عشق امام رضا(ع) به نماز

خدایا! انتقام مرا از کسی که به من ستم کرد و تحقیر نمود، و شیعه را از در خانه‏ی من پراکنده ساخت بگیر، و تلخی ذلت و خواری را بر او بچشان.

طریق نماز امام رضا(ع)

ابوالحسن صائغ از عمویش که همراه امام رضا علیه‏السلام بود نقل می‏کند که گفت: چند ماه پشت سر امام رضا علیه‏السلام برای نماز اقتدا کردیم، در نمازهای واجب روزانه، همواره در رکعت اول بعد از حمد سوره‏ی (انا انزلناه...) را می‏خواند، و در سوره‏ی دوم بعد از حمد سوره‏ی توحید (قل هو الله احد...) می‏خواند. [1] [2] .

عشق ورزیدن به عبادت

همانگونه که حضرت رضا علیه‏السلام در مقام معرفی امام فرمودند که:

امام کسی است که عابدترین مردم باشد [3] ، الحق که خود آن حضرت از مصادیق کامل و بارز آن هستند، و جهت اینکه امام عابدترین مردم است، این است که معرفت امام نسبت به ذات اقدس الهی از همگان بیشتر است، هر چه معرفت بیشتر باشد، شخص به انجام وظیفه عبودیت مصمم‏تر و کوشاتر است، تا جائی که به عبادت عشق می‏ورزد، و در هیچ حال از معبود خود غافل نیست، همیشه در حال عبادت است، یا اشتغال به نماز دارد یا مشغول دعاء و مناجات است، لبها به ذکر و تسبیح در حرکت، یا در حال احسان به بندگان خداست که این هم خود عبادت است یا مشغول کسب حلال است برای امرار معاش که این نیز عبادت است، غذا و خوراک، خواب و استراحت هم چون به منظور تجدید قوا برای عبادت است، باز خود عبادت محسوب می‏شود [4] .

نماز در پشت حوض

حضرت رضا علیه‏السلام در نیشابور به محله‏ای که نام آن «فوزا» بود رفت، در آن جا دستور داد یک باب حمام ساختند، و چشمه‏ای را لای‏روبی نمودند و نیز دستور داد در بالای آن، حوضی ساختند، و پشت آن حوض را محل نماز قرار داد، سپس خود آن حضرت در آن حوض غسل کرد، و در پشت آن نماز گزارند، و این موضوع سنت گردید [5] .

کرامات وضوی امام

حضرت رضا علیه‏السلام با همراهان از نیشابور بیرون آمده و به سوی مرو حرکت کرد، در مسیر راه، به روستایی که «ده سرخ» نام داشت رسیدند، شخصی عرض کرد: «ای پسر رسول خدا! وقت ظهر فرارسیده است.»

امام رضا علیه‏السلام همان دم از مرکب پیاده شد، برای وضو آب طلبید، گفتند همراه ما و در اینجا آب نیست.

آن حضرت با دست مبارک خود خاک نقطه‏ای از زمین را رد کرد، ناگاه از همان جا چشمه‏ی آبی پیدا شد، حضرت و همراهان از آب آن حوض وضو گرفتند، و اثر آن چشمه تا امروز باقی است. [6] [7] .

نفرین امام رضا بعد از نماز

مجالس بحث و مناظره‏ی حضرت رضا علیه‏السلام گرچه در آغاز با اظهار علاقه‏ی مأمون برگزار می‏شد؛ ولی به روایت عبدالسلام بن صالح هروی، به مأمون گزارش دادند که ادامه‏ی این مجالس برای ملک و کشور شما خطرناک است، زیرا مردم فریفته‏ی بیانات حضرت رضا علیه‏السلام شده و از شما روی می‏گردانند.

مأمون دربان خود «محمد بن عمرو طوسی» را مأمور تعطیل آن مجالس کرد، سپس مأمون، حضرت رضا علیه‏السلام را به حضور طلبید و آن حضرت را سرزنش و تحقیر کرد، امام علیه‏السلام در حال خشم از نزد مأمون خارج شد، در حالی که می‏فرمود: «به حق مصطفی و مرتضی و سیده‏ی بانوان جهان، به گونه‏ای او را نفرین کنم که زندگیش را واژگون سازد...» هنگامی که امام به خانه رسید وضو گرفت و به نماز ایستاد، در قنوت نماز مدتی طولانی به راز و نیاز و نفرین‏های شدید، برای نابودی حکومت ننگین مأمون پرداخت، یکی از فرازهای آن این بود: «و انتقم لی ممن ظلمنی و استخف بی و طرد الشیعة عن بابی، و اذقه الذل و الهوان؛

خدایا! انتقام مرا از کسی که به من ستم کرد و تحقیر نمود، و شیعه را از در خانه‏ی من پراکنده ساخت بگیر، و تلخی ذلت و خواری را بر او بچشان.» [8] [9] .

