شگفتی غربیان از عظمت قرآن
بدون تردید هر شخص آگاه از انجیل و تورات اذعان می‌کند که لا اقل بخش قابل توجهی از این دو کتاب، ساخته و پرداخته دست بشر است و هیچ ارتباطی میان آن‌ها و حضرت مسیح و حضرت موسی علیهماالسلام وجود ندارد. به این حقیقت، بسیاری از خاورشناسان و دانشمندان مغرب زمین افزون بر تمامی اندیشمندان اسلامی اعتراف کرده و آن‌ها را دور از شأن یک کتاب مقدس به معنای واقعی کلمه دانسته‌اند. در مقابل، غالب متفکران و فرهیختگان مسلمان به پیراستگی قرآن مجید از راهیابی تحریف (نقصان یا زیادی) اعتراف داشته و آن را با براهین عقلی و نقلی مستحکم ساخته‌اند. علاوه بر مسلمانان پاره ای از قرآن‌پژوهان بیگانه و شرق‌شناسان هم قرآن را تحریف نشده می‌دانند و به عظمت آن از این منظر اشاره کرده‌اند.
اعتراف بیگانگان به دست نخورده باقی ماندن قرآن
ارنست رونان گوید: «.. بنای واقعی تاریخ ابتدایی اسلام؛ قرآن، محققا دست نخورده و تغییرناپذیر باقی مانده است.»
دومینیک سوردل می‌نویسد: «... محمد خاتم پیغمبران صلی الله علیه و آله، الهام خدایی را به نحوی کامل در ام‌الکتاب جلوه داده است. درست است که این الهام در پیش نیز به یهودیان و عیسویان [یعنی به پیامبران آن‌ها] نازل شده بود، ولی آنان این الهام را دگرگون کردند و سخن خود را به جای وحی الهی گذاشتند.»
البته سوردل مرحله عالی قرآن را که از آن به «ام‌الکتاب» تعبیر می‌شود، با مرحله نازل آن که در قالب الفاظ و ترکیبات لفظی است، اشتباه گرفته است.
ف. ف. اربوتنت گوید: «... آخرین و کامل‌ترین متن قرآن در اثنای بیست سال پس از مرگ پیغمبر (632 م) تدوین شده است و عیناً همان متن تاکنون باقی مانده است؛ بدون آنکه هیچ‌گونه تحریف و تصرفی از طرف هواداران قرآن یا مترجمین یا مفسرین در آن به عمل آمده باشد. متأسفانه چنین ادعایی درباره هیچ یک از کتب عهد قدیم و جدید نمی‌توان کرد.»
بسانتا کومربوس گوید: «... بنابراین، هیچ‌گونه فرصتی برای جعل و دخل و تصرف مسلمانان و هواداران در قرآن باقی نمی‌ماند و همین موضوع، قرآن را تقریباً از تمام آثار مهم مذهبی تاریخ باستان امتیاز داده است.»
بزرگ‌ترین کتاب اخلاقی همه سو نگر و اصلاحگر
هدف از نزول قرآن مجید، رشد و تکوین نیروهای نهفته انسان در بعد نظری و عملی بوده است. بدین ترتیب، از یک سو این کتاب شریف با آیات راهبردی خود نقش زیادی در سازندگی انسان ایفا می‌کند و از سوی دیگر، آیات زیادی در جنبه آسیب‌شناسی و بیان ناهنجاری‌های اخلاقی در آن به چشم می‌خورد تا انسان را از مهلکه‌های شیطانی نجات دهد. از وجود چنین آیاتی همه مسلمانان کم و بیش به اجمال یا تفصیل اطلاع دارند؛ ولی بیشتر آن‌ها توانایی به تصویر کشیدن یافته‌های خود را در این زمینه ندارند. قرآن‌پژوهان غربی هم وقتی با این کتاب نورانی آشنا شده، به کندوکاو در آن می‌پردازند، در می‌یابند که این مجموعه، حاوی تمامی فرامینی است که راه سعادت را به روی انسان می‌گشاید و اصلاحات را به معنای درست کلمه در بُعد فردی و اجتماعی ایجاد می‌سازد.
