قیمت گذاری برق- جلسه چهارم

اهداف

آشنایی دانش آموزان با بازار انحصاری و مقایسه ی اجمالی آن با بازار رقابتی است. در ضمن رسیدن به این هدف مفهوم تقاضا و منحنی تقاضا و خصوصیات ان نیز توضیح داده می شود.

زمان عملیاتی

وسایل لازم

روند کار

بازار انحصار كامل فروش به بازاری گفته می شود كه در آن تنها یك عرضه كننده وجود داشته باشد و برای كالای تولیدی بنگاه نیز جانشین نزدیكی وجود نداشته باشد.

فعالیت كلاسی:

1- دانش آموزان را در چندین گروه مساوی تقسیم بندی نمایید.

2- از گروه ها بخواهید كالاهایی را كه در كشور بازار انحصاری دارند نام ببرند. به طور مثال:

شركت برق

شركت آب

اتوبوسرانی

مترو

خودروسازی

شركت مخابرات

و ...

3- از گروه ها بخواهید قدرت انحصار شركت اتوبوسرانی و شركت برق را با هم مقایسه كنند. دقت كنید كه دانش آموزان چه نكاتی را در این مقایسه مورد توجه قرار می دهند. ( شركت برق قدرت انحصاری بیشتری دارد چون اگر قیمت برق را افزایش دهد مصرف كنندگان نمی توانند تقاضای خود را خیلی كاهش دهند چرا كه جانشین های برق بسیار كم و ضعیف هستند اما حمل و نقل بوسیله تاكسی، موتور، دوچرخه و حتی پیاده روی جانشین خدمات حمل و نقل با اتوبوس است.

در صورت افزایش قیمت بلیط اتوبوس مصرف كنندگان به استفاده از جانشین های اتوبوس ترغیب می شوند و تقاضای آن كاهش می یابد.)برای تشریح پاسخ داده شده به سوال بالا لازم است مفهوم تقاضا را برای دانش آموزان باز كنید. این امر با انجام فعالیت های زیر میسر می شود.

4- از دانش آموزان بخواهید مثال جلسه پیش در مورد شهری كه مردم آن عاشق پیتزا بودند را در نظر بگیرند. با فرض اینكه كلاس شما مدلی از این شهر است فرم نظرسنجی زیر را بین دانش آموزان پخش كنید و از آنها بخواهید با در نظر گرفتن قیمت، تعداد پیتزای خریداری شده خود را در طول یك هفته مشخص كنند.

قیمت به تومان	تعداد پیتزا
1000
2000
3000
4000
5000
6000

سپس فرم های پر شده را در گروه مقایسه نمایند و متوسط تعداد پیتزای خریداری شده در هر قیمت را برای گروه خود به دست آورده، نمودار آنرا رسم كنند. طبعا این نمودار شیب منفی خواهد داشت. یعنی با افزایش قیمت پیتزا، تعداد خرید از آن یا اصطلاحا تقاضا كاهش خواهد یافت.

5- حال به بچه ها بگویید كه فرمی شبیه به فرم مذكور در شهر مورد نظر ما پخش شده و نتایج زیر به دست آمده است. ( جیرینگ واحدی فرضی برا ی پول شهر مذكور است.)

قیمت به جیرینگ	متوسط تعداد پیتزای خریداری شده توسط افراد در طول یک هفته
10	0
9	1
8	2
7	3
6	4
5	5
4	6
3	7
2	8
1	9

نمودار مربوط به این جدول به صورت زیر است: نمودار 2 با رسم این نمودار روی تخته برای دانش آموزان مفهوم تقاضا و منحنی تقاضا را برای بچه ها تشریح كنید.

6- سه نمودار زیر را روی تخته رسم كنید و از گروه ها بخواهید این نمودارها را با هم مقایسه كنند و حدس بزنند هریك از این نمودارها منحنی تقاضای كدامیك از كالاهای زیر را نشان می دهند؟ مرغ – نان- پیتزا.

این قسمت كمی مشكل به نظر می رسد. در مدتی كه دانش آموزان مشغول كار گروهی و بحث درباره نمودارها هستند به بحث های هر گروه توجه كنید و در صورت لزوم گروه ها را راهنمایی نمایید. ( قدر مطلق شیب در نمودار (الف) در مقایسه با نمودار (ب) كمتر است. یعنی با یك واحد افزایش قیمت در هر نمودار، تقاضا در نمودار الف بیشتر كاهش می یابد. بالعكس قدر مطلق شیب نمودار (ج) در مقایسه با نمودار (ب) بیشتر است و با یك واحد افزایش قیمت، تقاضا در نمودار (ج) كمتر كاهش می یابد.)

بدین ترتیب نمودار (ج) مربوط به كالایی ضروری است و با افزایش قیمت آن مصرف كننده نمی تواند مصرف خود را زیاد تغییر دهد مثلا نان. هم چنین نمودار (الف) مربوط به كالایی لوكس است و با افزایش قیمت، مصرف كننده از خیر آن می گذرد و تقاضا به شدت كاهش می یابد مثلا پیتزا. بدین ترتیب نمودار (ب) در این میان می تواند نشان دهنده منحنی تقاضای مرغ باشد كه كالایی نرمال است.

7. حال به مثال ذكر شده در فعالیت 3 باز گردید و از دانش آموزان بخواهید با استفاده از اطلاعاتی كه كسب كرده اند، اثر افزایش قیمت در اثر انحصار را بر تقاضای برق در جامعه بیان كنند. (توجه داشته باشید كه گرچه منحنی تقاضای برق به حالت عمودی نزدیك است و لذا افزایش قیمت برق، بر مصرف ضروری آن تاثیر چندانی ندارد، اما از اصراف بیش از حد آن جلوگیری می كند.)