اخلاق نورانی ( 1)
حسد در قرآن
اول كه خواستم شروع به نوشتن كنم یه عالمه كلمات قلمبه سلمبه توی سرم بود كه براتون بنویسم و منظورم رو برسونم راستش یه چند خطی هم نوشتم ولی بعدش با خودم گفتم نیازی به این تكلف‌ها نیست وقتی درد مشتركه و همه یه جورایی مبتلا بهشیم.
اول كه خواستم شروع به نوشتن كنم یه عالمه كلمات قلمبه سلمبه توی سرم بود كه براتون بنویسم و منظورم رو برسونم راستش یه چند خطی هم نوشتم ولی بعدش با خودم گفتم نیازی به این تكلف‌ها نیست وقتی درد مشتركه و همه یه جورایی مبتلا بهشیم.
بهتره ساده بگم كه قصدم در سلسله مقالات اخلاق نورانی چیه؛ خیلی وقتها ممكنه خیلی از ما آدم‌ها عمر طولانی‌ای رو زندگی كنیم ولی انقدر سرمون به زندگی دنیا و مشغله‌های تموم‌نشدنی اون گرم میشه كه دیگه وقتی نمی‌كنیم كه بخوایم یه نگاهی به خودمون و اون چیزی كه هستیم بكنیم كه اگه این كار رو بكنیم چیزای عجیبی می‌بینیم كه گاهی باورش برای خودمون هم سخته! اگه واقع بین باشیم و نخوایم اشتباهات و صفات ناشایستی رو كه در وجود ما جا خشك كرده توجیه و انكار كنیم با یه بررسی خیلی ساده و
ابتدایی به این نتیجه می‌رسیم كه این مرتبه از انسانیت و اخلاق كه سالهاست در اون قرار گرفتیم خیلی هم مطلوب و جالب نیست و شاید نیاز به یك بازنگری اساسی و یا تغییرات محسوسی داشته باشه.
هر كسی كه این نوشته رو می‌خونه می‌تونه با خودش یه حساب سرانگشتی ساده‌ای بكنه و بعد تصمیم بگیره كه آیا می‌خواد با ما توی این مسیر نورانی همراه بشه یا نه؟! آخه می‌دونی وقت زیادی برای این پا و اون پا كردن نداریم! اصلا مگه كسی هست كه بدونه چقدر برای رشد و تكامل توی این دنیا وقت داره كه بخواد امروز و فردا بكنه. اگه تو هم برات مهمه و دوست داری كه رذائل درونت رو یكی یكی بشناسی و با حوصله و توكل درمانشون كنی و یه روزی برسه كه احساس كنی حتی از یكی از این زشتی‌های روحی رها و پاك شدی برای همتت یه یاعلی می‌خوام !
خیلی وقتها ممكنه خیلی از ما آدم‌ها عمر طولانی‌ای رو زندگی كنیم ولی انقدر سرمون به زندگی دنیا و مشغله‌های تموم‌نشدنی اون گرم میشه كه دیگه وقتی نمی‌كنیم كه بخوایم یه نگاهی به خودمون و اون چیزی كه هستیم بكنیم كه اگه این كار رو بكنیم چیزای عجیبی می‌بینیم كه گاهی باورش برای خودمون هم سخته!
شاید با خودت بگی می‌ترسم اگه رو بدی هام زوم بكنم و دست روی دونه دونه‌اش بذارم از همین زندگی‌ای هم كه دارم ناامید بشم چون اون وقت دیگه می‌دونم چقدر آدم بدی‌ام! جه اخلاقای زشتی دارم، چه چیزهایی در من هست كه دیگران رو ناراحت می‌كنه و می‌رنجونه .... ولی من بهت می‌گم نگران نباش این شور اگه در هر كدوم از ما به وجود بیاد و تداوم داشته باشه نتیجه اش نوره! نور و سرور! نوری كه خدا به مجاهدان در راه خودش هدیه می‌كنه. جنگ و جهاد با بدی‌های درون، همونطور كه مولا علی علیه السلام گفته از هر جنگ و جهادی بزرگتره! بی خود نیست كه گفتن جهاد اكبره!
پس لبخند بزن مجاهد!!
دیگه فكر كنم خیلی حرف زدم.
مخلص كلام:
حتی اگه این نوشته من یه مخاطب بیشتر نداشته باشه بازم برام خیلی مهمه كه تو این مسیر یه نفر به فكر افتاده باشه، یه نفر به یاد آورده باشه كه وقت برای خوب بودن زیاد نیست، خیلی‌ها بودن كه تا دیروز كنار ما مینشستن و باور نمی‌كردیم كه روزی نباشن ولی برخلاف باور ما دیگه نیستن پس قدر لحظه‌هایی رو كه بهمون فرصت دادن تا باشیم،... تا خوب باشیم ...تا پاك باشیم، بدونیم. برای بهتر شدن تلاش كنیم كه اگه به آخر راه هم نرسیدیم به خدا بگیم كه ما تصمیم داشتیم به سوی تو بیایم و یك قدم هم برداشتیم... !!
