پیشوازهای عید سعید قربان

عید قربان، روز آزمایش و امتحان حضرت ابراهیم(ع) و حضرت اسماعیل(ع) است که از آن سربلند بیرون آمدند. سنّت قربانی در روز عید قربان نیز یادبود رخداد ذبح اسماعیل است. حضرت ابراهیم بنابر رؤیایی که دیده بود مأمور قربانی کردن فرزندش شد. در هنگام قربانی، ابراهیم پیشانی پسرش را بر زمین نهاد و تیغ تیز بر حلق او گذارد؛ اما کارد گردن او را نبرید و سرانجام هنگامی که پدر و پسر تسلیم بودن کامل خود در برابر فرمان الهی را نشان دادند، خداوند عمل او را قبول نمود و ابراهیم به جای قربانی فرزندش قوچی را که جبرئیل آورده بود، قربانی نمود. بنابر برخی روایات، تمام حیواناتی که در سرزمین منا در روز عید قربان ذبح می‌شوند؛ فدیه حضرت اسماعیل هستند.

اعمال شب عید قربان
احیا شب عید قربان مستحب مؤکد شمرده شده است. غسل و زیارت امام حسین(ع) از دیگر اعمال این شب است.براساس روایتی از امام صادق(ع)، زیارت امام حسین(ع) در این شب موجب بخشیده شدن گناهان می‌شود. از امام صادق(ع) روایت شده که از پدرانش چنین نقل فرمودند: «امام علی(ع) دوست داشت چهار شب از سال، خود را فارغ نماید؛ شب اول رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان». گفته شده منظور از فراغت، فراغت برای عبادت در آن با زنده نگهداشتن آن است.

اعمال روز عید قربان
روز عید قربان روز پر فضیلتی است که اعمال خاصی دارد که عبارتند از:
غسل: به گفته علامه مجلسی، غسل در عید قربان سنّت مؤکد است تا آنجا که بعضی از علما آن را واجب دانسته‌اند. بهتر است غسل پیش از نماز انجام شود.
نماز عید: این نماز در زمان غیبت امام زمان(عج) مطابق فتوای مشهور فقهای شیعه، مستحب مؤکد است.
خواندن دعاهایی که پیش از نماز عید و قبل از آن وارد شده، مستحب است. به گفته علامه مجلسی، بهترین دعا در این روز، دعای چهل و هشتم صحیفه سجادیه و دعای چهل و ششم است.
دعای ندبه: خواندن دعای ندبه در این روز همچون سایر اعیاد، مستحبّ است.
قربانی کردن: انجام قربانی بر حاجیان حاضر در مکه، واجب و برای دیگر مسلمانان مستحبّ مؤکد است. بعضی از علما آن را بر کسانی که توانایی دارند، واجب دانسته‌اند. مستحب است بعد از نماز عید، کمی از گوشت قربانی خورده شود. طبق روایتی از امام صادق(ع) مستحبّ است هنگام قربانی این دعا خوانده شود: «وَجَّهْتُ وَجْهِی لِلَّذی فَطَرَ السَّمواتِ وَ الارْضَ، حَنیفاً مُسْلِماً وَ ما أنَا مِنَ الْمُشْرِکینَ، إنَّ صَلاتی وَ نُسُکی وَ مَحْیای وَ مَماتی لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ، لا شَریک لَهُ، وَ بِذلِک أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمینَ. اَللّهُمَّ مِنْک وَلَک، بِسْمِ اللّهِ وَاللّهُ اَکبَرُ. اَللّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنّی»
گفتن تکبیرات مشهور: برای کسانی که در مراسم حج و صحرای منا هستند، بعد از پانزده نمازهای روزانه این تکبیرها را بخوانند یعنی از نماز ظهر روز عید، شروع کرده تا نماز صبح روز سیزدهم؛ ولی کسانی که در آن جا نیستند، بعد از ده نماز آنها را می‌خوانند، از نماز ظهر روز عید آغاز نموده، تا نماز صبح روز دوازدهم. آن تکبیرها مطابق روایت کتاب کافی چنین است: «اَللهُ اَکبَرُ اَللهُ اَکبَرُ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَ اللهُ اَکبَر اَللهُ اَکبَرُ، و للهِ الْحَمْدُ اَللهُ اَکبَرُ عَلی ما هَدانا ااَللهُ اَکبَرُ عَلی ما رَزَقَنا مِنْ بَهیمَةِ الانعامِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ عَلی ما أبْلانا».
زیارت امام حسین(ع)