VATAN HÜKÜMLERİ

S.697: Ben Tahran doğumluyum ve anne-babam aslında Mehdişehr ahalisindendir. Dolayısıyla yılda bir kaç kere ailemle birlikte Mehdişehr'e gidiyorum; anne-babamın şehrine geri dönerek oraya yerleşmek istemeyip, Tahran'da kalmak isediğim göre Mehdişehr’de namaz ve orucumun hükmü nedir?
C: Bu durumda anne-babanızın asıl vatanlarında namaz ve orucunuzun hükmü, yolcunun namaz ve orucunun hükmü gibidir.
S.698: Ben yılın altı ayı bir şehirde ve diğer altı ayı da doğum yerim olan ailemin bulunduğu ve ikamet ettiğim başka bir şehirde kalıyorum; ancak, birinci şehirde ikametim devamlı olmadığından, orada iki hafta veya on gün ya da on günden daha az kalıyor, daha sonra da doğum yerime, yani, ailemin ikamet ettiği şehre geri dönüyorum. Buna göre, birinci şehirde on günden az kalmak istersem acaba yolcu hükmünde olur muyum?
C: Bu şehir sizin vatanınız olmazsa ve vatan kastı da etmemişseniz orada on günden az kaldığınız durumlarda yolcu hükmündesiniz.
S.699: 12 yıldır vatan kastı olmaksızın bir şehirde sürekli oturmaktayım. Acaba; bu şehir benim vatanım sayılır mı? Bu şehrin benim vatanım olması için ne kadar geçmesi lazım? Örfen bu şehrin benim vatanım sayıldığını nasıl tesbit edebilirim?
C: Orada daimi olarak kalmayı niyet edip bir müddet kalmadıkça veya devamlı kalma kastı olmaksızın mahalle ahalisi yanında “bu adam bu mahalle sakinlerindendir” denecek kadar uzun bir müddet orada ikamet etmedikçe oranın yeni bir vatan olması gerçekleşmez.
S.700: Vatanı Tahran olan bir kimse şimdi Tahran yakınlarındaki şehirlerden birine yerleşerek orayı vatan edinmek istiyor. Ancak; iş yeri Tahran'da olduğundan vatanı olması için o şehirde altı ay ikamet etmesi bir yana, hatta orada on gün bile sürekli kalamaz; çünkü, her gün iş yerine giderek akşamları eve geri dönüyor. Bu adamın namaz ve oruçlarının hükmü nedir?
C: Orada ikamet etme kastı olduktan sonra vatan unvanının gerçekleşmesi için altı ay boyunca devamlı olarak orada kalmak şart değildir. Ailesini oraya yerleştirdikten sonra örfen, “o, bu mahalle sakinlerindendir” denilecek kadar her gün işinden çıktıktan sonra ailesinin yanına dönerek onların yanında kalması yeterlidir.
S.701: Eşim ve ben Kaşmer şehrinde doğmuşuz. İş için devlet dâirelerinden birinde istihdam olduktan sonra Nişabur şehrine yerleştik. Ama babamız eskiden beri doğum yerimizde ikamet etmektedir. Biz Nişabura gittiğimizde asıl vatanımızı (Kaşmer) terketmeye, vatan olarak artık orda kalmamaya karar aldık; fakat 15 yıl sonra bundan vazgeçtik. Buna dayanarak şu sorulara cevap verir misiniz:
1- Babamızın evine giderek orada bir kaç gün kaldığımızda namazla ilgili olarak bizim -benim ve eşimin- vazifemiz nedir?
2- Babamızın şehrine (Kaşmer) giderek orada bir kaç gün kaldığımızda şimdiki oturduğum yerde dünyaya gelen ve bulûğ haddine yetişen çocuklarımızın vazifeleri nelerdir?
C: Asıl vatanınız olan Kaşmerden vazgeçtiken sonra tekrar dönüp orada ikamet etmeyi kastedip bir müddet kalmadıkça orada sizin için vatan hükmü uygulanmaz. Yine burası sizin çocuklarınızın vatanı hükmünde de değildir ve o şehirde hepiniz yolcu hükmündesiniz.
S.702: Bir adamın iki vatanı var (ve tabiatıyla her iki yerde namazını tam kılıyor ve oruç tutuyor). Bu hususta onun sorumluluğunda olan eşi ve çocuklarının da velilerini izlemeleri mi gerekir, yoksa bu meselede onlar müstakil görüşe mi sahiptirler?
