هنر و تمدن نازکا و ایستر

تمدنهای پیشاکلمبی

یکی از مشهورترین و در عین حال ناشناخته ترین فرهنگ های آمریکای جنوبی "نازکا" نام دارد. صنعت سفالگری در این ناحیه بسیار پیشرفته بود و آثار سقالی با رنگهای متنوع از این ناحیه کشف شده است، اما شهرت این فرهنگ بیش تر به خاطر مجموعه ی خطوط جالبی است که مردمان باستانی این ناحیه بین سالهای 200 پیش از میلاد تا 700 میلادی روی سطح زمین ترسیم کرده اند.

در میان این خطوط می توان صدها شکل منحصر به فرد از خطوط ساده گرفته تا مرغ مگس خوار، عنکبوت، میمون و مارمولک را مشاهد کرد. محققان و باستان شناسان درباره ی نحوه ساخت این خطوط که تنها از فضا قابل مشاهده هستند، معتقدند که چون سطح صحرای نازکا پوشیده از سنگ های سنگ های قرمز اکسید آهن است، مردم با کنار زدن این سنگهاباعث بوجود آمدن خطها شده اند.

برخی از محققان نیز این عقیده را مطرح کرده اند که این خطوط برای ارتباط برقرار کردن با موجوداتی از فضا بر بستر زمین نقش شده است و احتمالا این قوم به وجود موجوداتی فرا زمینی اعتقاد داشتند و این اشکال را برای ارتباط با ایشان کشیده اند.

به هر ترتیب علت دست نخوردن این خطوط تا به امروز، شرایط آب و هوایی صحرای نازکا است. این منطقه یکی از کم بادخیزترین نقاط روی کره ی مین است و هم چنین درجه ی حرارت هوا اغلب در حدود 25 درجه سانتی گراد ثابت است. از زمان کشف این خطوط، فرضیه هایی درباره ی شیوه ها و انگیزه های ایجاد آن ها پیشنهاد شده است. برخی از باستان شناسان معتقدند مردم نازکا خطوط را با استفاده از وسایل ساده و تجهیزات نقشه برداری ایجاد کرده اند. تیرک های چوبی و ابزار سفالی که در انتهای برخی از خطوط پیدا شده اند، این فرضیه را تقویت می کند.

البته انگیزه ی مردم نازکا تا کنون جزو اسرار باقی مانده است، با این حال برخی معتقدند که انگیزه ی اصلی مردم نازکا مذهبی بوده است و آنها این اشکال را برای خشنود ساختن خدای آسمان ترسیم کرده اند، خدایی که از فاصله ی دور قادر به دیدن آنها به طور واضح بود. خطوط نازکا جز از ارتفاع بلند قابل تشخیص نیستتند و اگر شما از بلندترین کوه های اطراف هم به منطقه بنگرید تصویر واضحی نمی بینید. از این رو حدس زده می شود که مردم نازکا هرگز نتوانستند کاری را که خلق کرده اند به صورت منسجم ببینند.

هنر و تمدن جزیزه استر

در حدود قرن سوم میلادی ، قومی ناشناس در جزیره ی "ایستر" واقع در 3500 کیلومتری غرب کشور شیلی امروزی زندگی می کردند. طبق نظر باستان شناسان، مهاجران اولیه این جزیره احتمالا در دریا گم شده بودند، سوار بر چند قایق به این جزیره آمدند. در زمان ورود آن ها بیش تر جزیره جنگلی و پر از پرندگان بوده است. جزیره نشینان ایستر ادعا کرده اند که یک فرمانده به نام "هوتوماتوآگ در یک قایق بزرگ به همراه همسر و خانواده اش به جزیره آمدند. البته در این افسانه و هم چنین تاریخ دقیق سکونت اولیه این جزیره ابهام وجود دارد.

مهاجرین حدودا تا سال 1000میلادی به خوبی قادر شدند با ابداع نوعی ساختار حکومتی در خود نظمی ایجاد کنند و موفقیت هایی در زمینه ی ساخت مجسمه های فراوان برای احترام به خدایان کسب کنند. آن ها همچنین یک سیستم تصویرنگاری نیز ابداع کردند و بر روی قطعه های چوبی اشکالی مثل پرندگان، گیاهان و اشکال هندسی حکاکی می کردند. فرهنگ جزیره ایستر به دلایل نامعلوم در قرن 16 میلادی رو به زوال نهاد ، اما مهم ترین جنبه ی قابل روئت در جزیره ، 288 مجسمه عظیم سنگی معروف به "موآی" هستند که در ساحل جزیره و رو به دریا ردیف شده اند.

ارتفاع این مجسمه ها به 10 متر و وزن آنها به 80 تن می رسد. دست کم 700 مجسمه دیگر در مراحل مختلف تکامل و در محل های تراشیدن و یا در بین راه تا ساحل رها شده اند، که گویی سازندگان و کسانی که مشغول حمل آنها بوده اند، یکباره تمام ابزار کار خود را رها کرده و رفته اند. بسته به اندازه و وزن مجسمه ها تخمین زده می شود که بین 50 تا 150 نفر برای حمل هریک از آن ها، آن هم روی غلطک های چوبی نیاز بوده است. برخی مجسمه ها دارای کلاه یا تاج های قرمز رنگی هستند که دلیل آن نامشخص است، ولی برخی از باستان شناسان می گویند که این رنگ بیانگر نوعی مفهوم آیینی خاص بوده و یا شاید برای یک طایفه یا خانواده بخصوصی مقدس بوده است.

به هر ترتیب حمل این مجسمه های سنگین که بیشتر هیکل آن را سر تشکیل می دهد و اصولا فاقد پا هستند و نصب آنها در ساحل جزیره و رو به دریا هنوز در هاله ای از ابهام وجود دارد. برخی از مققان این عقیده را ابزار کرده اند که این مجسمه ها برای دورنگه داشتن دشمن از ساحل و ایجاد رعب و وحشت در دل دریانوردان بیگانه درآنجا نصب شده است.

کتاب اسرار تمدن های باستانی/ بهنام محمد پناه