تبیان، دستیار زندگی

همسر وی عزیز مصر، مردی بود كه در برابر زلیخا كوتاه می آمد و به شكلی در برابر خواسته های او مقاومت نمی كرد و به تعبیر امروزی نوعی زن سالاری در خانه عزیز مصر حاكم بود.
شاید ریشه این امر در جایگاه خانوادگی زلیخا نهفته بود كه عزیز مصر با همه مقام و جایگاه اجتماعی در برابر زلیخا خود را كوچك و مردی مطیع می دانست.
این گونه تحت سلطه زلیخا بودن عزیز مصر را می توان از شیوه برخورد عزیز در برابر كامجویی زلیخا از یوسف(ع) و دعوت آن حضرت(ع) به نهان كاری و سكوت در برابر این خواسته نادرست و زشت و هم چنین خواسته نابحق بازداشت و زندان كردن آن حضرت(ع) برای مجازات و مواخذه به دست آورد. (یوسف آیات 29 و 32)
زلیخا در كاخ بزرگ با درب های متعدد و گوناگون (یوسف آیه 23) زندگی می كرد و از همه گونه امكانات رفاهی برخوردار بود.
وی در دستگاه حكومتی مصر قدرت و نفوذ بسیاری داشت. این قدرت نه تنها به سبب شوهر و همسر خویش بلكه به علل دیگری نیز بوده است. این نفوذ در قوه قضایی كشور و مدیریت زندان ها نیز بود از این رو به راحتی یوسف(ع) را به زندان و یا شكنجه و عذاب تهدید می كند و حتی این كار را با همه مخالفت های شوهر خویش انجام داده و در نهایت حضرت یوسف(ع) را به زندان می افكند. (یوسف آیات 32 و 35)

منبع:

قرآن افزون بر بیان داستان عشق جنونی زلیخا، به علل و انگیزه هایی كه موجب چنین رفتاری شده نیز می پردازد.

در آیه 32 سوره یوسف بر واژه مراوده تاكید می ورزد. مراوده نوعی خاص از روابط اجتماعی است كه در ادبیات امروزی به دید و بازدید پیاپی و دایمی دو تن و دو خانواده گفته می شود. دوستان و یا دوستان خانوادگی كه همواره وقت و بی وقت در كنار هم هستند و با هم نشست و برخاست دارند دارای چنین مراوده ای هستند. زندگی ای كه به شكل مراوده انجام شود بسیاری از حریم ها و حرمت را می شكند و همان گونه كه آداب در میان دوستان از میان می رود و رفتار رسمی به كناری نهاده می شود:تسقط الاداب بین الاحباب، هم چنین نوع روابط میان دو فرد و یا دو دسته تغییر می كند و اسرار و نهان ها به آشكار و پیدا تبدیل ماهیت می دهد. از این رو عشق و گاه جنون پیدا می شود.
پسر و دختر و یا زن و مردی كه همواره با هم رفت و آمد دارند و همنشین هستند نوعی علاقه و عشق در میان ایشان ایجاد می شود كه حرمت ها و حریم ها را از میان می برد. انسان با تكرار دیدار، دل به عشق می سپارد و از آن جایی كه در زندگی خانوادگی با مشكلاتی مواجه می شود عشق و محبت را در نزد دیگری می جوید به ویژه كه دیگری هرگز چنان كه باشد خود را نشان نمی دهد و حتی با سقوط اداب نوعی حرمت و حریم ها و به زبان امروزی بازیگری وجود دارد. این گونه است كه دلربایی بیش تر و افزون تر می شود و محبت ها خود را به شكل (شغف حبی) نشان می دهد.

