ŞER’İ MESAFEYE GİTMEĞİ VE ON GÜN BİR YERDE KALMAYI KASTETMEK

S.671: Şehirle uzaklığı şer’î mesafeden az olan bir yerde çalışıyorum. Bu iki yerden hiç biri benim vatanım olmadığından namazımı tam kılmak ve orucumu tutmak için iş yerimde on gün kalmayı kastediyorum. Ve iş yerimde on gün kalmayı kastettiğimde ne on gün içinde ve ne de on günden sonra iş yerime yakın olan mezkûr şehre çıkmayı kastetmiyorum; bu durumlarda seferilik yönünden:
1- On gün bitmeden önce bir iş için veya bir olay yüzünden o şehre çıkar da orada yaklaşık iki saat kaldıktan sonra iş yerime geri dönersem vazifem nedir?
2- On gün bittikten sonra mezkûr şehrin, uzaklığı şer’î mesafeden az olan bir mahallesine gitmek kastıyla çıkar ve orada bir gece kaldıktan sonra ikamet ettiğim yere geri dönersem vazifem nedir?
3- On gün bittikten sonra uzaklığı şer’î mesafeden az olan bir mahalleye gitmek için o şehre doğru çıkar, ancak oraya ulaştıktan sonra niyetim değişir ve ikamet ettiğim yerden şer’î mesafeden daha uzak olan başka bir yere gitmeyi kastedersem vazifem nedir?
C: 1 ve 2- İkamet ettiği yerde en azından dört rekatlık bir namaz kılmakla da olsa namazı tam kılma hükmü sabitleştikten sonra, ister on günü bitirdikten sonra olsun ve ister bitirmeden olsun bir günde veya hergün orayla arası şer’î mesafeden az olan bir yere bir iki saatliğine çıkmanın zararı yoktur; yeni bir yolculuğa başlayıncaya kadar namazı tam kılması ve orucu tutması gerekir.
3- Niyeti değiştiği yerden şer’î mesafede olan bir yere yolculuk edip sonra ikamet ettiği yere geri dönmek isterse, bu mesafeyi katettikten sonra önceki ikamet hükmü kesilir ve ikamet ettiği yere geri döndükten sonra ikamet niyetini yenilemek zorundadır.
S.672: Yolcu, vatanından çıktıktan sonra asıl vatanının ezan sesi duyulan veya evlerinin duvarı görülen bir yoldan geçmesi mesafeyi katetmesine zarar verir mi?
C: Vatanına uğramazsa bunun mesafeyi katetmeye zararı yoktur ve yolculuk da bununla kesilmez; ancak, orada olduğu müddetçe yolcu hükümleri onun hakkında geçerli değildir.
S.673: Şimdi ikamet ettiğim ve iş yerimin bulunduğu yer asıl vatanım değildir. Onunla asıl vatanım arasındaki mesafe şer’î mesafeden çoktur. İş yerimi de kendime vatan edinmiş değilim, orada sadece bir kaç yıl kalabilirim. Bazen önemli idari işler için -ayda iki veya üç gün- oradan ayrılıyorum. Acaba, ikamet ettiğim şehirden şer’î mesafeden uzak olan bir yere çıkıp döndükten sonra tekrar on gün kalmaya niyet etmeme gerek var mı? Eğer on gün kalmaya niyet etmem gerekiyorsa şehrin etrafında hangi mesafeye kadar çıkabilirim?
C: İkamet ettiğiniz şehirden şer’î mesafeye kadar yolculuk yaptığınızda oraya geri dönünce yeniden on gün kalmayı niyet etmeniz gerekir; sahih bir şekilde on gün ikamet etmek niyeti gerçekleştikten ve en azından bir dört rekatlık namaz kılmayla da olsa namazı tam kılma hükmü sabitleştikten sonra ikamet ettiğiniz yerden şer’î mesafeden az olan bir yere çıkmanız ikamet hükmüne zarar vermez; yine, on gün içinde şehrin bostan ve tarlalarına çıkmak istemeniz, ikamet kastına zarar vermez.
S.674: Bir kaç yıldır vatanından 4 km. uzaklıkta bir yerde yaşayan, haftada bir kere evine giden bir kişi, vatanıyla arasında 25 km ve bir kaç yıldır ders okuduğu yerle arasında 22 km. mesafesi olan bir yere yolculuk yaptığında namazının hükmü nedir?