ولتر گوید: «قرآن در واقع مجموعه‌ای از پندهای اخلاقی، دستورهای دینی، راز و نیاز به درگاه خدا، تحذیر و تشویق جهانیان و
شرح سرگذشت فرستادگان خداست... آیا می‌توان به پیروی از نیدهام احمق بی سواد، چنین کتابی را افسانه نامید؟»
ای دنت و سلیمان بن ابراهیم گویند: «این دستورات و تعالیم [قرآنی اسلامی]، منشوری بزرگ، سازنده و انسان‌آفرین است؛ قوانینی دور از حب و بغض‌ها و منافع شخصی و سیاسی است و هدفی جز برتر ساختن انسان و رهنمون شدن او به سوی خیر، نیکی و سعادت ندارد و آنان که در اجرای تعلیمات و دستوراتش بکوشند، بر آن سعادت و نیکبختی موعود دست خواهند یافت.»
ادوارد مونته می‌نویسد: «قرآن قربانی کردن بشر، کشتن دختران، استعمال مسکرات و بازی قمار را که در بین اعراب مرسوم بود، قدغن کرد و در نتیجه، پیشرفت‌هایی که از این اصلاحات پیدا شد، آن قدر بزرگ بود که محمد صلیاللهعلیهوآله را به عنوان بزرگ‌ترین نیکوکار بشر قلمداد نمود.»
جرج داوسون از جمله پژوهشگرانی بود که از عقاید کارلایل درباره اسلام و حضرت محمد صلیاللهعلیهوآله دفاع کرد. وی در بخشی از یکی از سخنرانی‌هایش گفت: «محومت» (محمد) به تعلیم برخی حقایق عالی فراموش شده دست زد و ایمان به حقایق از دست رفته را احیاء کرد؛ و به تحقیق، برای زندگی، قانونی اولی‌تر و برای روح، آرمانی شریف‌تر از آنچه را [که] پیش از این مردمش از آن برخوردار بودند، به آنان آموخت.»
جان ویلیام درپر گوید: «قرآن تذکرات عالی اخلاقی و دستورات زیادی دارد... این بنیاد مخصوص که به صورت تکه های کوتاه کوتاه است، مطالب، شعارها و قوانینی را به ما می‌آموزد که به خودی خود کامل بوده، برای عموم مردم در تمام حوادث و احتیاجات زندگی، متناسب و قابل استفاده است.»
پروفسور تیرفانوف نخستین مترجم قرآن از عربی به بلغاری در عصر حاضر گوید: «از آنجا که قرآن از کلیه مرزهای شناخته شده عبور کرده و در عین حال، مربی و معلمی است که بشر را به راه راست هدایت می‌کند، می‌تواند تمامی نیازهای فردی و اجتماعی او را تأمین کند. برای خود من، قرآن دریایی از اندیشه و خرد و مملو از اسراری است که با آموختن آن‌ها می‌توان بدانها دست یافت. اینکه امروزه... آمار کسانی که به اسلام گرایش می‌یابند، رو به افزایش است... به میزان زیادی به خصلت معجزآسای قرآن مربوط است.»
گیبون درباره جامعیت قرآن و دستورات آن در تمامی زمینه های مورد نیاز انسان می‌نویسد: «... قرآن، دستور عمومی و قانون اساسی مسلمین است؛ دستوری است شامل مجموعه قوانین دینی و اجتماعی و مدنی و تجاری و نظامی و قضایی و جنایی و جزایی. همین مجموعه قوانین از تکالیف زندگی روزانه تا تشریفات دینی، از تزکیه نفس تا حفظ از آنجا که قرآن از کلیه مرزهای شناخته شده عبور کرده و در عین حال، مربی و معلمی است که بشر را به راه راست هدایت می‌کند، می‌تواند تمامی نیازهای فردی و اجتماعی او را تأمین کند.»
ژوزف شاخت در کتاب وحدت و تنوع در تمدن اسلامی گوید: «اگر اصول اخلاقی و نوع دوستی اسلام و قرآن کاملاً اجرا می‌شد، برای رسیدن به یک آرامش کلی، ما به یک سیستم جامع حقوقی دیگر احتیاج نمی‌داشتیم.»