از دیگر عواملی كه در آیه فوق برای كام جویی از یوسف(ع) مطرح شده مساله سلطه ای است كه زلیخا بر یوسف(ع) داشت و می توانست او را به عنوان فرزند خوانده به هر جایی بكشاند و یا همانند غلام به سوی خود دعوت كند. این مساله را می توان از بستن درهای كاخ از سوی زلیخا به دست آورد. این سلطه خود موجب می شود تا شخص نتواند واكنش های طبیعی از خود نشان دهد و ناچار تن به كام جویی می دهد.
در زمان كنونی این مساله میان كارمندان برخی ادارات به ویژه بخش خصوصی با مدیران و صاحبان شركت ها نمود دارد. عده ای از كارمندان دختر و حتی زن تحت سلطه مدیران و صاحبانی هستند كه نمی توانند از كام جویی آنان فرار كنند. در گزارش های ارتش آمریكا به صراحت به سلطه فرماندهان بر زنان و دختران ارتش اشاره شده و بارها به سوء استفاده سلطه گران توجه داده شده است. این گزارش ها بخش افشا شده و یا اعتراض شده از سوی بهره كشیدگان است. بسیاری از این كارها همواره مخفی مانده و هرگز طرح و یا به مجامع قضایی و داوری كشیده نشده است.
بنابراین سلطه بر مرد و زن را می توان یكی از علل افزایش تجاوزات و تعرضات كام جویانه برشمرد.

البته سلطه زن بر شوهر چنان كه در داستان زلیخا آمده یكی دیگر از علل و عوامل راه یابی تعرضات جنسی در محیط خانوادگی و یا اداری است. مردانی كه بر همسران خویش تسلط ندارند نسبت به خیانت های همسر به دیده اغماض می نگرند و یا نسبت به آن بی تفاوت هستند و یا اگر واكنشی نشان می دهند واكنشی در خور توجه نیست چنان كه عزیز مصر نسبت به همسر خویش با وجود همه ادله، واكنش ساده درحد سرزنش نشان داد و حتی نسبت به عملكرد بعدی وی نیز توجه جدی نشان نداد و حتی اجازه داد كه زنان دیگر نیز وارد میدان كام جویی شوند و فرد بی گناهی را به جرم عدم پاسخ گویی به كام روایی زشت آنان به زندان افكنند.
نكته مهم در این ماجرا این است كه از نظر عزیز و جامعه مصر آن روز این گونه كام جویی حتی از بردگان جایز نبود و ارتباط جنسی بیرون از محیط خانواده و همسران امری خطا، گناه و قابل مجازات در حد شكنجه و مرگ به شمار می رفت و حتی در صورت اتهام موجب می شد كه فرد به زندان افكنده شود. اما سلطه زلیخا و به طور كلی زن بر شوهر در هر جامعه ای موجب می شود تا این قوانین و مرزها نادیده گرفته شود.
از آن چه بیان شد می توان دریافت كه بهترین راه برای رهایی از ورود مردان و زنان و دختران و پسران به دایره فساد و تباهی و گناه آن است كه روابط در حد معقول باشد و هیچ مرد و زنی و یا دختر و پسری با هم مراوده نداشته و یا در اتاقی به تنهایی قرار نگیرند و هم چنین از هرگونه سلطه پذیری مردان جلوگیری شود و اجازه داده نشود كه زنان بر مردان خویش چنان تسلط یابند كه امور اخلاقی و هنجاری خانوادگی را تهدید كنند.
دیگر آن كه می بایست در حوزه سلطه مردان و یا زنان بیگانه به ویژه در محیط های كاری و اداری حساس شد و اجازه چنین سلطه گری را به هیچ مرد و زنی نداد.

درقران كریم به جلوه های بارزی ازعفت اشاره گردیده كه مهمترین آنان عبارتند از:

درسوره نورآیات 31و30به آن اشاره گردیده است كه: به مردان وزنان مؤمن بگوكه چشم ازنگاه به نامحرم فروببندید.21
وامام سجاد (علیه السلام) دربیان حق چشم می فرمایند: حق چشم این است كه آن رابه حرام ندوزی وجزآنجاكه عبرتی دركارباشد وبصیرتی افزاید یاعلمی بدست آورد، به كارش نگیری كه چشم دریچه عبرت (قلب) است.22

زبان ابزاری است كه اگر برای خیرونیكی استفاده گرددشخص راحفظ كرده به بهشت می رساند واگربرای شروبدی استفاده گردد شخص را به هلاكت ونابودی می كشانده لذا خداوند درآیه 33احزاب خطاب به همسران پیامبر(صلی الله علیه وآله و سلم)می فرمایند : باصدای نرم به گونه هوس انگیزسخن نگوییدكه بیماردرلان درشما طمع كنند (بلكه)برخوبی وشایستگی سخن بگویید.