سجده طولانی

حضرت رضا علیه‏السلام به خانه حمید بن قحطبه وارد شد، و از آن جا به داخل قبه‏ای که قبر هارون الرشید در آن بود رفت، در کنار آن قبر خطی کشید و سپس فرمود:

سپس به نماز ایستاد و پس از نماز مشغول دعا شد، سپس به سجده رفت،سجده‏اش به طول انجامید، و در آن سجده پانصد بار گفت، «سبحان الله». [10] [11] .

سجده‏های طولانی

یکی از همراهان حضرت رضا علیه‏السلام در سفر خراسان می‏گوید: به روستایی رسیدیم، آن حضرت به نماز ایستاد، به سجده رفت آن را طول داد، شنیدم با کمال تواضع در سجده می‏گفت:

«لک الحمد ان اطعتک...»؛

«خدایا! اگر تو را اطاعت کنم، حمد و سپاس مخصوص تو است، و اگر نافرمانی کنم حجت و عذری برایم نخواهد بود، من و دیگران در احسان تو شرکتی نداریم، اگر به راه خطا رفتم، معذور نیستم، اگر نیکی به من رسد از جانب تو است، ای خدای بزرگوار! مردان و زنان با ایمان را در مشرق و مغرب در هر کجا که هستند بیامرز.» [12] [13] .

پانصد ذکر سجده

عبدالسلام هروی می‏گوید: وقتی که امام علیه‏السلام به سناباد رسید، در خانه‏ی حمید بن قحطبه به نماز ایستاد و پس از نماز به سجده رفت، شمردم پانصد بار گفت: «سبحان الله»؛ یعنی: «خداوند از هر گونه عیب و نقص، منزه است.» [14] [15] .

کمک گرفتن در وضو

وشاء می‏گوید: خدمت حضرت رضا علیه‏السلام رسیدم، نزد حضرت ظرف آب بود، که می‏خواستند وضوء بگیرند، من نزدیک رفتم تا آب روی دست حضرت بریزم، نگذاشتند و فرمود: دست نگه‏دار ای حسن! عرض کردم: چرا مرا نهی فرمودید و نگذاشتید روی دستان شما آب بریزم نخواستید که من اجر ببرم؟

حضرت فرمود: تو اجر ببری و من وزر؟

عرض کردم: چگونه اینطور است؟

فرمود: آیا نشنیده‏ای خدای عزوجل می‏فرماید: «فمن کان یرجوا لقاء ربه فلیعمل عملا صالحا و لا یشرک بعبادة ربه أحدا، » [16] .

سجده‏ی امام رضا در توفان

امام رضا علیه‏السلام فرمود:

«در سجده بودم که باد (سختی) وزید و هر کس به دنبال پناهگاهی می‏گشت و من همچنان در سجده بر خدایم می‏نالیدم تا هوا آرام شد [19] [20] .

نماز اول وقت

چون صبح می‏شد در اول وقت نماز می‏گزارد و پس از آن به سجده می‏رفت، و سر مبارک را از سجده برنمی‏داشت تا آفتاب بالا می‏آمد، پس از آن برمی‏خواست و با مردم می‏نشست و یا سوار می‏شد و بیرون می‏رفت. [21] .

پی نوشت ها :

[1] عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 205 و 206.

[2] نگاهی بر زندگی امام رضا علیه‏السلام، ص 86.

[3] احتجاج طبرسی، ج 2، ص 437.

[4] مجالس الشیعه، ص 330.

[5] نگاهی بر زندگی امام رضا علیه‏السلام، ص 91.

[6] عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 136.

[7] نگاهی بر زندگی امام رضا علیه‏السلام، ص 93.

[8] عیون اخبار الرضا، ج 2 ص 172 - 173.

[9] نگاهی بر زندگی امام رضا علیه‏السلام، ص 121.

[10] عیون اخبار الرضا ج 2، ص 136 - 137.

[11] نگاهی بر زندگی امام رضا علیه‏السلام ص 94.

[12] بحار، ج 49، ص 117.

[13] نگاهی بر زندگی امام رضا علیه‏السلام، ص 130.

[14] عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 137.

[15] نگاهی بر زندگی امام رضا علیه‏السلام، ص 131.

[16] سوره‏ی کهف آیه آخر.

[17] بحار، ج 49، ص 104 به نقل از کافی ج 3.

[18] ص 69، مجالس الشیعه، ص 340 و 341.

[19] بحارالأنوار، ج 85، ص 162.

[20] جامع آیات و احادیث نماز، ج 2، ص 541.

[21] مجالس الشیعه، ص 331.

بخش حریم رضوی