C: Ders okuduğu yerden, arası şer’î mesafeden az olan bir yere gitmek isterse seferî hükümleri kapsamına girmez; ancak, vatanından oraya gitmeği kastederse bu durumda yolcu hükümleri kapsamına girer.
S.675: Üç fersah uzaklıkta olan bir yere gitmek isteyen kimse yolculuğunun başlangıcında bir iş için bir fersah uzaklığı olan tali yola girip sonra ana caddeye çıkarak yolculuğuna devam etmeyi kastederse, bu yolculukta namaz ve orucunun hükmü nedir?
C: Yolcu hükümlerinin kapsamına girmez ve ana caddeden çıkması sonra tekrar dönmesi mesafeye eklenmeyeceğinden mesafeyi tamamlamaz.
S.676: İmam Humeyni’nin  fetvasına göre sekiz fersahlık bir yolculuğa çıkıldığında namazı seferî kılmak ve orucu yemek farzdır. Gidişi dört fersahtan az olan, ancak dönüşü arabanın olmayışı veya yol sorunları yüzünden farklı bir istikametten gerçekleşen ve neticede altı fersahtan fazla olan bir yolculuğa gidilirse namaz seferî olur mu ve orucu yememiz gerekir mi?
C: Gidiş dört fersahtan az olur ve dönüş yolu tek başına şer’î mesafe miktarında olmazsa namaz tam olur ve orucun da tutulması gerekir.
S.677: Bir kimse ikamet ettiği yerden şer’î mesafeden az olan bir yere yolculuk yapar, hafta arasında da bu yerden bir kaç defa diğer mahallelere giderse ve toplam mesafe sekiz fersahtan fazla olursa vazifesi nedir?
C: Evden çıkınca sekiz fersah gitmeyi kastetmezse ve birinci yerle oradan gittiği diğer yerler arasındaki mesafe şer’î mesafe miktarınca olmazsa yolcu hükümleri kapsamına girmez.
S.678: Bir adam şehrinden çıkarak belli bir yere gider ve orada bazı yerleri dolaşırsa bu dolaşması evden katettiği mesafeye eklenir mi?
C: Gitmek istediği yere ulaştıktan sonra orada dolaşmak mesafeden sayılmaz.
S.679: On günlük ikameti kastederken her gün, ikamet ettiği yerle, mesafesi dört fersahtan az olan iş yerine gitmeyi kastetmesi câiz midir?
C: On gün ikamet kastı esnasında şer’î mesafeden az olan bir yere çıkmayı kastetmek örf açısından ikamet yerinde “on gün ikamet etti” denilmesine zarar verdiği durumda kastın doğruluğuna zararlıdır; ikamet ettiği yerden her gün veya bütün bir gün çıkması gibi. Ancak, gecenin veya gündüzün üçte biri kadar, gece veya gündüz boyunca bir defa veya toplamı gündüz veya gecenin üçte birini geçmeyecek şekilde bir kaç defa çıkmanın sakıncası yoktur ve böyle bir niyet, ikamet kastının doğruluğuna zarar vermez.
S.680: Aralarındaki mesafe 24 km.den fazla olan ikamet yerinden iş yerine gidip gelmek namazın tam olmasına sebep olduğunu dikkate alarak iş yerinden şer’î mesafe miktarında uzak olmayan etrafına veya başka bir şehre gider ve öğleden önce veya öğleden sonra iş yerine geri dönersem namazım yine tam olur mu?
C: Günlük işinizle bir ilişkisi olmasa bile, iş yerinden şer’î mesafeden az olan bir yere çıkmakla namaz ve orucunuzun hükmü değişmez. Bu hususta iş yerinize öğleden önce veya öğleden sonra geri dönmenizin hiç bir farkı yoktur.
S.681: Ben İsfahanlıyım Bir süreden beridir İsfahan'a bağlı olan Şahinşehr şehrindeki üniversitede çalışıyorum. İsfahan'ın ruhsat haddinden Şahinşehr'in girişine kadar olan mesafe şer’î mesafeden azdır (yaklaşık 20 km); ancak, şehrin dışında olan üniversiteyle aradaki mesafe 25 km. civarında olup şer’î mesafeden fazladır. Üniversite Şahinşehr'dedir ve yolum şehrin içinden geçmektedir. Ama; asıl hedefim üniversiteye gitmektir; bu durumda ben yolcu sayılır mıyım?