علمای اخلاق فوائد زیادی برای گرسنگی وسبك بودن شكم بیان داشته اند كه عبارتند از: صفای قلب ، رقت قلب ، انكساروتواضع دربرابرپروردگار، فراموش نكردن گرسنگان ، دوری ازگناه ، دفع خواب ودوام بیداری ، سهولت عبادت، سلامتی بدن،....
قرآن كریم درآیه 60سوره بقره می فرمایند : وگفتیم ازآنچه خداوند روزی شما ساخته بخورید وبیاشامید ودرزمین به فتنه وفساد انگیزی نپردازید.

چگونگی راه رفتن وقدم برداشتن دردین مبین اسلام بسیارحائز اهمیت است به طوری كه خداوند درآیه 31نورزنان را مخاطب قرارداده می فرمایند: «زنان به منظورآشكارساختن زینتهای پنهان خود ، پای برزمین نكوبند.»
دراین آیه مباركه خداوند ازهرگونه راه رفتن كه زمینه توجه مردان را ایجاد می كند نهی می فرماید همچنین این نكته رامی توان ازآیه بدست آورد كه وقتی آشكارساختن صدای پا زینت وحرام باشد قطعاً آشكا رساختن موضع زینت یعنی پاها نیز حرام می باشد.

برای اینكه مایك خانوده عفیف داشته باشیم قرآن كریم دو راهكار درسوره نور آیات 58و59 ارائه داده است .
1- اجازه ورود به اطاق والدین درسه وقت ازشبانه روز.
2- ابرازمحبت به یكدیگردرخانواده .
آیه می فرماید : ای كسانی كه ایمان آورده اید باید بردگان شما وهمچنین كودكانتان كه به حد بلوغ نرسیده اند درسه وقت ازشما اجازه (ورود)بگیرید .قبل ازنمازفجر،درنیم روزهنگامی كه لباسهای خودرابیرون آورده اید وبعد ازنمازعشاء،این سه وقت مخصوص برای شماست ،…وبه گرد یكدیگربگردید وباصفاوصمیمیت به یكدیگرخدمت نمایید.) خداوند این چنین آیات را برای شما بیان می كند وخداوند دانا وحكیم است.

یكی ازغرائزطبیعی هرانسانی غریزه جنسی است كه باید به طورطبیعی وشرعی ارضاشود وگرنه طغیان كرده وبسیاری ازانسانها رابه بسوی بی عفتی سوق می دهد ،طریق طبیعی ومشروع ارضای آن،همان ازدواج است .قران می فرمایند : والبته باید مردان بی زن وزنان بی شوهروكنیزان وبندگان خودرابه نكاح یكدیگردرآورید اگرفقیرند خداوند به لطف خود آنان رابی نیازخواهد فرمود كه خداوند به احوال آگاه ورحمتش وسیع است وآنانكه وسیله ازدواج ندارند باید عفت پیشه كنند تاخدا آنها رابه لطف خود بی نیازگرداند.23
وپیامبر(صلی الله علیه واله)می فرمایند: بدترین شما افرادی هستید كه ازدواج نكرده اند.

اما درضرورت لزوم حجاب می توان موارد زیر را بیان كرد:

قرآن كریم وقتی مسأله لزوم حجاب را بازگو می كند ،علت وفلسفه ضرورت حجاب را چنین بیان می فرماید :
ذلك ادنی یعرفن فلا یوذین 19
برای اینكه شناخته نشوند ومورد اذیت واقع نگردند.

ازنظر قرآن زن امین حق الله مطرح است یعنی این مقام واین حرمت وحیثت را خدای سبحان كه حق خود اوست به زن داده واز اوخواسته كه ازاین حقش به عنوان امانت الهی محافظت نماید .یعنی زن باید كاملاً درك كند كه حجاب او تنها مربوط به خود اونیست وحجاب زن حقّی الهی است.

فطرت به عنوان یك نعمت درونی وهمگانی دروجود انسانهاقراردارد وافراد بدون استثنا ازاین نعمت الهی برخوردارمی باشند .
قرآن كریم درترسیم چهره زندگی ادم وحوا پس ازتناول ازشجره منهیه می فرماید: چون ازآن درخت تناول كردند ،زشتیهایشان (مانند عورت ودیگرزشتیهای پنهان)آشكارگردید وبرآن شدند كه از برگ درختان بهشت خودرابپوشانند.20
استاد جواد آملی می فرماید: سرعت درپوشیدن خود بابرگهای درختان بیانگرآن است كه پوشش برای زن ومرد امرفطری وذاتی است وبشربرای پاسخ دادن به ندای فطری خود ناگزیرازپوشش است.