س. آ. سورما قرآن را یک دستور و قانون کامل برای راهنمایی جامعه بشریت معرفی کرده است.
دکتر شیلیدی در کتاب «The lordjesus in the koran» (حضرت مسیح علیه‌السلام در قرآن)، طبع سورات هند، 1913 م، نسبت به عظمت قرآن مطالبی تحریر کرده، آن را بزرگ‌ترین کتاب اخلاقی و اصلاحی که تعالیمش با خرد و بلکه با برتر از آن تطبیق می‌کند، معرفی کرده است.
پروفسور دراپرز اروپ گوید: «قرآن شامل پیشنهادها و دستورهای عالی اخلاقی است و از قسمت‌هایی تشکیل شده که مورد تصدیق همگان قرار می‌گیرد. همین دستورها به خودی خود کامل و رسا بوده، برای برنامه زندگی مردم... ضروری است.»
توصیفاتی دیگر درباره قرآن
نظر به آنکه تصویر قرآن و بررسی زوایای آن حتی از دیدگاه خاورشناسان نیازمند رساله‌ها و کتاب‌های متعددی است و در این نوشتار مختصر نمی‌گنجد، به نقل گزیده‌هایی از گفته های آنان در محورهای گوناگون اشاره می‌کنیم:
الف. عدم اختصاص به قشری خاص
رالف لینتون مۆلف کتاب سیر تمدنن گوید: «آموزشگاه عالی قرآن، راه ترقی و پیشرفت هر فرد از هر طبقه به هر مقام را هموار و فراخ ساخته است؛ به طوری که حتی فرزند یک برده می‌تواند به مقامات عالی و بالا برسد.»
ب. بزرگ‌ترین قانون تکامل
کنت دوگو بینیو (1816 1882 م) نویسنده و مورخ فرانسوی و وزیر مختار وقت فرانسه در ایران، قرآن را ستوده و آن را بزرگ‌ترین قانون تکامل و مذهب نامیده است.
ج. مورد نیاز همگان
ادوارد گیوجا محقق ایتالیاییی در یکی از مقالاتش نوشته است: «قرآن محتوی آن چیزی است که هر روحی برای ارتقاء معنوی به آن نیازمند است.»
د. عظمت قرآن در نظر غربیان
وون (یافون) هامر دانشمند آلمانی گوید: «ما قرآن را به عنوان کتاب محمد صلی الله علیه و آله، با همان عظمت و اطمینانی می‌نگریم که مسلمین آن را کتاب خدا می‌دانند.»
ه. جهانی بودن معارف قرآنی
گوسین دوپرسوال دانشمند فرانسوی گوید: قرآن تنها طرف صحبت با اعراب یا مسلمین نیست، بلکه برای نشر فضایل با جمیع ملل دنیا سخن می‌گوید.»
و. تأثیر تدبّر در قرآن
ژان ژاک روسو نویسنده مشهور فرانسوی گوید: «بروید قرآن را به دقت کامل مطالعه کنید تا حقایق و مزایای آن بر شما روشن و آشکار بشود؛ [چه] به طور قطع می‌دانم پس از مطالعه قرآن، سر تعظیم در برابرش فرود می‌آورید.
ناپلئون: امیدوارم که بعید نباشد آن زمانی که من بتوانم همگی دانشمندان و روشنفکران تمام کشورهای جهان را متحد کنم و یک رژیم متحدالشکل که بر اساس قوانین قرآن مبتنی باشد، به وجود آورم»
ز. تأثیر کلام و آوای قرآن و اعتبار زیاد آن
کارن آرمسترانگ می‌نویسد: «به شهادت کسانی که اولین بار این آیات را می‌شنوند، کلام قرآن بیانگر یک احساس هیجان‌انگیز و غنی است که باعث شکسته شدن تمامی سدهای درون در رسیدن به حقیقت وجود می‌گردد.»
و نیز گوید: «اگر [قرآن] به درستی خوانده شود، احساسی از معنویت و صفای باطن در شما شکل می‌گیرد.»