C: İki şehrin arasıdaki mesafe dört şer’î fersahtan az olursa yolcu hükümlerinin kapsamına girmezsiniz.
S.682: Ben her hafta Hz. Masume'nin (s.a) türbesini ziyaret etmek ve Cemkeran Mescidi’nin özel ibadetlerini yapmak için Kum kentine gidiyorum, bu yolculuğumda namazlarımı tam mı kılmam gerekiyor, seferî mi?
C: Bu gibi yolculuklarda namazı seferî kılmalısınız; çünkü, hükmünüz diğer yolcuların hükmüyle aynıdır.
S.683: Benim doğum yerim Kaşmerdir; hş. 1345'ten 1369'a kadar Tahran'da ikamet ediyordum ve üç yıldır da idari görevimden dolayı ailemle birlikte Benderabbas şehrinde ikamet etmekteyim, yaklaşık bir yıl sonra vatanım olan Tahran'a geri döneceğim. Benderabbas'ta olduğum müddetce görevim gereği her an Benderabbas'a bağlı olan şehirlere giderek bir müddet orada kalmam muhtemeldir ve üzerime bırakılan idari görevin ne kadar süreceğini öngörmem de mümkün değildir. Bu durumda; namaz ve orucumun hükmü nedir?
Çoğu zaman ve en azından yılın bazı ayları bir kaç günlüğüne merkez dışı görevde olduğum dikkate alındığında kesir-us sefer (çok yolculuk yapan) sayılır mıyım?
Ev hanımı olan eşim Tahran doğumludur. Benderabbas şehrine gelerek orada benimle kaldığını dikkate aldığımızda onun namaz ve oruçlarının hükmü nedir?
C: Vatanınız olmayan şimdiki görev yerinde on gün kalmayı kastetmedikçe veya görevinizle ilişkin bir iş için her on günde en azından bir kere görev yerinden şer’î mesafeye yolculuk yapmadıkça namaz ve oruçlarınızın hükmü, namazın seferî oluşu ve orucun sahih olmayışında yolcuların hükmüyle aynıdır. Sizinle iş yerinize gelen eşiniz orada on gün kalmayı kastetmişse namazı tam kılmalı ve oruç da tutmalıdır; aksi durumda namazı seferî kılmalıdır ve orada oruç tutması da sahih değildir.
S.684: Bir yerde on gün kalacağını bilen veya on gün kalmak isteyen kimse on gün ikamet kastı eder, ancak, dört rekatlık namaz kılmasıyla namazı tam kılma hükmü sabitleştikten sonra zaruri olmayan bir yolculuğa çıkması câiz midir?
C: Zaruri olmasa bile yolculuğa çıkmasının sakıncası yoktur.
S.685: İmam Rıza'nın (a.s) türbesini ziyarete giden bir kimse orada on günden az kalacağını bildiği halde namazının tam olması için on gün kalmayı kastederse hükmü nedir?
C: On gün kalmayacağını bilirse on gün kalmayı kastetmesi anlamsızdır, bu kastının etkisi de yoktur, orada namazı seferî kılması gerekir.
S.686: Şehirde hiç bir zaman on gün ikamet etmeyen ve şehrin ahalisinden de olmayan ancak, çıktıkları yolculuklar şer’î mesafeden az olan görevlilerin, namazı seferî veya tam kılma hususunda vazifeleri nedir?
C: Vatanlarıyla görev yerleri arasındaki gidiş ve dönüşleri üst-üste şer’î mesafe miktarında olmazsa yolcu hükümleri onlar hakkında geçerli olmaz; vatanıyla iş yeri arasında şer’î mesafe kadar uzaklık olursa her on günde bu iki yer arasında en azından bir kere  gidip gelirse namazı tam kılması gerekir ve aksi durumda on günden sonra ilk yolculukta hükmü diğer yolcuların hükmüyle aynıdır.
S.687: Ne kadar (on gün mü, daha az mı¬) kalacağını bilmediği bir yere yolculuk yapan kimse namazı nasıl kılmalıdır?
C: Namazı seferî kılmalıdır.
S.688: İki yerde tebliğ yapan ve o bölgede on gün kalmak isteyen kimsenin namaz ve orucunun hükmü nedir?
C: Örfe göre iki yer sayılırsa o ikisinde ikamet kastı etmek sahih olmaz; on gün içinde diğer yere gidecekse yalnız birinde de ikamet kastı etmek sahih değildir.