کیوسک‌های غریبه اما آشنا

این نمایشگاه روز پانزده ژوئن در میدان ترافالگار لندن رونمایی و بعد هرکدام از آثار به نقطه ای از شهر فرستاده شد، به محله هایی پرجمعیت و پررفت و آمد در فضای آزاد شهر، و تا نوزده ژوئیه در آن نقاط مستقر خواهند ماند.

پروژه نمایشگاه ابتکار جالبی است، طرح شده توسط شرکت "بی تی" که قدیمی ترین شرکت خطوط تلفنی در بریتانیااست، طرح شده توسط شرکت "بی تی" که قدیمی ترین شرکت خطوط تلفنی در بریتانیا است و تولیدات به نمایش گذارده شده در نمایشگاه بازسازی دیگرگونه ای از باجه ها یا کیوسکهای تلفن عمومی است. همین کیوسکهای قرمز باریک و بلند با قابهای شیشه ای فراوان در سه ضلع آنها.

اگرچه در یکی دو دهه گذشته مورد استفاده از این جعبه ها بین مردم خیلی کمتر شده و می توان گفت به دلیل اینکه اغلب آدمهای امروز خود به کیوسک تلفن سرخود تبدیل شده اند، تقریبا از ابهت ضروری بودن این کیوسکها در سطح شهرهای بریتانیایی هم کاسته شده اما همچنان ابهت بریتانیایی خود را به عنوان یک نشانه ملی حفظ کرده اند و این جعبه های سرخ هنوز در نگاه زنده و در تصاویر ثبت شده به عنوان یکی از نمادهای بریتانیا دیده می شوند، نمادی مستقر شده هم در این خاک و هم در خاک سرزمینهای دیگر که تحت حکومت پادشاهی این کشور بوده و هستند.

فکر خلق و نصب این باجه های قرمز نزدیک به یک قرن پیش توسط اداره پست که یک اداره دولتی بود عنوان شد. نخستین طرح در ده بیست میلادی زده شد و تعدادی از آن در سطح لندن اسقرار یافت، اما نتیجه کار رضایت بخش از آب درنیامد. حامیان این پروژه در پی آن بودند که باجه یا کیوسکی بسازند که هم در هوای مه آلود این جزیره آسان به دیده بیاید و هم دارای شکل و شمایلی که آنرا شایسته تبدیل شدن به نشانه ای از ملیت بریتانیایی گرداند. تلاشها در ایجاد طرحهای گوناگون سرانجام در نیمه دهه سی به نتیجه مطلوب رسید و شکلی از باجه قرمز را تصویب کرد. همین شکلی که هنوز پراکنده در برخی چهار راهها و خیابانهای بزرگ و کوچک سراسر بریتانیا دیده می شود و شهرت طراح آن "ژیلبرت اسکات" را نیز هنوز زنده نگه داشته اند. یک کیوسک قرمز باریک و بلند که سه پهلوی آن پوشیده از قابهای شیشه است و بر بالای سردر ورودی آن تصویری از تاج پادشاهی کشور نصب شده.

رونمایی از این طرح در نیمه دهه سی در جشن بیست و پنج سالگرد پادشاهی جرج پنجم صورت گرفت و مورد استقبال واقع شد. از آن پس تعداد زیادی از آن کیوسکها در یک شکل و یک اندازه به رنگ قرمز ساخته و در سطح لندن جا گرفتند. بعد به شهرهای دیگر رفتند و سپس پراکنده بر خاک مناطق و کشورهای تحت سلطه نشانده شدند.

در آن سالها نه تنها هنوز نشانی از تلفن موبایل دیده نمی شد بلکه خطوط تلفنی خانگی هم اندک بودند و طبعا تعداد کمی از مردم توان داشتند که خط تلفن خانگی داشته باشند. در آن شرایط این جعبه های سرخ کار مردم زیادی را در امور ارتباطی راه می انداختند و وجودشان بسیار ضروری تر از امروز بود.

هفده سال بعد از نخستین زمان عرضه، یک تغییر در شکل این کیوسک داده شد، تغییری که در شکل ظاهری کوچک بود اما از نظر معنوی اهمیت خاص داشت. این تغییر عوض شدن طرح تاج پادشاهی بالای سردر کیوسک بود. تا پیش از مراسم تاجگذاری ملکه الیزابت دوم پادشاه کنونی بریتانیا، نقش "تاج تئودور" علامت بالای سردر کیوسکها بود اما در سال تاجگذاری این علامت عوض شد با "تاج سنت ادوارد" که تاج جواهرنشان کنونی باشد بر پیشانی این باجه ها نشست.

هنرمندانی که در پروژه شرکت دارند همگی به ساختمان و چهارچوب اولیه بدنه کیوسک "ژیلبرت اسکات" وفادار مانده اند اما در نمای سطحی و در ظاهر آن تغییراتی گاه کم و گاه زیاد ایجاد نموده و باجه تازه ای خلق کرده اند. تغییراتی چون استفاده از تنوع رنگهای گوناگون، یعنی تبدیل رنگ بدنه کیوسک از قرمز به رنگ یا رنگهای مورد نظر هنرمند. رنگهایی که قرار است ایده و فکر هنرمندان متفاوت را نسبت به این مقوله به بیننده منتقل کنند.

در آثار دیگری می بینیم که هنرمند با اضافه کردن یک شیء یا یک علامت دیگر که شاید در دید اول نامربوط به کیوسک به نظر برسد، بیننده را با درک تازه ای از این وسیله ارتباطی مهم شریک می کند، مثل ارتباط کیوسک با کبوتر بعنوان علامتی از شهر لندن و یا در اثری دیگر، ارتباط کیوسک با تاکسی سیاه شهری ویژه لندن قابل مشاهده است. هنرمندان دیگری با استفاده از نشانه های نرم و رمانتیک مثل تصویر انبوه پروانه ها و یا تصویری از یک زن و مرد بر بدنه کیوسکهایشان به معرفی جنبه دیگری از این کیوسکها پرداخته اند، و یکی هم فقط با استفاده از رنگ سفید سعی دارد رمز و راز حضور طولانی مدت این پدیده را بیان کند. درضمن هر اثر عنوانی دارد که به تماشاگر کمک می کند تا اثر را بهتر درک بکند.

روند این پروژه با تمام شدن زمان نمایشگاه خاتمه پیدا نمی کند بلکه بعد از آن، همه آثار که همین باجه ها باشند روانه یک بازار حراج می شوند تا به افراد علاقمند فروخته شوند و پول به دست آمده در این حراج هدیه شود به سازمانی به نام "چایلد لاین" یا خط تلفنی بچه ها که کارش کمک به بچه های زیر نوزده سال است. مشخصه این سازمان یک شماره تلفن است که بچه ها می توانند در هرساعت از شبانه روز با آن تماس بگیرند و مشکل خود را هرچه هست با شخصی در میان بگذارند؛ اگر نوجوانی در خانواده خود تحت فشارهای جسمی و یا روحی روانی است می تواند از آن سازمان درخواست کمک بکند. پرداخت پول فروش کیوسکها به سازمان چایلد لاین به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد تاسیس و فعالیت این سازمان است. بنابراین اگر مایلی باشی می توانی همان باجه تلفنی را که در شکل تازه و غریب بر پیاده رو مقابلت ظاهر شد خریداری و در مکان مناسبی از خانه مستقر کنی. این عمل نه تنها حفظ یک اثر هنری است بلکه کمکی است به حفظ نشانه ای از اتحاد بریتانیایی و هم به بچه هایی که نیازمند کمک هستند

سایت سیمرغ/ نویسنده: قاضی ربیحاوی