C: Eşinin, kocasının yeni vatanını, vatan olarak kabul etmemesi câizdir; ancak, çocuklar küçük olur, irade ve yaşantılarında müstakil olmazlarsa veya bu meselede babalarının görüşüne tabi olurlarsa babalarının yeni vatanı onların da vatanı sayılır.
S.703: Annesi, çocuğunu doğurmak için bir kaç gün çocuğun babasının vatanının dışındaki hastaneye intikal etmek zorundadır. Orada dünyaya geldikten sonra annesiyle birlikte babasının vatanına geri dönen çocuğun vatanı neresidir?
C: Hastane anne-babasının ikamet ettiği vatanlarında ise o şehir çocuğun da asıl vatanı sayılır. Ancak, bir şehrin halkından olması için sırf o şehirde dünyaya gelmesi yeterli değildir; onun vatanı, doğumundan sonra döndüğü ve anne-babasıyla yaşadığı yerdir.
S.704: Bir kaç yıldır Ahvaz şehrinde oturan, ancak orayı kendisi için ikinci vatan edinmeyen kimse bu şehirden şer’î mesafeden çok veya az miktarda dışarı çıkıp oraya tekrar geri döndükten sonra oradaki namaz ve orucunun hükmü nedir?
C: Ahvaz'da on gün kalmayı kastedip, en azından dört rekatlık bir namaz kılmasıyla hakkında namazı tam kılma hükmü sabitleştikten sonra şer’î mesafeye çıkmadıkça namazını tam kılmalı ve orucunu tutmalıdır; ancak, şehirden şer’î mesafe miktarınca veya daha fazla çıkarsa bu durumda diğer yolcuların hükmüyle aynı hükümdedir.
S.705: Ben Iraklıyım. Şimdi Irak'tan vazgeçmek istiyorum. Acaba, bütün İran'ı mı, yoksa oturduğum yeri mi kendime vatan edinmeliyim ya da vatan edinmek için bir ev mi satın almalıyım?
C: Yeni Vatan edinmede belli bir şehiri vatan olarak kastetmek  ve örfen oranın halkından sayılacak kadar orada oturmak şarttır; ancak, orada bir eve sahip olmak vb. şeyler şart değildir.
S.706: Bâliğ olmadan önce doğum yerinden başka bir şehre göç eden, ama vatandan vazgeçmekle ilgili şer’î hükmü bilmeyen kimsenin buluğ çağına ulaştıktan sonra doğum yerindeki namaz ve orucunun hükmü nedir?
C: Doğum yerinden babasına tabi olarak göç eder ve babası yaşamak için tekrar oraya dönmeyi niyet etmezse orada o kimse hakkında vatan hükmü geçerli değildir.
S.707: İnsan vatanı olan bir yerde şimdi oturmaz, ama, bazen eşiyle birlikte oraya giderse eşi de kocası gibi orada namazı tam mı kılmalıdır? Eşi oraya tek başına giderse namazının hükmü nedir?
C: Sırf o yerin kocasının vatanı olması, hanımın da vatanı olması için yeterli olmadığından orada eşi hakkında vatan hükmü uygulanmaz.
S.708: İş yeri vatan hükmünde midir?
C: Bir yerde bir işle uğraşmak oranın vatan olması için yeterli değildir; ancak, oturduğu yerden şer’î mesafe miktarınca uzak olan iş yerine evinden  her on günde en azından bir defa gidip gelmek zorunda ise onun hakkında iş yerinde vatan hükmü uygulanır; dolayısıyla namazı tam olur ve orucu da sahihtir.
S.709: İnsanın vatanından vazgeçmesinden maksat nedir? Sırf kadının evlenmesi ve kocasının istediği yere gitmesi vatanından vazgeçmek sayılabilir mi?
C: Maksat, bir daha oturmak için vatanına geri dönmemek niyetiyle oradan çıkmaktır. Sırf diğer şehirde olan kocasının evine gitmesi asıl vatanından vazgeçmesini gerektirmez.
S.710: Asıl vatan ve ikinci vatan meselesi hususundaki görüşünüzü açıklar mısınız?
C: Asıl vatan: İnsanın doğup, büyüdüğü ve yetiştiği yerdir.
İkinci vatan: Yılda devamlı olarak bir kaç ay bile olsa mükellefin oturmak için seçtiği yerdir.
S.711: Anne-babam Save ahalisindendirler. Her ikisi de çocuk yaşta Tahran'a gelerek oraya yerleşmişler. Evlendikten sonra babam iş yeri olan Çalus şehrine yerleşmiştir. Şimdi, Tahran'da dünyaya gelmeme rağmen orada hiç kalmadığımı göz önünde bulundurarak Tahran ve Save'de namazı nasıl kılmam gerekiyor?