اما قرار ما:
قرار ما این خواهد بود كه هر هفته با یك مقاله به این موضوع بپردازیم و یك به یك تا جایی كه توفیق داشته باشیم رذائل اخلاقی رو بررسی كنیم و فضائلی رو كه معمولا در برابر هریك از این رذائل قرار دارند اشاره كنیم. در این راه ممكنه یك رذیله چند نوشته ما رو به خودش اختصاص بده تا ان شاءالله با مطالعه این مطالب كه از قرآن و حدیث و نظرات مفسران و دانشمندان اخلاق انتخاب میشه ما رو به فكر بیندازه و در خود جستجو و مداقه كنیم و نقائص اخلاقی رو برطرف كنیم و البته باید بگم موضوعات انتخابی ما از صفاتی است كه در قرآن كریم به آنها اشاره شده.
و اما چون مطلب امروز ما بیشتر به مباحث مقدماتی گذشت اشاره ای به تعریف حسد و آیات مربوط به اون می‌كنیم و توضیح بحث رو به شماره آینده موكول می‌كنیم.
و اما؛
حسد
دیگر از محرّمات حسد است و حسد از عوامل غیبت است. شخص حسود به مقتضای حسادتی که دارد همواره در صدد عیب جویی و تحقیر محسود است و از این راه حس خود خواهی خویش را اشباع می‌کند. کسی که با این انگیزه (حسد) غیبت می‌کند گرفتار سه عذاب می‌شود: عذاب روحی، عذابی به خاطر گناه حسادت وعذابی دیگر از جهت گناه غیبت.
تعریف حسد
راغب اصفهانی می‌گوید:
حسد آرزوی زوال نعمت از کسی است که سزاوار داشتن نعمت است و شخص حسود علاوه بر آرزوی قلبی چه بسا کوشش در زوال آن نعمت می‌کند.
در روایات آمده است: مۆمن اهل غبطه است و منافق حسد می‌ورزد.
حسد در آیات قرآن
أَمْ یَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلى ما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَیْنا آلَ إِبْراهیمَ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ آتَیْناهُمْ مُلْكاً عَظیما (54 نساء)
آیا یهود حسد می‌ورزند نسبت به مردم (به پیامبر و خانواده‌اش و یا به مسلمین از این که خداوند آنان را از فضل خویش برخوردار کرده است؟ به تحقیق ما به آل ابراهیم کتاب و حکمت دادیم و به آنها حکومت و سلطنت عظیمی عطا کردیم.
وَدَّ كَثیرٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ لَوْ یَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ إیمانِكُمْ كُفَّاراً حَسَداً مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ فَاعْفُوا وَ اصْفَحُوا حَتَّى یَأْتِیَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ إِنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَیْءٍ قَدیر (109 بقره)
بسیارى از اهل كتاب -پس از اینكه حق برایشان آشكار شد- از روى حسدى كه در وجودشان بود، آرزو مىكردند كه شما را، بعد از ایمانتان، كافر گردانند. پس عفو كنید و درگذرید، تا خدا فرمان خویش را بیاورد، كه خدا بر هر كارى تواناست.
وَ لا تَتَمَنَّوْا ما فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلى بَعْضٍ لِلرِّجالِ نَصیبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا وَ لِلنِّساءِ نَصیبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ وَ سْئَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ اللَّهَ كانَ بِكُلِّ شَیْءٍ عَلیما (32 نساء)
و زنهار، آنچه را خداوند به (سببِ) آن، بعضى از شما را بر بعضى (دیگر) برترى داده آرزو مكنید. براى مردان از آنچه (به اختیار) كسب كردهاند بهرهاى است، و براى زنان (نیز) از آنچه (به اختیار) كسب كردهاند بهرهاى است. و از فضل خدا درخواست كنید، كه خدا به هر چیزى داناست.
گر چه این آیات در مقام نکوهش حاسدان است اما ضمناً می‌فهماند که حسد، آرزوی زوال نعمت و فضل الهی است که به برخی از بندگانش ارزانی داشته در برابر غبطه که آرزوی داشتن آن نعمتهاست، نه زوال آن از دیگران. از این رو هر اندازه که حسد ناپسند است، غبطه پسندیده و مطلوب است. در نکوهش حسد از نظر قرآن همین بس که خدای متعال رسولش را از شر حسود برحذر می‌دارد که می‌فرماید: وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ ...به خدا پناه می‌برم از شرّ حسود بدخواه نگاه که حسد ورزد.
خیلی دوست دارم نظراتتون رو برام بفرستید تا بدونم از دیدگاه شما چه بدی‌های در وجود ماها هست كه بیشتر نیاز به برطرف كردن داره و اساسا چه روندی مد نظر شماست.
نویسنده : نعمتی
كارشناس شبكه تخصصی قرآن تبیان
