قبل از کشف کریستوف کلمب

هنر و تمدن "تولتک"

از سال 900 تا 1200 میلادی، مردمانی جنگجو به نام "تولتک "ها ، امپراتوری کوچکی را در مکزیک پایه گذاری کردند. آنها پایتخت خود را در "تولا" قرار دادند و شهر مایایی "چیچن ایتزا" را فتح کردند. خدای اصلی آنها "کتسال کوآتل" نام داشت. مجسمه های آنها مرسوم به "چاک مول" نیز در مراسم مذهبی قربانی کردن انسان ها مورد استفاده قرار می گرفت. جنگجویان تولتک در جنگ ها پرچم هایی که روی آنها عکس پلنگ، گرگ یا عقاب بود، با خود حمل می کردند. تولتک ها مردمانی چادرنشین بودند که به دلیل خشکسالی و قحطی از شمال وارد دره ی مکزیک شدند.

همانطور که اشاره شد، مهاجمان تولتک شهر مایایی "چیچین ایتزا" را تسخیر کرده و آن را توسعه دادند. آن ها صومعه جنگجویان را ساختند تا بتوانند پیروزی هایشان در سرزمین مایا را جشن بگیرند. تولتک ها تاجران و همچنین جنگجویانی بزرگ بودند. هیات های تجاری آن ها به مناطق شمالی و آمریکای مرکزی سفر می کردند. آنها بلورهای آتشفشانی را با فیروزه، پنبه، پرهای رنگی و زیبای پرندگان، لوبیا و کاکائو عوض می کردند. آنها کاکائو را می نوشیدند و پنبه را برای ساخت زره جنگی ضد نیزه بکار می بردند. در سال 1168م، امپراتوری تولتک ها را سربازان دشمن مورد تهاجم قرار دادند و با سقوط و تخریب شهر تولا، تمدن تولتک ها نیز نابود شد.

هنر و تمدن "چاوین" و " موچه"

حدود هزار سال پیش از تمدن اولمک، یک مراکز اجرای مراسم آیینی در سواحل غربی آمریکای جنوبی (ناحیه آند) به نام "چاوین دوهوانتار" پدید آمد. در این مرکز، نقوش برجسته و نیز مجسمه هایی از مظاهر حیوانی مانند مار، عقاب هارپی، کروکدیل و جاگوار دیده می شدند. کاهنان این منطقه با استعمال گیاهان مخدر روان گردان به خیال خود وارد دنیای وهم انگیز ارواح می شدند تا برای مردم از غیب و دنیای زیرین خبر بیاورند. کاهنان که واسطه ی ارواح بودند، آن گیاهان را مصرف می کردند تا مناظری خیالی در ذهن خود مشاهده کنند و درباره ی آنها سخن بگویند.

"چاوین دوهوانتار" به سرعت تبدیل به مرکزی زیارتی شد و بومیان از مناطق دیگر به سوی آن شتافتند. آنها از زادگاه خود هدایایی برای کاهنان معابد می آورندند. پیشکش های آنان این مرکز را غنی کرد و در سایه ی آن شهر چاوین رونق یافت. نفوذ فرهنگ چاوین سرانجام در قرن دوم میلادی رو به زوال رفت.

مردمان این ناحیه، پس از گذشت سالیان دراز به تشکیل جوامع کامل دیگری ادامه دادند. با این همه تا قرن دوازدهم که امپراتوری اینکاها پدید آمد، هیچ تمدنی به اندازه چاوین در ناحیه ی "آند" گسترش نیافت.

در قرون نخستین میلادی، تمدنی در دشت های شمالی پدید آمد که بسیاری از طرح های عمده چاوین کهن را به وام گرفته بود. این جامعه به نام یکی از رودهای دره ای که تحت اشغال آنها قرار گرفت، جامعه ی "موچه" خوانده می شد. رهبران موچه از دانش آبیاری استادانه کشتزار ها در دشت ساحلی بهره بسیار می بردند. جریان های رودخانه های حاشیه ساحلی سال به سال تغییر می کرد و مهار رودخانه ها از خطر قحطی می کاست. قوم موچه با تحت نفوذ درآوردن ساکنان مجاور رودخانه ها، نظارت بیش تری روی آبیاری مزارع به دست آورد. پیروزی در جنگ های توسعه طلبانه باعث شد که قوم موچه ثروت فراوانی به چنگ آورد. این موضوع به نوبه خود، به پیشبرد تمدن آنها کمک شایانی کرد.

قبایل موچه در نزدیکی شهر "تروخیلو"، هرم بزرگی برای خدای خورشید برپا ساختند. البته اقوام موچه در ساخت انواع ظروف آیینی و سفالی هنری درخور توجه داشتند. آنها به مرور در سراسر دشت های ساحلی مستقر شدند و در تمام نواحی، مراکز بسیاری برای مراسم آیینی درست کردند. این مراکز از پرستشگاه های چاوین هم بزرگ تر بودند و هم پیچیده تر. قوم موچه اصرار داشت شعائر مذهبی اش متفاوت باشد. اشعار آنها به هنگام اجرای مراسم بیش تر در تجلیل از جنگ و شکنجه ی دشمنان بود. سرکردگان این قوم، خون دشمنان را در ساغر می ریخنتند و می نوشیدند و سر و دست و پای دشمنان را از تن جدا می کردند، ولی سرانجام در حدود سال 800 میلادی، این قوم خود گرفتار مصائب طبیعی شگفت اور از جمله خشکسالی طولانی ، پدیده ی "ال نینو"(1)، زلزله های پیاپی، طوفان های شن و سیلاب شدند و از صحنه روزگار محو گردیدند.

پی نوشت:

1-پدیده ال‌ نینو (El nino) نوسانات سیستم اتمسفری در شرق بخش استوایی اقیانوس آرام است که معمولاً بر آب و هوای سراسر جهان اثرات قابل توجهی دارد و باعث تغییرات آب و هوایی می شود.

کتاب اسرار تمدن های باستانی/ بهنام محمد پناه