پیشوازهای شهادت حضرت امام موسی کاظم (ع)

از آغاز اسارت امام هفتم تا شهادت حضرت
ایام امامت وی معاصر بود با خلافت چهار تن از خلفای عباسی (منصور دوانقی، مهدی، هادی و هارون الرشید). امام كاظم علیه‌السلام از سوی تمام خلفای مزبور در رنج و عذاب بود و چندین بار از سوی آنان دستگیر و زندانی گردید. تنها در دوران خلافت هارون الرشید به مدت چهار سال (از شوال سال 179 تا زمان شهادتش در سال 183 قمری) در حبس و شكنجه بود.
هارون الرشید (پنجمین خلیفه عباسی) كه دشمنی و ناسازگاری غیرقابل انكاری با ذراری حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و اولاد و احفاد امیرمومنان علیه‌السلام داشت، در آزار و شكنجه سادات علوی و منتسبین به خاندان امامت و ولایت، كوتاهی نمی‌كرد. وی كه از مستبدترین حاكمان عباسی و جنایت‌كارترین آن‌ها است، وجود شریف امام موسی‌ كاظم علیه‌السلام و مقام و معنویت وی و احترام مردم نسبت به او را تحمل نمی‌كرد و از این بابت بسیار نارحت و عصبانی بود. سرانجام در رمضان سال 179 قمری كه برای مراسم عمره وارد مكه شد و سپس به مدینه رفته بود، در آن جا دستور داد امام موسی‌‌ كاظم علیه‌السلام را دستگیر كنند.
مأموران هارون، امام موسی‌ كاظم علیه‌السلام را در حالی كه در كنار قبر جدش حضرت محمد صلی الله علیه و آله به نماز و نیایش اشتغال داشت، دستگیر كردند و به نزد هارون بردند. هارون دستور داد، وی را در غل و زنجیر كرده و به سوی عراق حركت دهند. وی برای سردرگمی مردم و پیشگیری از عكس‌ العمل‌های احتمالی مردمی، دو محمل ترتیب داد و یكی را به سوی بغداد و دیگری را به سوی بصره روان داشت.
امام موسی‌ كاظم علیه‌ السلام را در محمل بصره قرار داد. مأموران حكومتی، در هفتم ذی الحجه همان سال، امام موسی‌ كاظم علیه‌ السلام را تسلیم عیسی بن جعفر بن منصور دوانقی، پسرعموی هارون الرشید و حاكم وی در بصره نمودند.
عیسی بن جعفر، آن حضرت را در یكی از حجره‌های خانه خویش محبوس كرد و در آغاز به وی سخت‌گیری نمود ولی بعدها كه عبادت و نیایش‌های درازمدت آن حضرت را از نزدیك مشاهده كرد، از سخت‌گیری خویش نسبت به آن حضرت كاهید و به هارون نامه نوشت كه آن حضرت را از حبس خانه وی خارج كند. در غیر این صورت، وی خودش آن حضرت را آزاد می‌كند.
هارون، به ناچار امام موسی‌كاظم علیه‌السلام را از حبس بصره خارج كرد و وی را به بغداد منتقل نمود و در خانه فضل بن ربیع، زندانی كرد. در آن مدتی كه امام علیه‌السلام در نزد فضل بن ربیع زندانی بود، چند بار هارون از فضل بن ربیع درخواست كرد كه آن حضرت را به شهادت رساند ولی وی امتناع كرد و از این امر سرباز زد.
هارون، بار دیگر آن امام همام را از زندان فضل ربیع به زندان فضل بن یحیی برمكی منتقل كرد و از وی درخواست نمود كه آن حضرت را به شهادت برساند. ولی فضل بن یحیی نیز امتناع نمود و در مقابل بر اعزاز و اكرام آن حضرت افزود. هارون كه از رفتار فضل بن یحیی به خشم آمده بود، دستور داد وی را دستگیر و یك صد تازیانه بر بدنش بزنند و از تمام مناصب و مقامات بركنارش كنند و امام موسی‌ كاظم علیه‌السلام را به زندان "سندی بن شاهك" منتقل كرده و در آن جا وی را شكنجه و آزار نمایند.
سندی بن شاهك با قساوت قلب و سنگدلی تمام با آن حضرت رفتار می‌كرد و پس از چندی شكنجه و آزار طاقت‌ فرسا به دستور هارون الرشید به آن حضرت، خرمای مسموم خورانید و وی را غریبانه و مظلومانه در 25 رجب سال 183 قمری به شهادت رسانید. پس از شهادت امام كاظم علیه‌السلام سندی بن شاهك در یك عمل فریب‌كارانه فقها، قضات و بزرگان بغداد را حاضر ساخت و جسد مطهر امام علیه‌السلام را به آنان نشان داد و گفت: ببینید كه وی بدون هیچ جراحت و زخمی و به اجل عادی از دنیا رفته است و كسی در رحلت وی، مقصر نبوده است. سپس جنازه مطهر امام علیه‌السلام را به مدت سه روز در جسر بغداد گذاشته و روی مباركش را گشوده و مردم را ندا می‌كردند كه این موسی بن جعفر علیه‌السلام است كه از دنیا رفته و بیایید وی را مشاهده كنید. مردم دسته‌دسته می‌آمدند و آن حضرت را نگاه می‌كردند.
پس از آن، با همت والای سلیمان بن منصور عموی هارون الرشید كه از اشراف و صاحب نفوذان عباسی بود، تشییع جنازه باشكوهی از جنازه امام موسی‌كاظم علیه‌السلام به عمل آمد و در مقابر قریش در بغداد به خاك سپرده شد.
قبر شریف امام موسی‌كاظم علیه‌السلام هم‌اكنون در كاظمین كه عراقی‌ها آن را كاظمیه می‌گویند، قرار دارد و قبر فرزندزاده‌اش حضرت امام محمدتقی علیه‌السلام نیز در جوار وی می‌باشد و زیارتگاه شیعیان و شیفتگان مكتب اهل بیت علیهم‌السلام می‌باشد.

تاریخ شهادت حضرت موسی بن جعفر علیه السلام
تاریخ وفات آن حضرت را جمعه هفتم صفر یا پنجم یا بیست و پنجم رجب سال 183 ق در 55 سالگی گفته اند.به نقل بیشتر مورّخین، شهادت امام موسی کاظم علیه السلام در 25 رجب سال 183 هجری قمری بوده است ولی شیخ مفید روز جمعه 24 رجب را روز شهادت او می‌داند. گروهی هم روز پنجم رجب سال 183 و گروه اندکی هم سال 186 دانسته‌اند. ولی تاریخ معروف و مشهور، همان تاریخ 25 رجب سال 183 است.