فەلسەفەي وەلايەت فەقيە چيە؟
کۆمەڵگاي ئينساني لەبەرگر کەساني تەک قازانج و گيرۆدەييان و مشوورياني جياوازە وئەم جوڕ کۆمەڵگاي بە جۆر پێداويستي نياز بە حکوومەتي بوو وە هەر کۆي ئينساني -هەر چن بچووک وەک ئاوايي يا قەبيلە_پێويستي حکوومەت و سەرۆکيە.
خشاني قازانج و کێشەوبەرەي خەڵک وپشێوي لە هێمنايەتي وتەکووزي چتاني بوون کە هەبووني بنکەي هێزدارو جێ بڕوا بۆ پێ ڕاگەيشتوويي بە ئەم ئومورو خولقاندني هێمنايەتي وتەکووزي پێويستي دەکن.
لە ئاکامدا ,کۆمەڵگا بێ حکوومەت و دەوڵەتي کە داراي دەسەڵاتي سياسي پێداويست و تواني بەرنامە رێزي ,بڕيارگري ,بەڕێوەبەري و دەسوور داني بوو,سەقەتە و بەردەوامي و خۆي لە دەس دە داي .ڕازي نياز بە وەلايەتي فەقيە لە نا تەواوي وبێ هێزي ئينسان نيە بەڵکوو لە ناتەواوي و بێ هێزي کۆکراوەي ئينسانيە .
ئەگەر کۆمەڵگا لە خەڵکي شياوي و حەق ناس نيز پڕ بوو ديسان هەم پێداويستي حکوومەت و وەلايەتي سياسيە ؛چونکوو کاراني هەبوون کە پەيوەنددار بە کۆ دەبوون و نياز بە بڕيارگري هەموواني و گشتي لە ئەم کارانە ڕۆشنە ؛چونکوو کەس لە ئەم سۆنگە کە کەسە نەئەتواني لە ئەم بارە بۆ خۆي بڕيار گر بوو.
ئەوە کە لە ئەندێشە ي سياسي شيعە ڕێبەري سياسي ,لە ڕۆژگاري غەيبەتي کوبرا بە دەسي فەقيه بە ئەم سۆنگە بوو کە ئەرک و مەبەستي حکوومەت بەرانبەري ئۆموري موسوڵمانان تەک فێرکاريان دين و ئايينە.
مەبەستي حکوومەتي ديني تەنيا بەرقەراري هێمنايەتي و ڕاحەتي بە هەر شێوەي نيە ,بەڵکوو ئەشي ئۆموري کۆمەڵگا و پەيوەندو موناسێباتي ئەوە تەک ئەحکام و بنەڕەتو بايەخاني ديني بەرامبەرە و ئەم گرنگە پێداويست ئەوەسە کە بەڕێوەبەري کۆمەڵگاي ئيسلامي بەک هەبووني توانايياني پێداويست لە کادي بەڕێوبەرايەتي ,ئاشناترين خەڵک بە حوکمي خوداوەند لە مەوارد بووە و لە فقاهەتي پێداويست لە ئۆموري سياسي و کۆمەڵگايي بەهرەمەندە.
