فمینیست‌ها بیایند !
بازخوانی متفاوت آیاتی كه بارها خوانده‌ایم (71)
دانشجوهای فمینیست سر کلاس اخلاق غوغا کرده بودند که مردسالاری یعنی چه و ما و اسلاممان محکوم شده بودیم به مردسالاری. استنادشان هم به آیه مشهور " الرجال قوامون علی النسا " بود. هرچه در چنته داشتم و به ذهنم می‌رسید گفتم اما کسی قانع نشد. سرم را انداختم پایین. دستم خالی بود از یک جواب محکم و قاطع. یادم افتاد به دکتر علی شریعتی که روزگاری گفته بود...
الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ بِما فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلى بَعْض وَ بِما أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوالِهِم ...
مردان، سرپرست و نگهبان زنانند، بخاطر برتری‌هایى كه خداوند (از نظر نظام اجتماع) براى بعضى نسبت به بعضى دیگر قرار داده است. (سوره مبارکه نساء بخشی از آیه 34)
کتابها می‌نویسند:
كلمه (قیم) به معناى آن كسى است كه مسئول قیام به امر شخصى دیگر است، و كلمه (قوام) و نیز (قیام) مبالغه در همین قیام است، و مراد از جمله:" بِما فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلى بَعْضٍ" آن زیادتهایى است كه خداى تعالى به مردان داده، به حسب طاقتى كه بر اعمال دشوار و امثال آن دارند، چون زندگى زنان یك زندگى احساسى و عاطفى است، كه اساس و سرمایهاش رقت و لطافت است.1
علی بن ابراهیم قمی در تفسیر این آیه می‌گوید مقصود از بما انفقوا من اموالهم این است که خداوند، پرداخت نفقه به زنان را بر مردان واجب کرده است.2
نکته قابل تأمل در این آیه این است که شرط سرپرستى و مدیریّت، لیاقت تأمین و اداره زندگى است.3
با تو می‌گویم :
دانشجوهای فمینیست سر کلاس اخلاق غوغا کرده بودند که مردسالاری یعنی چه و ما و اسلاممان محکوم شده بودیم به مردسالاری. استنادشان هم به آیه مشهور " الرجال قوامون علی النسا " بود. هرچه در چنته داشتم و به ذهنم می‌رسید گفتم اما کسی قانع نشد. سرم را انداختم پایین. دستم خالی بود از یک جواب محکم و قاطع. یادم افتاد به دکتر علی شریعتی که روزگاری گفته بود که برای تخریب موضوعی لازم نیست به آن حمله کنی، فقط کافیست از آن، بد دفاع کنی. و حالا من ِ نشسته مقابل لبخندهای پیروزمندانه آن طرف میز، بد دفاع کرده بودم از رجالی که خدا می‌خواهد قوامون باشند علی النسا ...
برای تخریب موضوعی لازم نیست به آن حمله کنی، فقط کافیست از آن، بد دفاع کنی.
حالت تلخی بود اما مرا کشاند به ورق زدن کتابها و نشاندن پای حرف این و آنی که قرآن را می‌فهمیدند و تأویل و تفسیر
می‌دانستند. هیچ کس قدر پیامبر صلوات الله علیه آرامم نکرد. تفسیر آیه عجیب بود و لطیف. ایشان در پاسخ به یک یهودی که از تفسیر این آیه پرسیده بود؛ گفته بودند که فضیلت مرد بر زن مثل برتری آسمان است بر زمین4 ... فکری شده بودم که حالا چرا آسمان ... سر کلاسی که چندان ربطی هم به این بحث‌ها نداشت نشسته بودم که استاد شروع کرد به بیان ظرافت‌های این روایت که آسمان، خورشیدی دارد که بر زمین می‌تابد و گرمایش را به زمین هدیه می‌کند و مرد که آسمان زن است، باید بتابد بر همسرش. با محبتش، همسرش را دلگرم کند. لبخند بر لب همه نشست و استاد ادامه داد که آسمان، ماه دارد برای زمینش. شبهای تاریک و ترسناک زمین، به نور مهتاب روشن می‌شوند، مرد باید وحشت زدای همسرش باشد. هراس و نگرانی را از دل همسرش بیرون کند و به اصطلاح بگویدش که تا مرا داری غم نداشته باش. آسمان، جایگاه ستاره‌هاست. قرآن می‌گوید ستاره‌ها راهنمای زمینند3. مرد باید راهنمای همسرش باشد. به لطف و مهر، دستش را بگیرد و جاهایی که او نمی‌داند، راهنمایش باشد. آسمان، ابرهای باران زا هم دارد. مرد باید مهربانی ببارد بر همسرش تا بذر مهری در دل همسرش جوانه بزند، بزرگ شود و میوه بدهد.
دیگر پای من به آن بحث‌های فمینیستی کشیده نشد اما دلم قرار گرفت. حداقل خودم برای خودم جواب داشتم که چرا الرجال قوامون علی النسا ...
نویسنده: زهرا نوری لطیف
كارشناس شبكه تخصصی قرآن تبیان
1.ترجمه تفسیر المیزان تالیف علامه طباطبایی ج 4 ص 543
2.تفسیر القمی تالیف علی بن ابراهیم قمی ج 1 ص 137
3.تفسیر نور ج 2 ص 283
4.تفسیر نور الثقلین تالیف الحویزی ج1 ص 477
5.وَ هُوَ الَّذی جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِها فی ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ قَدْ فَصَّلْنَا الْآیاتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُون * او كسى است كه ستارگان را براى شما قرار داد، تا در تاریكیهاى خشكى و دریا، به وسیله آنها راه یابید! ما نشانهها (ى خود) را براى كسانى كه مىدانند، (و اهل فكر و اندیشهاند) بیان داشتیم! سوره مبارکه انعام آیه 97