عقل سلیم مارابه پوشش وحجاب دستورمی دهد وآن رامایه كرامت وحفظ انحرافات وبیهودگی ها وپوچیها وموجب استواری انسان می داند وآنچه راكه باعث بی عفتی وپیامدهای شوم برهنگی می شود مذموم وناپسند می داند .

بنابرفرمایش آستاد مطهری ،اولین خاصیت حجاب وپوشش ،خاصیت روانی یعنی آرامش روانی است .

حضرت علی (علیه السلام) درنهج البلاغه یكی از خصلتهای نیك زنان را ترسو بودن آنان معرفی می نماید وعلت آن را چنین بیان می فرمایند : چون ترسان باشد ازهر چیزی كه به آبروی او زیان رسانده فاصله گیرد.15
استاد شهید مطهری ترس را در اینجا عفاف زن معرفی می نمایند وبراین باورند كه عفت زنان همیشه مورد تجاوز مردان قرارمی گیرد ومزاحمت در امر عفاف بیشتر از طرف مرد می باشد لذا زنان درمواردی كه عفت وپاكدامنی آنان در معرض خطر قرارمی گیرد باید رفتاری محتاطانه واز روی ترس داشته باشند تا آسیبی به آنان وارد نگردد.

عشق وعفت دو واژه مقدس هستند كه وقتی دركنار یكدیگر قرارمی گیرند بر زیبایهای آن افزوده می گردد.عشقی كه براساس عفاف وتقوا است واختصاص به زوجین دارد حتی در دوران پیری كه شهوت خاموش است آنها را به یكدیگر پیوند می دهد وبرخلاف محیطهای به اصطلاح آزاد كه زن ومرد را به حال ابتذال در می آورند وفقط زمینه پیدایش هوسهای آنی وموقتی وهرزه شدن قلبها را فراهم می نمایند روزبه روز براین مودت وعشق زوجین افزوده می گردد .
لذا پیامبر اكرم (صلی الله علیه واله) می فرمایند: كسی كه عاشق شود ودر عشق خویش كتمان كند وعفت بورزد وبا این حال بمیرد ،اوشهید است.14

برجسته ترین مقامی كه قرآن كریم برای یوسف(علیه السلام)اثبات می كند همانا مقام مخلص بودن اوست «انه من عبادنا المخلصین»13 وجالب این است كه این مقام حضرت یوسف به واسطه عفت ومقاومت دربرابر خواسته عزیز مصر بود كه خود قرآن قبل ازبیان اخلاص آن حضرت به آن اشاره می نماید.

بصیرت نیز به عنوان یكی ازویژگی مهم اخلاقی رابطه تنگاتنگی با عفت دارد تا جایی كه افرادی چون ابن سیرین فراست وهوشیاری فوق العاده درتعبیر خواب را درسایه عفت وپاكدامنی به دست می آورند.
رسول اكرم(صلی الله علیه واله) می فرمایند: دیدگان خود را ازنگاه به نامحرم بپوشانید ناآنچه را دیگران از دیدن آن عاجزند ببینید.12

كیاست به معنای تیزهوشی ودانایی فرد است9 ویكی ازاخلاق بارزعفیفان وافراد باعفت می باشد. درروایت داریم: پاكدامنی خوی زیركان است.10
حضرت علی (علیه السلام) شخص زیرك را این گونه معرفی می نماید: زیرك كسی است كه افسار شهوتش در اختیار او باشد وازخواسته های ناروایش جلوگیری كرده، هنگام خشم خواسته دلش را سركوب كند.11

غیرت نیز رابطه مستقیمی باعفت دارد به گونه ای كه حضرت علی (علیه السلام) می فرمایند : ارزش مرد به اندازه همت اوست وپاكدامنی وعفت اوبه میزان غیرت اوست.8
مردان باغیرت نه تنها خود باعفت هستند بلكه سعی برآن دارند تا خانواده وناموس خود راازچشم مردان نامحرم دورنگه داشته وباهدایت وراهنمایی خود موجب درامان ماندن خود وخانواده خود ازچنگال بی عفتی گردند.