tan başkasından gelseydi, onda çok aykırılıklar bulurlardı.”(3)
4- “Vallahi biz apaçık bir sapıklıkta idik; çünkü biz sizi âlemlerin Rabbine eşit tutmuştuk...” (4)
5- “Melekler şerefli kılınmış kullardır. Allah'tan önce söz söyleyemezler; ancak O’nun emri üzerine iş yaparlar.”(5)
6- “Dünya hayatı gökten indirdiğimiz su gibidir ki, onunla insan ve hayvanların yiyeceği bitkiler yetişip birbirine karışmıştır.” (6)
7- “Gizliliklerin ortaya çıkacağı gün” (7)
8- “Göğü, kitap dürer gibi dürdüğümüz zaman, yaratmaya ilk başladığımız gibi katımızdan verilmiş bir söz olarak onu tekrar var edeceğiz. Doğrusu Biz yaparız.”(8)
Dr. Suphi Salih, Nehc’ul Belağa’nın şerhinde bu Kur’an ayetleri için özel bir fihrist hazırlamıştır ve 110 ayete yer vermiştir.(9) Bunlardan bazısında birden fazla ayet şahit gösterilmiştir ve bazısında ise bir ayetin sadece bir bölümü şahit gösterilmiştir ama çoğu tam bir ayet olarak şahit tutulmuştur. Bunların dışında Rabıta-i Kur’an ve Nehc’ul Belağa adında yazmış olduğum kitapta ve geçen yıl Bünyad-i Nehc’ul Belağa kurumu tarafından basıldı. Bu kitapta anlam açısından Kur’an ile uyuşan Nehc’ul Belağa’nın 150’ye yakın sözlerini zikrettim. Örneğin:
1- Nehc’ul Belağa: “Sayıcılar nimetlerini sayamazlar." (10)
Kur’an: “Allah'ın nimetini sayacak olsanız bitiremezsiniz.” (11)
2- Nehc’ul Belağa: “Sonra onu gezegenlerle ve ışıldayan yıldızlarla süsledi.” (12)
Kur’an: “Şüphesiz Biz, yakın göğü bir süsle, yıldızlarla süsledik.” (13)
3- Nehc’ul Belağa : “Sizleri düşmanınızla cihada davet edince korkudan gözleriniz dönüyor, adeta ölümün çetinliği ve gaflet sarhoşluğu içinde çırpınıyorsunuz.” (14)
Kur’an: “Kalplerine korku gelince ölüm baygınlığı geçiren kimse gibi gözleri dönerek, sana baktıklarını görürsün. “(15)
Ben Nehc’ul Belağa’nın Kur’an ile olan ilişkisinin bu 150 husus ile sınırlı olduğunu iddia etmiyorum. Çünkü tümüyle sayabilmek için insanın öncelikle Nehc’ul Belağa’yı hıfzetmiş olması ve zihnine yerleştirilmiş bulunması gerekmektedir. Ancak böylece Kur’an ayetlerinden birini görünce Nehc’ul Belağa hazinesinden hıfzettikleri arasında ilgili cümleyi bulup ayırabilir veya Nehc’ul Belağa’nın bütün tabirleri arasında Kur’an’ın bu ayetiyle uyuşsun bir söz olmadığını ifade edebilir. Bu uygulamayı Kur’an’ın bütün ayetleri hususunda hayata geçirebilir yada bu tatbik işinde öncelikle Kur’an’ı ezberleyip ve sonra da Nehc’ul Belağa’yı mütalaa ederek ilgili yerleri kaydedebilir.
Bununla birlikte Nehc’ul Belağa’nın bazı hutbeleri de Kur’an’dan bir ayet veya surenin tefsiri niteliğindedir. Örneğin: 219. hutbe Tekasür suresinin tefsiridir. 221. hutbe, “Ey insan çok cömert olan Rabbine karşı seni aldatan nedir?” ayetinin tefsiri konumundadır. 220. hutbe ise “Allah'ın yüksek tutulmasına ve içlerinden adının anılmasına izin verdiği evlerde, insanlar sabah akşam O’nu tespih ederler.” ayetinin tefsiridir.
Bütün bu söylenenlerin yanı sıra çağdaş alimlerden biri olan Mecellet’un Necef’te, “Elfaz’ul Kur’aniyye fi Nehc’ul Belağa” adında çok güzel bir eser yazmıştır ama şu anda elimde olmadığından özelliklerini açıklayamayacağım. Ayrıca Nehc’ul Belağa’da 21 yerde Kur’an’ın niteliklerinden söz edilmiştir. Bu Dr. Subhi Salih’in fihristinde de vardır. Elbette bazı hususları da yine gözden kaçırmıştır ki bunlara da benim yazmış olduğum el-Kaşif kitabındaki “Kur’an ve Kitabullah” kelimesinin beyanında yer verilmiştir. Dolayısıyla altı yerinde Kur’an ile Nehc’ul Belağa kitabının ilişkisini açıklayan “Rabita-i Kur’an ba Nehc’ul Belağa” isimli kitabım bu hususta araştırmacılar için bir kılavuz konumundadır.