C: Tahran'da dünyaya geldikten sonra eğer orada büyümemişseniz Tahran sizin asıl vatanınız sayılmaz. Ayrıca, Tahran ve Save'yi eğer vatan edinmemişseniz bu iki şehirde sizin için vatan hükmü uygulanmaz.
S.712: Asıl vatanından vazgeçmeyen ve altı yıldır başka bir şehirde oturan kimse taklidde İmam Humeyni’ye bağlı kalsa, oradan kendi vatanına gittiğinde namazı tam mı kılmalıdır, seferî mi?
C: Önceki vatanından vazgeçmedikçe onun hakkında vatan hükmü sabittir; orada namazı tam ve orucu da sahihtir.
S.713: Ders okumak için dört yıldır Tebriz şehrinde bir ev kiralayan ve mümkün olursa orada devamlı kalmayı kasteden bir üniversite öğrencisi şimdi mübarek Ramazan ayında ve diğer bazı vakitlerde asıl vatanına gidip gelmektedir; her iki mekan onun vatanı sayılır mı?
C: Ders okuduğu yeri şimdi vatan edinmeği azmetmedikçe orası onun vatanı sayılmaz. Asıl vatanından ise vazgeçmedikçe, oranın vatan olma hükmü sabit kalır.
S.714: Ben Kirmanşehr şehrinde dünyaya geldim. Altı yıldır da Tahran'da oturmaktayım; ancak, asıl vatanımdan vazgeçmiş değilim. Ayrıca, Tahran'ı da vatan edinmeyi niyet ettim. Her yıl veya iki yılda bir kere Tahran'ın bir bölgesinden diğer bölgesine taşınmaktayız. Bu durumda, Tahran'da namaz ve oruçlarımın hükmü nedir? Buna ilave, taşındığımız bölgede (Tahran'da) altı aydan fazla kaldığımızda orada da bizim için vatan hükmü geçerli midir? Gün boyunca Tahran'ın çeşitli bölgelerine gidip döndüğümüzde namaz ve oruçlarımızın hükmü nedir?
C: Şimdi Tahran'ı veya Tahran'ın bir mahallesini vatan edinmişseniz Tahran'ın hepsi sizin vatanınız sayılır ve Tahran'ın bütün bölgelerinde sizin için vatan hükmü uygulanır; dolayısıyla namazınız tam ve orucunuz da sahihtir. Bu durumda Tahran'ın içinde gezmeniz de yolculuk hükmüne girmez.
S.715: İş yeri ve evi Tahran'da olan bir köylünün anne-babası köyde yaşıyorlar, orada arazileri vardır. O köyde dünyaya gelen bu adam anne-babasını ziyaret etmek veya onlara yardım etmek için köye gidiyor; ancak, köye dönüp orada oturmaya hiç isteği yok, bu adamın o köyde namaz ve orucu nasıl olur?
C: Oturmak ve orada yaşamak için o köye dönmeyi niyet etmezse orada bu kimse hakkında vatan hükmü uygulanmaz.
S.716: İnsanın hiç oturmadığı doğum yeri onun vatanı sayılır mı?
C: Orada uzun bir müddet kalır ve orada büyürse, oradan vazgeçmedikçe orası o kimse için vatan hükmündedir; aksi takdirde vatanı sayılmaz.
S.717: Uzun yıllar boyu (9 yıl) vatanı olmayan bir şehirde ikamet eden ve şimdi vatanına dönmekten menedilen, ancak, bir gün oraya döneceğini bilen kimsenin namaz ve orucunun hükmü nedir?
C: Şimdi oturduğu şehirde namaz ve oruç açısından diğer yolcuların hükmündedir.
S.718: Hayatımın altı yılı köyde, sekiz yılı da şehirde geçti ve şimdi ders okumak için Meşhed şehrine geldim; bütün bu mekanlarda namaz ve oruçlarımın hükmü nedir?
C: Doğum yeriniz olan köyden vazgeçmemişseniz orası namaz ve oruçlarınız yönünden sizin vatanınız hükmündedir. Ancak; Meşhed'i de vatan edinmedikçe orada diğer yolcuların hükmündesiniz. Bir kaç yıl oturduğunuz şehiri de vatan edinmişseniz ve ondan vazgeçmemişseniz orası da sizin vatanınız hükmündedir. Aksi takdirde orada yolcu hükmündesiniz.