همو در جایی دیگر بیان می‌کند: «غیر مسلمانان نیز این کتاب (قرآن) را منبع گران‌بهایی در مورد محمد صلیاللهعلیهوآله می‌یابند. اگر چه قرآن پس از فوت محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌له جمع آوری گردیده است، ولی به عنوان یک منبع موثق مورد تأیید است.»
ح. ارزش مطلق قرآن
دومینیک سوردل گوید: «قرآن کتابی مقدس است که ارزشی مطلق دارد.»
ادوارد مونته استاد دانشگاه ژنو و مترجم قرآن به فرانسوی گوید: «قرآن برای ما مسیحیان، کتابی فوق‌العاده سودمند است. از مهم‌ترین کتاب‌های دینی است که زندگی روحانی گروهی بزرگ از افراد بشر... بدان بستگی دارد... روح پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآله در این قطعات (سوره‌ها) مانند ستاره‌ها... می‌درخشد و باید قرآن را سرمشق قرار داد.»
ط. بهترین کتاب در زبان عربی از سوی یک نفر امّی
بساشا کومر بوس گوید: «خیلی بعید است که توانسته باشد شخص درس نخوانده ای بهترین کتاب زبان عرب را خود انشاء کند.»
نظر مری گیلورد دورمان نویسنده کتاب به سوی شناختن اسلامم گوید: «مرد درس نخوانده ای مانند محمد صلیاللهعلیهوآله هیچ گاه قادر نبود که شخصاً آن‌ها (آیات قرآنی) را جمع کند.»
محتوای ژرف واژه های قرآن و تنها منبع برای درک دین
هربرت جرج ولز گوید: «گاهی یک کلمه آن (قرآن) چندین حقیقت را در بر دارد.»
همو در جایی دیگر گوید: «هر کس... بخواهد معنی دین را بفهمد، باید به قرآن مراجعه کند.»
اروپا وامدار قرآن
رودول مترجم قرآن به زبان انگلیسی و اسلام شناس گوید: «باید اعتراف کرد که قرآن به واسطه ارشادات عالیه و نظریات عمیقش سزاوار است که مورد توجه کامل قرار گیرد... قرآن مقام والایی دارد... اروپا باید فراموش نکند که مدیون قرآن است؛ همان کتابی که آفتاب علم را در میان تاریکی قرون وسطی در اروپا جلوه گر ساخت.»
فهرستی دیگر
ذکر بخشی دیگر از سخنان اسلام‌شناسان خارجی پایان بخش این مقاله است:
- هیچ طرز فکری به اندازه پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآله و قرآن، مردم را به دانش دعوت نکرده است.
- امیدوارم که بعید نباشد آن زمانی که من بتوانم همگی دانشمندان و روشنفکران تمام کشورهای جهان را متحد کنم و یک رژیم متحدالشکل که بر اساس قوانین قرآن مبتنی باشد، به وجود آورم.
- مذهبی که به وسیله حضرت محمد صلیاللهعلیهوآله بنیان گذاری شده، حاوی تعلیمات بسیار مترقی و بی عیب می‌باشد.
- آیین حضرت محمد صلی الله علیه و آله چنان خردمندانه است که برای تبلیغ آن هیچ نیازی به جبر و قهر نیست؛ کافی است اصول آن را به مردم بفهمانند تا همه به آن بگروند.
- گر چه ما به ادیان آسمانی عقیده نداریم، ولی آیین حضرت محمد صلی الله علیه و آله و تعالیم او، دو نمونه اجتماعی برای زندگی بشری است. بنابراین، اعتراف می‌کنم که ظهور وی و دین او و احکام خردمندانه‌اش، بزرگ و با ارزش می‌باشد؛ و به همین جهت، از پذیرش تعالیم حضرت محمد صلی الله علیه و آله بی نیاز نیستیم.
- گران‌بهاترین موهبتی که خدا به زمینیان ارزانی داشته، نابغه ای چون محومت (محمد) بوده که با پیام الهی از عالم بالا بر ما نازل شد.
شبكه تخصصی قرآن تبیان
محمد اصغری نژاد
منبع: ماهنامه مبلغان
